15 علت درد کف پا در شب چیست؟

دلایل متعددی می‌توانند موجب بروز درد پا در شب شوند که برخی به سبک زندگی مرتبط بوده و برخی دیگر ناشی از بیماری‌های مختلف هستند. خوشبختانه، روش‌های درمانی متنوعی برای کاهش این دردها وجود دارند.

درد ممکن است به شکل مبهم و پایدار یا به صورت ضربانی در نواحی مختلف پا ازجمله کف پا، پاشنه، انگشتان، قوس یا مچ پا احساس شود. این دردهای شبانه می‌توانند خواب را مختل می‌کنند و کمبود خواب نیز ممکن است شدت درد را افزایش دهد.

در ادامه به بررسی برخی از دلایل احتمالی درد پا در شب می‌پردازیم:

عوامل مرتبط با سبک زندگی

افرادی که برای مدت طولانی روی پاهای خود می‌ایستند، مانند کسانی که مشاغل فعال دارند، ممکن است شب‌ها دچار درد پا شوند. این مشکل اغلب ناشی از خستگی عضلات است. هنگامی که عضلات بیش‌ازحد فعالیت می‌کنند، انقباض و انبساط مکرر آن‌ها ممکن است باعث خستگی و کاهش اکسیژن‌رسانی شود. تجمع مواد زائد در عضلات نیز می‌تواند منجر به اسپاسم و گرفتگی شود که در طول شب شدت می‌گیرد. نوشیدن آب کافی در طول روز به دفع مواد زائد کمک می‌کند و احتمال گرفتگی عضلات را کاهش می‌دهد. همچنین، انجام حرکات کششی و ورزش منظم می‌تواند اثرات خستگی عضلات را کاهش دهد. 

عواملی مانند نشستن طولانی‌مدت، خوابیدن در وضعیت‌های خاص، یا استفاده از کفش نامناسب نیز می‌توانند باعث درد پا شوند. تغییر این عادات ممکن است به کاهش این دردها کمک کند.

بارداری

بارداری تغییرات فیزیکی زیادی را در بدن ایجاد می‌کند که ممکن است منجر به درد پا شود. یکی از این تغییرات، مصرف بالاتر کلسیم است که به دلیل نیاز بیشتر بدن به این ماده در دوران بارداری رخ می‌دهد. کاهش سطح کلسیم در خون ممکن است به گرفتگی پاها منجر شود. برای کاهش این گرفتگی‌ها، انجام حرکات کششی و ورزش‌های سبک توصیه می‌شود. علاوه بر این، بارداری باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می‌شود که ممکن است منجر به تورم در پاها و مچ‌ها شود. این حالت که به ادم معروف است، باعث می‌شود که پوست پاها براق به نظر برسد. مصرف زیاد نمک می‌تواند علائم ادم را تشدید کند، بنابراین بهتر است میزان مصرف نمک در دوران بارداری کنترل شود.

نوروم مورتون

نوروم مورتون به علت فشرده شدن عصب در ناحیه پا ایجاد می‌شود. زمانی که انگشتان پا فضای کافی برای حرکت نداشته باشند، انگشتان سوم و چهارم ممکن است به هم چسبیده و باعث فشرده شدن اعصاب از سوی بافت ضخیم شوند. این فشردگی می‌تواند موجب التهاب و درد در ناحیه کف پا، بی‌حسی و احساس سوزش در انگشتان آسیب‌دیده شود.

این وضعیت بیشتر در زنان مشاهده می‌شود که احتمالاً به دلیل استفاده از کفش‌های تنگ و پاشنه‌دار که فشار بیشتری به پا وارد می‌کنند، می‌باشد.

پوشیدن کفش مناسب، به‌ویژه کفش‌هایی با فضای کافی برای انگشتان پا، می‌تواند از بروز نوروم مورتون جلوگیری کند یا شدت آن را کاهش دهد. راهکارهای زیر نیز در کاهش ناراحتی مؤثر هستند:

• استفاده از کفش‌هایی با کف نرم
• به‌کارگیری کفی‌های طبی یا پدهای ارتوپدی
• ماساژ دادن پا برای کاهش درد
• اجتناب از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند، تنگ، یا نوک باریک
• مشورت با پزشک درباره تزریق استروئید برای کاهش التهاب

پلانتار فاشئیت

پلانتار فاشئیت یا فاشیای کف پا زمانی رخ می‌دهد که فاسیای کف پا، یک نوار بافتی که قوس پا را پشتیبانی می‌کند، دچار التهاب می‌شود و باعث درد شدید در ناحیه پاشنه پا می‌گردد. این درد معمولاً پس از استراحت طولانی‌مدت و به هنگام شروع حرکت بدتر می‌شود؛ زیرا کشش ناگهانی فاسیای کف پا که پس از استراحت کوتاه می‌شود، به التهاب می‌انجامد. به همین دلیل، صبح‌ها اغلب زمانی است که علائم درد بیشتر به چشم می‌خورد و افراد مبتلا ممکن است اولین قدم‌های خود را بسیار دردناک بیابند.

