عوارض آرتروز زانو

آرتروز زانو که به آن استئوآرتریت یا ساییدگی مفصل زانو نیز اطلاق می شود یکی از بیماری های شایع مفاصل مخصوصا در ایران به شمار می رود. آرتروز موجب التهاب، سوزش، گرم شدن و درد مفاصل می گردد و هدف از درمان آن کاهش علائم بیماری می باشد.

عوارض اولیه بیماری آرتروز درمراحل اولیه با درد زانو در حین راه رفتن آغاز شود و پس از پیشرفت بیماری گاهی بیمار درد را حتی در زمان استراحت و خواب نیز احساس می کند. این درد اغلب در داخل مفصل زانو یا اطراف آن حس می شود. گاهی نیز ممکن است داخل، خارج یا پشت زانو احساس شود و حتی به قسمت های بالایی زانو یا پایین تراز زانو نیز گسترش یابد.

در آرتروز پیشرفته نیز ممکن است زانو تغییر شکل داده و بیمار قادر به حرکت نباشد. از همین رو تشخیص به موقع و در نتیجه درمان زود هنگام از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد.

با وجود اینکه افزایش سن دلیل اصلی ابتلا به این بیماری می باشد اما باید بگوییم که جوانان نیز ممکن است به آرتروز دچارشوند. برخی افراد نیز به دلایل وراثتی مبتلا به این عارضه می شوند و برخی دیگر نیز در اثر صدمه یا عفونت و حتی چاقی دچار آرتروز زانو می گردند.

عوارض در مراحل مختلف بیماری آرتروز

 آرتروز زانو شایع ترین نوع آرتریت می باشد و اغلب یک مفصل و یا هر دو مفصل زانو را درگیر می کند. در این بیماری غضروف مفصلی که استخوان تیبیا ( ساق پا )، فمور ( ران ) و پاتلا ( کشکک زانو ) را پوشش داده است تخریب شده و از بین می رود. غضروف ماده ای ژلاتین مانند می باشد که خاصیت ارتجاعی داشته و بین دو استخوان قرار دارد.

توجه داشته باشید که غضروف رگ های خونی و اعصاب ندارد و به همین دلیل ممکن است فرد هنگام بروز حادثه دردی احساس نکند و زمانی متوجه درد شود که غضروف کاملا از بین رفته و حرکت و برخورد استخوان ها روی همدیگر منجر به بروز درد می شود و به صورت یکی از حالت های زیر مشخص می شود :

• درمراحل ابتدای ابتلا به بیماری آرتروز فرد ممکن است هنگام انجام فعالیت هایی خاص که باعث برخورد دو استخوان می شود درد را احساس کند. فعالیت هایی نظیر پرش یا حضور در فعالیت های ورزشی منجر به بروز درد می شوند.
• به تدریج با پیشرفت بیماری آرتروز بالا و پایین رفتن از پله ها نیز دشوار شده و فرد احساس ناراحتی می کند.علاوه بر آن ممکن است زانو نیز قفل شود. همچنین آرتروز تنها یک عارضه غضروفی نمی باشد و ممکن است سایر قسمت های مفصل زانو مانند منیسک و لیگامنت ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
• استئوآرتریت نوع پیشرفته و شدید آرتروز زانو می باشد و تحرک فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و به عنوان شدید ترین بیماری  زانو شناخته می شود.

به طور کلی عوارض بیماری آرتروز عبارتند از:

افزایش درد زانو به صورت تدریجی

درد ناشی از آرتروز به صورت ناگهانی شروع می شود و به مرور افزایش پیدا می کند. مثلا ممکن است شما اول صبح درد را احساس کنید و یا پس ازمدتی بی تحرکی هنگامی که شروع به راه رفتن می کنید درد داشته باشید. ممکن است درحین بالا رفتن از پله ها و ورود و خروج از اتومبیل در زانوی خود احساس سوزش داشته باشید و یا فقط در حین پیاده روی دچار سوزش شوید.

همچنین ممکن است وقتی به آرامی می نشینید نیز احساس درد کنید. برخی از بیمارانی که مبتلا به آرتریت هستند می گویند که آب و هوای مرطوب و تغییرات آب و هوایی باعث می شود درد زانوی آن ها شروع شود و با کمی استراحت  نیز برطرف می گردد.

توجه داشته باشید زانو دردی که شما را ازخواب بیدارکند نیز می تواند یکی از علامت های آرتروز باشد.

التهاب مفصل زانو

آرتروز باعث التهاب زانو و در نتیجه تجمع مایعات اضافی داخل مفصل زانو می شود. ورم زانو اکثرا پس از یک بی تحرکی طولانی رخ می دهد. مانند بیدار شدن از خواب صبحگاهی.

علاوه بر تورم ممکن است پوست زانوی شما قرمز شده و هنگام لمس زانو به شدت احساس گرما کنید. التهاب زانو ممکن است مزمن باشد و با مصرف داروهای ضد التهابی نیز بهبود نیابد. بنابراین توصیه می شود حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

قفل شدن زانو

قفل شدن زانو به مرور زمان ممکن است عضلات زانو به حدی ضعیف شوند که بیمار در زانوی خود احساس ناپایداری کند. این ضعف موجب شل شدن زانو می شود. همچنین ممکن است زانو ثابت مانده و قفل شود  و در نتیجه فرد قادر نمی باشد زانوی خود را خم و راست کند.

