فیزیوتراپی مچ پا - تقویت مچ پا با تمرینات مناسب

مفاصل پا ومچ پا یکی از ساختارهای اصلی بدن جهت تحمل اعمال فشار ناشی از وزن بدن می باشند و به همین دلیل و به علت آناتومی خاصی که دارند بسیار آسیب پذیر بوده و مچ پا در حین پریدن و فرود آمدن های نامناسب ممکن است دچار جراحت یا شکستگی شود.

آسیب دیدگی مچ پا احتمال بروز آسیب های بعدی را بیشتر می کند. بنابراین باید توجه شود که پس از جراحت باید عضلات پا و مچ پا تقویت شده تا ریسک ابتلا به آسیب مجدد کاهش یابد.

شکستگی مچ پا شامل شکستگی یکی از استخوان های قوزک پا است و زمانی رخ می دهد که فشاری بیش از حد تحمل مچ پا به آن اعمال شود. این فشار ممکن است بر اثر پیچ خوردن شدید و ناگهانی پا یا افتادن از یک بلندی مانند پله یا در اثر وارد شدن ضربه مستقیم به پا یا در اثر تصادف ایجاد شود و شکستگی استخوان مچ پا می تواند جزئی باشد و یا یک شکستگی شدید و پیچیده باشد.

به هر حال شکستگی مچ پا از هر نوع باعث درد شدید و تورم و محدویت دامنه حرکتی مچ پا می شود و در راه رفتن فرد اختلال ایجاد می کند. حتی در شکستگی های شدید نیز ممکن است استخوان مچ پا تغییر شکل بدهد. شکستگی مچ پا اغلب شامل شکستگی استخوان تیبیا و فیبولا است و برخی مواقع نیز ممکن است استخوان داخل مفصل مچ پا نیز دچار شکستگی شود و هنگامی این شکستگی درمان می شود که استخوان مجدد در جای صحیح خود قرار گیرد و شرایط بهبود آن نیز فراهم باشد.

علائم آسیب دیدگی مچ پا

•  درد ساق پا و حساس بودن به لمس ماهیچه های پا
•  تورم مچ پا
•  ناتوانی در راه رفتن یا ایستادن روی پای صدمه دیده
•  خشکی و تضعیف مفاصل
•  احساس ناپایداری و خالی کردن مچ پا
•  کبودی مچ پا

بازپروری مچ پا با انجام تمرینات فیزیوتراپی

فیزیوتراپ با توجه به میزان آسیب دیدگی و ارزیابی شرایط بیمار، پروتکل های درمانی مناسب را برای بیمار تنظیم کرده و اقدامات لازم را انجام می دهد تا بهبودی کامل بیمار حاصل شود. فیزیوتراپ همچنین ورزش ها و تمرینات مناسب برای تقویت و کشش مچ پا را به بیمار ارائه می کند.

همچنین بیمار به کمک فیزیوتراپ می تواند توانایی و قدرت مچ پای خود را نیز مجدد به دست آورد و این روند باید به تدریج و با دقت انجام شود تا نتیجه دلخواه کسب شود. تمرینات و نرمش های فیزیوتراپی مچ پا معمولا با ماساژ بافت های نرم اطراف مفصل مچ پا آغاز شده تا سفتی مفصل ناشی از عدم تحرک مچ پا برطرف گردد و تمرینات بعدی  شامل حرکاتی هستند که فشار ناشی از وزن روی پا وارد نمی شود و به تدریج می توان تمرینات با اعمال وزن را نیز شروع کرد. بازیابی توانایی مچ پا کمی دشوار است و بهترین راه حل آن است که بیمار تحت نظر یک فیزیوتراپ باشد و در این صورت سریع تر می تواند توانایی خود را بازیافته و به زندگی معمول خود برگردد.

