عوامل زیادی وجود دارند که باعث تحلیل رفتن بدن ما و ابتلا به بیماریهایی مانند آرتروز میشوند. این عوامل میتوانند بهدلیل افزایش سن، ژنتیک، رژیم غذایی و همچنین برخی از انواع داروها باشند که این روند را تحریک میکنند. بنابراین، درک دلایل اساسی و آمادگی برای عواقب نهایی ابتلا به آرتروز مفید هستند. در این مطلب به بررسی سن ابتلا به آرتروز زانو میپردازیم.
ارتباط سن و آرتروز زانو
استئوآرتریت (آرتروز) شایعترین شکل آرتریت است که با ساییدگی غضروف لغزنده، که از ساییدگی استخوانها به یکدیگر جلوگیری میکند، ایجاد میشود. آرتروز باعث درد، تورم و سفتی مفاصل میشود.
افراد مسنتر، چاق یا افرادی که دچار آسیبدیدگی مفصل هستند بیشتر درمعرض خطر آرتروز قرار دارند اما این بیماری بر جوانان نیز تأثیر میگذارد.
طبق تحقیقات انجامشده، فشار و آسیب از علل شایع زانودرد در افراد زیر 50 سال هستند، اما اگر سابقه خانوادگی آرتروز داشته باشید یا در سنین جوانی زانوی شما آسیب دیده باشد، آرتروز دلیل اصلی زانودرد شما خواهد بود.
همچنین بازیکن فوتبال که در سن 18 سالگی دچار پارگی رباط یا غضروف زانو میشوند، در سنین میانسالی یا زودتر از فردی معمولی درمعرض ابتلا به آرتروز زانو قرار میگیرند.
آرتروز معمولاً بعد از 50 سالگی ایجاد میشود، اما در هر سنی ممکن است رخ دهد. ازآنجاییکه اساساً آرتروز بهدلیل «ساییدگی» در مفصل زانو ایجاد میشود، افرادی که فعالیتهای زیادی با اعمال وزن بالا انجام میدهند، میتوانند در اوایل زندگی به آن مبتلا شوند. بهعنوان مثال، کارگر انباری که مجبور است هر روز جعبههای سنگین را روی کف بتنی حمل کرده و فشار مکرر زیادی به زانوهایش وارد میکند، ممکن است در سن 30 سالگی به آرتروز زانو مبتلا شود.
آرتروز زانو به این دلیل رخ میدهد که زانو برای مدت طولانی مورداستفاده قرار گرفته است. این مشکل بهویژه برای افراد مسنتر از 60 سال صادق است و بهخاطر تحلیل غضروفهای زانو بهویژه در افراد سنگینوزن که زانوهایش مستقیماً بیشتر وزن را تحمل میکنند، اتفاق میفتد. بااینحال، اگر پاها ناهماهنگ باشند این اتفاق در افراد لاغر نیز مشاهده میشود. این اتفاق مشابه زمانی است که لاستیکهای ماشین همتراز نیستند. در این صورت بهجای اینکه تمام وزن بدن بهطور مساوی بر روی دو زانو اعمال شود، یک زانو مجبور است بار بیشتری را تحمل کند.
یکی از علل شایع آرتروز زانو، عوامل ژنتیکی هستند. آسیاییها بیش از دیگران مستعد ابتلا به این بیماری هستند. علاوه بر این، دوندگان و ورزشکاران، بهویژه بازیکنان فوتبال که بیشتر از زانوها استفاده میکنند، اغلب از آرتروز زانو رنج میبرند؛ زیرا زانوهای آنها اغلب ازطریق پارگی در تاندون دچار آسیب شده و این مسئله منجر به ناپایداری زانوها میشود. ناپایداری زانوها موجب توسعه سریعتر آرتروز در زانوها میشود. افراد مبتلا به این بیماری در اطراف ساق پا یا زانو احساس ناراحتی میکنند. گاهیاوقات آنقدر درد زیاد است که بیمار نمیتواند زانوهای خود را به درستی حرکت دهد.
