چرخش لگن یا کج شدن آن اغلب نشانه عدم تعادل عضلانی مرتبط با کمردرد مزمن است که بهدلیل خمیدگی بیشازحد ستون فقرات و افزایش فشار روی کمر ایجاد میشود. افرادی که شیب لگن دارند نیز اغلب لوردوز (گودی کمر) در قسمت پایین کمر (حالت اردک) یا کیفوز (گوژپشتی) (شانههای گرد و گردن خمیده) را در اثر نشستن زیاد تجربه میکنند.
در حالی که چرخش لگن ممکن است در ابتدا باعث درد نشود، اثر ساختاری آن بر بقیه ستون فقرات در نهایت به تشدید علائم بهطور کلی منجر میشود و نشانهای از سلامت جسمانی ضعیف بهدلیل عضلات ضعیف و نامتعادل است. تخمین زده میشود که حدود 85 درصد از مردان و 75 درصد از زنان علائم چرخش لگن یا چرخش قدامی لگن را نشان میدهند.
روشهای مختلف ازجمله فیزیوتراپی و تمریناتی که میتوانند به تقویت عضلات اطراف لگن و ستون فقرات کمک کنند، برای اصلاح لگن کجشده استفاده میشوند. جراحی نیز در موارد شدید آخرین گزینه درمانی است.
چرخش یا کج شدن لگن
چرخش یا کج شدن لگن وضعیتی است که زمانی ایجاد میشود که استخوانهای لگن از حالت همراستایی خارج شوند. این بیماری اغلب ناشی از عدم تعادل عضلانی است و میتواند منجر به کمردرد مزمن و سایر بیماریها شود.
انواع چرخش لگن
بهطور کلی، سه نوع اصلی از چرخش لگن وجود دارند که هر یک ناشی از عدم تعادل خاصی در عضلات هستند:
چرخش قدامی لگن
این نوع چرخش، که به آن گودی کمر نیز میگویند، زمانی اتفاق میفتد که قسمت جلویی لگن به سمت پایین متمایل میشود و انحنای ستون فقرات در ناحیه کمر افزایش مییابد.
- دلایل اصلی: ضعف عضلات شکم و باسن، و سفتی و کوتاهی عضلات کمر و فلکسورهای ران (عضلات جلوی ران)
- عوامل تشدیدکننده: نشستن طولانیمدت، افزایش وزن در ناحیه شکم (مانند دوران بارداری)
چرخش خلفی لگن
این وضعیت دقیقاً برعکس چرخش قدامی است. در این حالت، قسمت جلویی لگن به سمت بالا متمایل شده و باعث صاف شدن قوس طبیعی کمر میشود.
- دلایل اصلی: ضعف عضلات کمر و فلکسورهای ران، و سفتی عضلات همسترینگ (پشت ران) و شکم
- عوامل تشدیدکننده: نشستن در وضعیت نادرست و قوز کردن
انحراف جانبی لگن
انحراف جانبی لگن زمانی رخ میدهد که یک سمت لگن نسبت به سمت دیگر بالاتر یا پایینتر قرار میگیرد. این وضعیت باعث میشود ستون فقرات برای حفظ تعادل، به یک سمت کج شود.
- دلایل اصلی: اختلاف در طول پاها، ضعف یا کوتاهی عضلات یک طرف بدن (به ویژه عضلات تثبیتکننده لگن) یا الگوهای حرکتی نامتقارن
- علائم: درد کمر و لگن، راه رفتن نامتعادل و فشار نامتوازن بر مفاصل
چرخش لگن چگونه باعث کمردرد میشود؟
وقتی استخوانهای لگن از حالت همترازی خارج شوند، انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات ایجاد میشود. این امر به عضلات و رباطهای کمر فشار وارد میکند و منجر به درد و سایر علائم میشود.
علائم چرخش لگن چیست؟
اگر مبتلا به چرخش لگن باشید، ممکن است کمردرد مزمن، لوردوز (حالت اردک) یا کیفوز (شانههای گرد و گردن خمیده) را تجربه کنید. همچنین ممکن است انجام برخی فعالیتها یا تمرینات برای شما دشوار باشد.
علائم چرخش لگن بسته به شدت بیماری متفاوت هستند. در موارد خفیف، ممکن است علائم دیگری جز کمردرد وجود نداشته باشند. در موارد شدیدتر، علائم زیر ممکن است وجود داشته باشند:
- کمردرد مزمن
- کیفوز (شانههای گرد و گردن خمیده)
- لوردوز (پشت تابدار)
- درد در لگن، رانها یا پاها
- ضعف در پاها
اگر هر یک از این علائم را دارید، باید به پزشک مراجعه کنید تا بتوانید درمان شوید.