1-اعمال فیزیوتراپی جهت کاهش درد و تورم مچ پا

فیزیوتراپ با بهره گیری از سرما درمانی و جریان های الکترومغناطیسی شامل اولتراسوند، لیزر درمانی و شوک الکتریکی و با استفاده از بانداژهای مخصوص به کاهش تورم و درد بیمار کمک می کند. تمام این اقدامات باعث افزایش جریان خون در ناحیه آسیب دیده شده و در نهایت منجر به افزایش روند بهبودی بیمار نیز می شود.

2-اعمال فیزیوتراپی جهت بهبود دامنه حرکتی مفاصل

انجام تمرینات نرمشی و کششی و برخی تکنیک ها و درمان های دستی توسط فیزیوتراپ در افزایش دامنه حرکتی مفاصل آسیب دیده بیمار بسیار موثر می باشد. نکته قابل توجه این است که انجام تمرینات باید زیر نظر یک فیزیوتراپ متخصص باشد تا او با مهارت و تخصص خود حرکات بیمار را کنترل و مانع آسیب رسیدن به عضلات و رباط ها و سایر بافت های اطراف مفصل مچ پا شود و حد نرمال حرکات را برای بیمار مشخص سازد. بدیهی است که ترمیم لیگامان های آسیب دیده مچ پا به زمان نیاز دارد و بنابراین جهت دستیابی به بهبودی کامل باید صبور بود و تمام دستورات فیزیوتراپ را رعایت کرد.

3-اعمال فیزیوتراپی جهت افزایش انعطاف پذیری

در آسیب دیدگی مچ پا ممکن است علاوه بر آسیب لیگامنت ها سایر بافت های نرم اطراف مفصل مچ پا مانند تاندون ها و عضلات نیز دچارعارضه شده باشند که این اتفاق باعث کاهش انعطاف پذیری مفصل مچ پا می شود. در این وضعیت فیزیوتراپ با بهره گیری از تکنیک های مختلف مانند درمان های دستی یا لیزر درمانی باعث افزایش انعطاف پذیری و در نتیجه بهبود عملکرد عضلات می شود.

4-اعمال فیزیوتراپی جهت بهبود توانایی مفصل

پس از بروز آسیب و شکستگی مچ پا به دلیل ضعف و ناپایداری به وجود آمده، فرد قادر نیست وزن خود را روی پا انداخته  و بایستد. در این حالت با توجه به اینکه درد و ورم پای بیمار رفع شده و دامنه حرکتی وی نیز افزایش یافته است فیزیوتراپ با بهره گیری از تراباند و وزنه به تقویت مچ پای او کمک می کند. در ادامه تمرینات نیز با استفاده از دوچرخه ثابت و تردمیل و آموزش راه رفتن صحیح نیز باعث افزایش تحمل و استقامت مچ پای فرد شده و به تدریج فرد می تواند به راه رفتن طبیعی خود بازگردد.

انجام تمام این تمرینات نیازمند مهارت و دقت بالا می باشد تا بیمار در یک شرایط ایمن به بهبودی کامل دست یابد.

حرکات فیزیوتراپی بدون تحمل وزن روی پا

•  خم کردن مچ پا به سمت بالا
•  خم کردن مچ پا به سمت پایین
•  چرخش مچ پا به سمت داخل
•  چرخاندن مچ پا به سمت بیرون

علاوه بر این تمرینات حرکات الفبا نیز بهترین روش تقویتی مچ پا در فیزیوتراپی به شمار می رود. زیرا با انجام این تمرین مچ پا به تمام جهات حرکت کرده و دامنه حرکتی آن نیز افزایش پیدا می کند. این تمرین به این صورت انجام می شود که بیمار روی یک صندلی یا لبه تخت نشسته و پاهای خود را آویزان کند و با حرکت دادن پا و استفاده از انگشت شست حروف الفبا را بنویسد.