مردان بیشتر از زنان قبل از 50 سالگی به آرتروز مبتلا میشوند، اما پس از 50 سالگی، زنان بیشتر از مردان به آرتروز مبتلا میشوند. این مسئله اغلب به این دلیل است که زنان پس از یائسگی دچار اضافهوزن میشوند و این وزن اضافی میتواند فشار مضاعفی را به مفاصل وارد کند.
تأثیر افزایش سن بر سیستم اسکلتیعضلانی
افزایش سن بر سیستم اسکلتیعضلانی تأثیر میگذارد. استخوانهای ما دائماً تحت فرایند جذب و تشکیل استخوان قرار میگیرند که بهعنوان فرایند بازسازی شناخته میشود. با افزایش سن، تعادل بین جذب و تشکیل تغییر میکند و منجر به تحلیل رفتن استخوان میشود. بنابراین تراکم استخوانهای ما کمتر و شکنندگی آنها بیشتر میشود.
ترکیب و خواص غضروف نیز با افزایش سن تغییر میکنند. با بالا رفتن سن، غضروف مقدار آب کمتری دارد و این باعث کاهش توانایی غضروف در جذب شوک میشود. غضروف همچنین تحت فرایند تخریبی قرار میگیرد که در اثر آن آرتریت ایجاد میشود. تخریب غضروفها باعث التهاب و درد در مفاصل میشود.
بااینحال، طبق تحقیقات صورتگرفته بیشتر تغییراتی که در سیستم اسکلتیعضلانی ما رخ میدهند بهخاطر عدم استفاده از عضلات هستند و کمتر تحت تأثیر افزایش سن میباشند. کارشناسان معتقدند حتی مقدار متوسط فعالیت بدنی نیز میتواند مفید باشد. تمرینات کششی به حفظ انعطافپذیری بدن کمک میکنند. ورزش با وزنه یا تمرینات قدرتی نیز میتوانند باعث افزایش توده عضلانی و قدرت بدنی شوند.
همانطور که میدانیم اضافهوزن و چاقی خطر ابتلا به آرتروز را افزایش میدهند. بنابراین ورزش منظم در طولانیمدت مانع از افزایش چربی بدن با افزایش سن میشود. بهعلاوه ورزش منظم بسیاری از اثرات پیری را خنثی میکند.
علائم و نشانههای آرتروز
سفتی زانوها بعد از بیدار شدن از خواب یکی از نشانههای آرتروز است. همچنین تورم و درد بعد از فعالیت نیز از دیگر علائم ابتلا به آتروز هستند. درواقع افراد مبتلا به آرتروز برای شرکت در تمرینات ورزشی و انجام فعالیتهای روزمره مانند رفتن به مرکز خرید یا سوپرمارکت با مشکل مواجه میشوند.
تشخیص آرتروز
پزشک برای تشخیص بیماری به بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی میپردازد. او از تصاویر اشعه ایکس برای تشخیص آرتروز استفاده میکند. همچنین برای بررسی دقیق غضروف و آسیبهای دیگر از امآرآی استفاده میشود. اطلاعات بیشتر را در مطلب «تشخیص آرتروز زانو» بخوانید.
روشهای درمان آرتروز زانو
روشهای درمان آرتروز زانو که تسلط بر آنها چندان دشوار نیست عبارتاند از:
- کاهش وزن
- اصلاح روش استفاده روزانه از زانوها
- فیزیوتراپی
- استفاده از تکیهگاه زانو
- داروهای بدون نسخه ازجمله استامینوفن یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDS) مانند ایبوپروفن برای کمک به درد و التهاب
- تزریق کورتیزون برای تسکین درد و التهاب
- ورزش
- مراقبت از زانوی آسیبدیده تا بهبودی کامل
- تزریق روانکننده مصنوعی
- عمل جراحی
تصمیمگیری برای انجام عمل جراحی بر اساس کیفیت زندگی و سن بیمار صورت میگیرد. بهعنوان مثال، اگر بیمار 65 ساله باشد اما زانوی او مانند فردی 80 ساله عمل کند و قادر به راه رفتن نباشد، انجام عمل جراحی به بهبود کیفیت زندگی او کمک میکند. از سوی دیگر، اگر فرد 80 ساله است و ناراحتی متوسط زانو را تجربه میکند، اما مایل به انجام عمل برای بهبود کیفیت زندگی است، احتیاط آن است که عوارض احتمالی بعدی را بهطور کامل ارزیابی کند؛ زیرا در برخی موارد خطرات و عوارض جانبی عمل بیشتر از مزایای آن هستند. بنابراین پزشک و بیمار باید تمام پیامدهای عمل جراحی را مورد بررسی قرار دهند.