تشخیص چرخش لگن چگونه انجام میشود؟
پزشک احتمالاً درمورد علائم و سابقه پزشکی بیمار سؤال خواهد کرد. او همچنین ممکن است معاینهای فیزیکی برای جستجوی علائم چرخش لگن انجام دهد. در برخی موارد، آزمایشات تصویربرداری ممکن است برای تأیید تشخیص تجویز شوند.
چرخش لگن چگونه اتفاق میفتد؟
لگن، ساختاری استخوانی و پیچیده است که تنه را پشتیبانی و متعادل کرده و بهعنوان پایه ستون فقرات عمل میکند. استخوان لگن بهطور مستقیم به استخوان ران میچسبد. در حالت ایدهآل، لگن باید در موقعیت خنثی باشد که به ستون فقرات اجازه دهد بهطور طبیعی روی هم قرار گیرد و از نیروهای برشی و فشاری بیشازحد جلوگیری شود. قرارگیری لگن در حالت ایدهآل میتواند به جلوگیری از مشکلات ستون فقرات از فشرده شدن اعصاب گرفته تا لغزش دیسکها کمک کند.
عواملی که موجب چرخش لگن میشوند عبارتاند از:
عدم تعادل مربوط به نشستن زیاد
برخی عدم تعادلها اغلب به نشستن بیشازحد و عدم ورزش مربوط میباشند و باعث میشوند عضلات خاصی که به استخوان لگن متصل هستند سفت شوند، در حالی که برخی دیگر باعث ضعیف شدن عضلات میشوند. عضلات خمکننده ران، که مجموعهای از ماهیچهها را توصیف میکنند که بین استخوان لگن و استخوان ران قرار دارند و برای رساندن زانو به قفسه سینه کار میکنند، بهدلیل نشستن طولانیمدت سفت و کوتاه میشوند، در حالی که عضلات سرینی و همسترینگ که در درجه اول بهعنوان بازکننده لگن (صاف کردن پا برای ایستادن یا فشار دادن لگن به جلو) عمل میکنند، ضعیفتر میشوند.
عدم تعادل نامناسب باعث میشود لگن به سمت جلو متمایل شود؛ زیرا خمکنندههای محکم لگن آن را به استخوان ران نزدیک میکنند، در حالی که لگن ضعیف نمیتواند با این جابجایی مقابله کند.
نشستن زیاد، وضعیت نامناسب و سلامت کمر
هر دو شیب لگن قدامی و خلفی نشانههای رایج عدم تحرک و وضعیت نامناسب هستند که بیشتر به سبک زندگی بیتحرک نسبت داده میشوند. ژنتیک نیز ممکن است نقش مهمی داشته باشد؛ زیرا وضعیت بدنی و تمایل طبیعی ما به وضعیتی خاص تا حدی به ساختار استخوان بستگی دارد.
برای رفع ضعفهای عضلانی که به شیب لگن منجر میشوند (مانند عضلات خمکننده ضعیف لگن، لگن ضعیف، همسترینگ ضعیف، چهارسر ران ضعیف، عضلات ضعیف شکم)، میتوان از برنامه ورزشی مناسب تحت نظارت متخصص کمک گرفت. این برنامه ورزشی مشکل را اصلاح میکند و منجر به کاهش خطر کمردرد و در نتیجه قویتر شدن و انعطافپذیری بیشتر پایین تنه میشود.
روشهای درمان چرخش لگن
درمان چرخش لگن با هدف بازگرداندن تراز مناسب لگن، کاهش درد و بهبود عملکرد حرکتی انجام میشود. در حالی که در موارد بسیار نادر و شدید ممکن است جراحی برای اصلاح ناهنجاریها ضروری باشد، خوشبختانه اکثر موارد چرخش لگن با روشهای غیرجراحی و محافظهکارانه بهطور مؤثر قابل درمان هستند.
- فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی: این مؤثرترین راهکار درمانی است. فیزیوتراپ با ارزیابی دقیق، برنامه تمرینی تخصصی طراحی میکند که شامل تمرینات کششی برای عضلات سفت و تمرینات تقویتی برای عضلات ضعیف (مانند عضلات مرکزی بدن، شکم و باسن) است. انجام منظم این تمرینات به ایجاد ثبات در لگن و ستون فقرات کمک میکند.
- درمانهای دستی و ماساژ: تکنیکهای دستی توسط فیزیوتراپ یا کایروپراکتیک به بهبود دامنه حرکتی مفاصل و کاهش درد کمک میکنند. ماساژ درمانی نیز میتواند به کاهش تنش و اسپاسم عضلات اطراف لگن و کمر منجر شود.