حرکات فیزیوتراپی با اعمال وزن روی پا

•  بالا آوردن ساق پا در حالت نشسته
•  ایستادن با تکیه بر صندلی یا جسمی ثابت و انداختن مقداری از وزن روی پای آسیب دیده
•  ایستادن روی پای آسیب دیده و بلند کردن پای سالم از روی زمین
•  قدم برداشتن به طرف چپ و راست
•  پرش به سمت چپ و راست

همچنین ممکن است فیزیوتراپ به بیمار پیشنهاد دهد که این تمرینات را در آب انجام دهد و آب درمانی یکی از روش های موثر در تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری بدن می باشد.

تشخیص شکستگی مچ پا با معاینه

فیزیوتراپی پا

پای انسان ممکن است در طول روز به دلیل انجام فعالیت های تکراری و یا بر اثر ضربه مستقیم دچار آسیب دیدگی شود. در نتیجه دردناک شده و نیاز به فیزیوتراپی پیدا می کند.

در صورت آسیب دیدگی پا علائمی مانند درد و تورم، التهاب، تضعیف عضلات ، خشکی مفاصل و کاهش دامنه حرکتی بروز می کند که دراین هنگام درمان بیمار با بهره گیری از روش هایی مانند الکتروتراپی یا مگنت تراپی در جهت کنترل  درد و ورم پا صورت می گیرد. همچنین فیزیوتراپ با ارائه تمرینات و حرکات ورزشی و بهره گیری از درمان های دستی و آموزش صحیح راه رفتن به بهبود شرایط بیمار کمک می کند.برنامه فیزیوتراپی با توجه به نوع آسیب دیدگی و شرایط هر بیماری متفاوت می باشد و این فیزیوتراپ است که برنامه درمانی مناسب بیمار را به او رائه می کند.

به طور کلی برنامه فیزیوتراپی شامل سه بخش دستگاه ها ، درمان دستی و تمرین درمانی می باشد.

دستگاه های فیزیوتراپی شامل دستگاه های تحریک الکتریکی و لیزر تراپی برای کنترل درد و تورم مفصل پا مورد استفاده قرار می گیرند و گاهی نیز از این وسایل برای تحریک و افزایش میزان ترمیم بافت آسیب دیده نیز استفاده می شود.

فیزیوتراپی پا دارای دو ویژگی مهم است :

• ثبات و پایداری
• حرکت

آسیب های وارده به پا انواع مختلفی دارند و هر یک می توانند عملکرد طبیعی پا را مختل کرده و مشکلاتی را برای فرد به وجود آورند.  بنابراین فیزیوتراپی جهت کاهش این علائم و همچنین بازگشت عملکرد طبیعی بیمار از اهمیت بسیاری برخوردار است.

درمان آسیب دیدگی و شکستگی مچ پا با فیزیوتراپی

ورزش های فیزیوتراپی پا

1.  تمرینات ایزومتریک شامل تمریناتی هستند که در آن عضو آسیب دیده ثابت و بی حرکت می ماند.
2.  تمرینات ایزوتونیک نیز به تمریناتی گفته می شود که حین انجام آن عضلات پا در طول های بلند و کوتاه تقویت می شوند.
3.  تمرینات فانکشنال نیز تمریناتی هستند که هدف از انجام آن ها افزایش قدرت بیمار جهت بازگشت به زندگی طبیعی و انجام فعالیت های روزمره خود می باشد.

مزایای فیزیوتراپی

•  هدف اصلی از انجام فیزیوتراپی کاهش درد و تورم پای بیمار می باشد که با توجه به وضعیت بدنی بیمار تعداد جلسات فیزیوتراپی تعیین می شود.
•  فیزیوتراپ با استفاده از روش های حرکتی باعث بهبود حرکت می شود.
•  فیزیوتراپی مدت زمان بهبودی را سرعت می بخشد.
•  فیزیوتراپ تمرینات مناسب  و حرکات تقویتی و کششی متناسب با وضعیت بیمار را به او ارائه می دهد.

در صورت انجام این تمرینات در منزل و به طور اشتباه ممکن است آسیب جدی به بدن وارد شده و دوره نقاهت نیز به مراتب طولانی تر خواهد شد.