جمعبندی
آرتروز زانو یکی از مشکلاتی است که معمولاً در سنین بالاتر از 50 سالگی مشاهده میشود اما اعمال فشار اضافی بر زانوها یا آسیب به رباطها و غضروفها احتمال ابتلا به آرتروز را در سنین جوانی افزایش میدهد. بنابراین به درد مزمن زانو بیتوجه نباشید. درد و التهاب ناشی از آرتروز زانو باعث میشود بیمار قادر به انجام فعالیتهای عادی و روزمره نباشد. بنابراین اگر زانودرد دارید و فکر میکنید مبتلا به آرتروز هستید، برای تشخیص و درمان بیماری خود به دکتر علیرضا جواهری مراجعه کنید.
منابع
bangkokinternationalhospital.com
مطالب مشابه
درمانی خانگی مینیسک زانو به کاهش درد ناشی از پارگی مینیسک زانو کمک میکنند. اما برای درمان قطعی به مراجعه به پزشک و استفاده از روشهای درمانی اصولیتر ازجمله دارودرمانی و گاهاً عمل جراحی نیاز است.
کندروپلاستی یا دبریدمان توسط آرتروسکوپی عمل جراحیای است که برای صاف کردن غضروف آسیبدیده در زانو استفاده میشود. این روش کم تهاجمی از دوربین کوچکی به نام آرتروسکوپ برای بررسی داخل و از ابزارهای کوچک برای ترمیم زانو استفاده میکند.
سندرم باند ایلیوتیبیال (ITBS) یک آسیب شایع جانبی زانو است. استفاده بیشازحد و خمیدگی و کشیدگی مکرر زانو معمولاً باعث این نوع آسیب میشود. زمانی این آسیب رخ میدهد که باند IT سفت، تحریک یا ملتهب شود.
آسیبهای ورزشی معمولاً باعث پارگی رباط صلیبی قدامی میشوند و احتمالاً برای ترمیم آن به جراحی نیاز خواهید داشت. اکثر افراد بهبودی کامل پیدا میکنند و ورزش را بدون عواقب طولانیمدت از سر میگیرند.
کیست منیسک مجموعهای از مایع مفصلی (مایع سینوویال) است که هنگام پارگی غضروف مینیسک، معمولاً بهدلیل آسیب زانو تشکیل میشود.
منیسک داخلی تقریباً شکلی نیمدایرهای را تشکیل میدهد و مانند یک فنجان مکنده عمل میکند و استخوان درشتنی و ران را در کنار هم در مفصل نگه می دارد.
کلاب فوت (پاچنبری) اختلالی مادرزادی است که در آن پای کودک پیچ خورده است و با خم شدن انگشتان پا در زاویهای خاص به طرفین خم میشود.
آنته ورژن فمورال پیچخوردگی استخوان ران به سمت داخل است که به نام چرخش ران به داخل نیز شناخته میشود. آنته ورژن فمورال باعث میشود که زانوها و پاهای کودک به سمت داخل بچرخند یا ظاهری به نام «پنجه کبوتری» ایجاد شود.
چرخش ران به خارج (فمورال رترو ورژن) یک تغییر شکل چرخشی یا پیچشی است که در آن استخوان ران نسبت به زانو به سمت خارج میپیچد. معمولاً خودبخود خوب می شود. در موارد شدید، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
درد لگن بعد از عمل دیسک کمر عارضهای رایج است که برخی از بیماران تجربه میکنند. در طول عمل دیسک (دیسککتومی) کمر، جراح قسمت فتق دیسک را برمیدارد و فشار روی اعصاب مجاور را کاهش میدهد.