- اصلاح وضعیت بدنی و سبک زندگی: آگاهی از وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن و ایستادن و تلاش برای حفظ آن، فشار نامناسب بر لگن را کاهش میدهد. همچنین، تغییراتی مانند حفظ وزن مناسب، اجتناب از نشستن طولانیمدت و داشتن فعالیت بدنی منظم، در پیشگیری و مدیریت این عارضه بسیار مهم است.
- استفاده از ارتزها (کفی طبی): در مواردی که اختلاف طول پا دلیل انحراف لگن باشد، استفاده از کفیهای طبی مخصوص میتواند به تراز کردن لگن و کاهش علائم کمک کند.
- تکنیکهای کاهش درد: برای تسکین موقت درد و التهاب، میتوان از روشهایی مانند گرما، سرما یا تحریک الکتریکی عصب ازطریق پوست(TENS) استفاده کرد.
تمرینات کششی و تقویتی برای بهبود چرخش لگن
تمرینات مورد استفاده برای بهبود چرخش لگن عمدتاً بر روی عضلات خمکننده و بازکننده لگن تمرکز میکنند. عضلات شکم و ستون فقرات نیز ماهیچههای مهمی هستند؛ زیرا باعث سفتی تنه میشوند و به حمایت و صاف کردن ستون فقرات کمک میکنند.
میتوانید از تمرینات زیر برای بهبود چرخش لگن استفاده کنید. اما توجه داشته باشید همیشه باید قبل از شروع یک برنامه ورزشی با متخصص مشورت کنید.
کشش فلکسور هیپ
به پشت روی زمین دراز بکشید و یکی از زانوها را به سمت سینه خود بکشید. از یک دست برای نگه داشتن ران استفاده کنید و با دست دیگر بهآرامی زانو را به سمت پایین فشار دهید تا زمانی که کشش را در جلوی لگن خود احساس کنید. 30 ثانیه در همین حالت بمانید و این حرکت را 3 بار تکرار کنید.
کشش عضلات چهارسر ران
بایستید و با پای راست خود یک قدم بزرگ به جلو بردارید و زانوی راست خود را خم کنید تا ران شما موازی با زمین باشد. با دست چپ مچ پای راست خود را بگیرید و بهآرامی بکشید تا جایی که کشش را در جلوی ران خود احساس کنید. 30 ثانیه در همین حالت بمانید و سپس این حرکت را 3 بار تکرار کنید. سپس همین کار را با پای چپ خود انجام دهید.
کشش روتاتور هیپ
به پشت روی زمین دراز بکشید و یک مچ پا را روی زانوی خود قرار دهید. از دست خود برای گرفتن ران پای ضربدری استفاده کنید و آن را به سمت قفسه سینه خود بکشید تا جایی که کشش را در باسن احساس کنید. 30 ثانیه در همین حالت بمانید و سپس این حرکت را 3 بار تکرار کنید. سپس همین کار را با پای دیگر انجام دهید.
تیلت لگن
به پشت روی زمین دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید و پاها را صاف روی زمین بگذارید. لگن خود را به گونهای کج کنید که قسمت پایین کمر به زمین فشار بیاورد، سپس کمر خود را قوس دهید تا فاصلهای بین کمر و زمین وجود داشته باشد. 10 بار این حرکت را تکرار کنید.
تمرین پلانک مناسب
در این تمرین که روی دستها یا آرنجها اجرا میشود، تمرکز باید بر محکم نگه داشتن عضلات شکم باشد. بهجای نفسهای کمعمق با قفسه سینه، آرام آرام نفس عمیق بکشید. لگن را خم کنید تا از کج شدن لگن جلوگیری شود.
حرکت لانژ
دوباره، لگن را در بالا خم کنید تا از کج شدن لگن جلوگیری شود. با هر بار تکرار، عضلات خمکننده لگن را به آرامی کشش دهید. تمرینات یک طرفه مانند لانژ نیز ابدکتورها و ادکتورهای لگن را تمرین میدهند و به کار بر روی عدم تعادل جانبی کمک میکنند.
هیپ ابداکشن و اداکشن
انجام این تمرینات با استفاده از باند کشی نتیجه بهتری خواهد داشت و عضلاتی را که ساق را به سمت داخل و خارج میچرخانند، تمرین میدهد. ابداکتورهای ضعیف ممکن است در ایجاد شیب لگن نقش داشته باشند. ترکیب کردن ابداکشن لگن در طی حرکات معمولی پلهای لگن (ازطریق باند کشی بالای زانو) میتواند کمک زیادی به درمان کج شدن لگن قدامی کند.
نکات اصلاحی و پیشگیری
در حالی که پیشگیری اغلب مهمتر از درمان است، راهکارهای تقویتی زیر میتوانند به اصلاح مشکلات کمک قابل توجهی داشته باشند:
- پوشیدن کفش مناسب: کفشهایی که دارای پاشنه قوی و ساپورت قوس خوبی هستند میتوانند به حفظ لگن شما در یک راستا کمک کنند.