صدا دادن مفصل زانو و تق تق کردن آن

برخی اوقات بیمار مبتلا به آرتروز هنگام حرکت در زانوی خود احساس وجود سنگ ریزه می کند و حتی ممکن است صدای ترک خوردن و چق چق نیز از زانوی خود بشنود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که زانو تعدادی از غضروف های صاف خود را از دست داده باشد که این غضروف ها باعث حرکت نرم مفصل زانو بوده است. این صداها ناشی از حرکت استخوان ها روی هم و برخورد آن ها به یکدیگر به وجود می آید.

محدودیت حرکتی مفصل زانو

آرتروز باعث کاهش دامنه حرکتی زانوی فرد می شود و انجام فعالیت های روزمره او را نیز دچاراختلال می کند و باعث می شود انجام فعالیت های ساده روزانه نیز برای شما دشوار باشد. این محدویت حرکتی هنگام بالا رفتن از پله ها و انجام حرکات ورزشی بیشتر خود را نمایان می کند.

آرتروز غضروف را به مرور تخریب می کند و با پیشرفت آن ، مفصل عملکرد طبیعی خود را از دست می دهد و انجام فعالیت های روزمره به تدریج دشوار و در نهایت غیر ممکن می شود و ممکن است بیمار به مرحله ای برسد که بدون عصا یا واکر قادر به راه رفتن نباشد.

از بین رفتن فضای بین مفصلی

با استفاده از رادیوگرافی اشعه ایکس می توان به طور واضح کم شدن فضای مفصلی را مشاهده کرد و علت صداهای مفصل و محدودیت حرکتی آن را نیز تشخیص داد. فضای بین مفصل به طور طبیعی به وسیله غضروف پوشیده شده است و وقتی غضروف از بین می رود این فضا بدون پوشش شده و استخوان نمایان می شود. این اتفاق از علائم شایع ابتلا به آرتروز می باشد.

تغییر شکل زانو

در مرحله پیشرفته بیماری زانو دچار تغییر شکل می شود و این عارضه به دلیل ضعف عضلات اطراف زانو اتفاق می افتد. این اتفاق ممکن است موجب دور شدن یا نزدیک شدن مفاصل زانو به همدیگر شود. این بد شکلی زانو ممکن است به قدری خفیف باشد که به سختی قابل تشخیص باشد و یا به حدی شدید باشد که بیمار را ناتوان کند.

عوامل ابتلا به آرتروز زانو

ابتلا به بیماری آرتروز ممکن است به دلایل مختلفی صورت گیرد. پس از افزایش سن، مسائل ژنتیکی و وزن زیاد و استفاده نادرست از زانو نیز می توانند سر آغاز ابتلا به این بیماری باشند. علاوه برآن زنان نیز بیش از مردان در معرض ابتلا به بیماری آرتروز قرار دارند.

گاهی نیز بیماری آرتروز بر اثر صدمه یا جراحات وارده به زانو ایجاد می شود. مانند شکستگی استخوان، آسیب و پارگی مینیسک و رباط ها که در نتیجه این اتفاقات غضروف موجود میان مفاصل زانو به تدریج تخریب شده و به تکه های کوچک تقسیم می شود. این عارضه حرکت طبیعی زانو را دچاراختلال کرده  و منجربه بروز درد در زانوی فرد می شود. درد زانو ممکن است پس از گذشت چند سال از حادثه بروز کند که در این هنگام آرتروز به مرحله پیشرفته خود رسیده است.

همچنین افرادی که دارای مشاغل خاصی هستند و فعالیت هایی را انجام می دهند که باعث اعمال فشار بیش از حد به زانوی آن ها می شود، ریسک ابتلا به استئوآرتریت در این گونه افراد بسیار بالا می باشد. مانند مشاغلی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین دارند به علت فشار ثابت روی زانو این عارضه رخ می دهد.

ورزشکارانی که در مسابقات تنیس و فوتبال و ... شرکت می کنند بیش از سایر افراد مستعد ابتلا به آرتروز هستند. بنابراین باید تمام نکات احتیاطی را رعایت کنند تا از بروز چنین اتفاقی پیشگیری شود. زیرا ورزش به صورت منظم باعث تقویت عضلات زانو شده و احتمال ابتلا به آرتروز کاهش می یابد. در حقیقت این ضعف عضلات اطراف مفصل است که منجر به بروز آرتروز می شود.

راه های درمان آرتروز زانو

لازم به توضیح است که درمان قطعی آرتروز زانو و صد در صدی ندارد و تنها می توان آن را کنترل کرد و از پیشرفت آن جلوگیری کرد.

درواقع منظور از درمان آرتروز کاهش درد بیمار و افزایش انعطاف پذیری و تحرک وی می باشد. پزشک ابتدا روش های درمانی غیر جراحی را روی بیمار خود تست می کند:

• کاهش وزن
• تمرینات حرکتی
• داروهای مسکن و ضد التهاب
• فیزیوتراپی و تزریق ( کورتیکواستروئید یا اسید هیالورونیک )

در صورتی که آرتروز به حدی پیشرفت کرده باشد که بیمار قادر به راه رفتن نباشد و هیچ یک از درمان های دارویی و غیر جراحی نیز موثر نبوده باشد پزشک اقدام به جراحی تعویض مفصل زانو می کند که جراحی برای درمان آرتروز زانو به سه روش انجام می شود:

• جراحی آرتروسکوپی
• جراحی استئوتومی
• جراحی آرتروپلاستی