- حفظ وضعیت مناسب بدن: وقتی مینشینید یا میایستید، مطمئن شوید که ستون فقرات شما صاف و شانههایتان عقب است.
- انجام منظم حرکات کششی: کشش میتواند به شل شدن عضلات سفت که باعث چرخش لگن میشود، کمک کند.
- گرم کردن بدن قبل از حرکات کششی: با گامهای بلند راه بروید و کشش لگن را بهآرامی انجام دهید. قبل از انجام حرکت از حالت نشسته به حرکات کششی شدید، بدن خود را گرم کنید.
- ورزش منظم: حتی اگر تمرینات آسان به نظر میرسند، یا اگر فقط برای یک جلسه سبک وقت دارید، سعی کنید حداقل سه بار در هفته تحرک داشته باشید. پیادهروی طولانی، دویدن سبک یا انجام یک سری تمرینات ورزشی میتوانند مؤثر باشند.
جمعبندی
چرخش لگن مشکلی است که بهخاطر وضعیت بدنی نامناسب اتفاق میفتد. این چرخش باعث خمیدگی بیشازحد ستون فقرات و افزایش فشار روی کمر میشود. در ابتدا چرخش لگن باعث درد نمیشود اما کمکم بر سلامت جسمانی، ضعف عضلات و انحراف ستون فقرات تأثیر میگذارد. روشهای درمان چرخش لگن شامل فیزیوتراپی و تمرینات بهبود دهنده عضلات اطراف لگن و ستون فقرات هستند. در صورتی که روشهای درمانی ذکرشده مناسب نباشند، متخصص انجام جراحی استئوتومی لگن را توصیه میکند. دکتر علیرضا جواهری یکی از متخصصان باتجربه و ماهر درزمینه جراحی لگن و زانو است. بنابراین اگر نیاز به انجام عمل جراحی دارید با تلفنهای مطب تماس بگیرید و برای ویزیت هماهنگ کنید.
منبع
سوالات متداول
بله، چرخش لگن یکی از دلایل اصلی کمردرد است. زمانی که لگن از تراز طبیعی خارج میشود، فشار نامتعادلی به ستون فقرات وارد میکند. این وضعیت باعث سفت شدن عضلات کمر، ایجاد کشیدگی در آنها و در نهایت بروز درد مزمن میشود.
مطالب مشابه
عمل کوردکامپرشن لگن، عملی جراحی است که برای درمان استئونکروز مفصل ران استفاده میشود. این روش شامل ایجاد سوراخی بزرگ، یا چندین سوراخ کوچک در استخوان مرده سر استخوان ران به منظور کاهش فشار در استخوان است. این کار امکان افزایش جریان خون را فراهم کرده و کانالهایی برای رگهای خونی جدید ایجاد میکند تا مناطق آسیبدیده مفصل ران را تغذیه کنند. این روش میتواند تخریب استخوان و مفصل ران را کُند یا متوقف کند.
پس از جراحی رباط صلیبی، تجربه مقداری درد طبیعی است. سطوح درد میتوانند بر اساس شرایط فردی متفاوت باشند، اما بهطور کلی، درد خفیف تا متوسط نشان میدهد که بدن در حال بهبودی است. اما درد شدید ، تیز یا دردی که بهجای بهبودی، بدتر شود نگرانکننده است و گاها نشانه عفونت، لختهی خون یا بهبود نامناسب است.
عفونت مفصل لگن وضعیتی جدی است که زمانی رخ میدهد که میکروارگانیسمهای مضر مانند باکتریها، ویروسها یا قارچها به لگن یا بافت استخوانی اطراف آن حمله کنند. این عفونتها میتوانند باعث درد شدید، تورم و سفتی قابل توجهی شوند و حرکت یا استفاده عادی از مفصل لگن را دشوار سازند.
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدیای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتریها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان میکند) میشوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد بهعنوان ضربهگیر استخوانها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکانپذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماریهایی مانند آرتروز، پارگیهای لابروم، یا سایر آسیبهای بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضهای التهابی است که تاندونهای اطراف مفصل لگن را درگیر میکند. میتواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام میدهند، مشاهده میشود.
آسیبهای وارده به زانوها میتوانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباطها یا استفاده از بیشازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل میکند و به شما اجازه میدهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیتهای روزانه شرکت کنید.
کیستهای استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسههای پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل میشوند. این کیسهها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شدهاند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان میکند. کیستهای استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شدهاند.
شکستگیهای استرسی در استخوانهای پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما بهطور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد میکنیم. در شکستگی استرسی، استخوان میشکند اما معمولاً جابجا نمیشود.