فشار زیاد بر روی کف پا و افت قوس پا از علل رایج فاشیای کف پا هستند. برای تسکین درد می‌توان از یخ برای کاهش التهاب استفاده کرد و استراحت باعث بهبود بافت آسیب‌دیده می‌شود. همچنین، تمرینات ورزشی تخصصی می‌توانند به کشش و تقویت فاسیای کف پا کمک کنند. در برخی موارد، یک متخصص پا ممکن است ارتزهای سفارشی برای حمایت بیشتر از قوس پا تجویز کند.

سیاتیک

سیاتیک زمانی رخ می‌دهد که عصب سیاتیک، که از پایه ستون فقرات به سمت پشت و داخل پاها امتداد دارد، تحت فشار یا تحریک قرار گیرد. این عصب فشرده می‌تواند باعث درد شدید یا تیرکشنده در نواحی مختلف پاها شود. درد ممکن است به‌صورت یک حس مبهم در کل پا یا به‌طور متمرکز در یک نقطه از عصب، مانند کف پا، احساس شود. علل شایع سیاتیک شامل فتق دیسک در ستون فقرات است که فشار دیسک بر عصب وارد می‌کند، بارداری که به‌واسطه افزایش فشار در ناحیه لگن و ستون فقرات ایجاد می‌شود، مشکلات دژنراتیو مفاصل که به فرسایش غضروف‌ها یا آسیب مفاصل مربوط می‌شود و اسپاسم عضلانی که به‌صورت انقباض غیرارادی عضلات است که به عصب فشار می‌آورد.

برای کاهش درد ناشی از سیاتیک و بهبود وضعیت، روش‌های مختلفی پیشنهاد می‌شوند. این روش‌ها شامل انجام فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی، کشش و حرکات اصلاحی، مصرف داروهای ضدالتهاب برای کاهش التهاب و درد، دریافت تزریق استروئید در ناحیه آسیب‌دیده و امتحان ماساژ درمانی برای کاهش اسپاسم عضلانی هستند. در موارد شدیدتر، عمل جراحی ممکن است برای درمان فتق دیسک ضرورت یابد.

فیبرومیالژیا

فیبرومیالژیا یک اختلال مزمن است که باعث درد گسترده در سراسر بدن می‌شود و به ویژه سیستم عصبی مرکزی و اسکلتی عضلانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند باعث درد در نواحی پرکاربرد بدن مانند پاها شود، که ممکن است شب‌ها تشدید یابد. یکی از علل این دردها، کاهش سطح هورمون ضدالتهابی کورتیزول در هنگام خواب است که در افراد مبتلا به فیبرومیالژیا ممکن است به وضوح بیشتری مشاهده شود. علی‌رغم این‌که درمان قطعی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد، می‌توان با روش‌های مختلفی علائم آن را مدیریت کرد. این روش‌ها شامل داروهای ضدالتهاب برای کاهش درد، داروهای ضدافسردگی برای بهبود خلق و خو و خواب، و داروهای خواب‌آور برای کمک به استراحت کافی می‌شود.

دیابت 

دیابت می‌تواند با کاهش گردش خون در پاها، موجب درد عضلات شود. این کاهش خون‌رسانی به پاها مانع از دریافت اکسیژن کافی توسط عضلات می‌شود که می‌تواند به درد و گرفتگی منجر شود. علاوه بر این، دیابت ممکن است باعث نوروپاتی محیطی (آسیب عصبی) شود که در نتیجه آن، درد پا در شب‌ها تشدید می‌شود. نوروپاتی محیطی در افراد دیابتی ممکن است منجر به سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی، یا احساس درد در نواحی مختلف پا شود.

برای مدیریت دیابت و کاهش درد پا، اقدامات مختلفی می‌تواند مفید باشد. ترک سیگار یکی از راه‌های مؤثر برای بهبود گردش خون است. علاوه بر این، ورزش منظم و رعایت یک رژیم غذایی سالم نقش مهمی در کنترل قند خون و تقویت سلامت عروقی دارند. در موارد جدی که دیابت منجر به مشکلات جدی‌تر در گردش خون یا عروق پا می‌شود، درمان‌های پیشرفته مانند آنژیوپلاستی، استنت‌گذاری، یا جراحی بای‌پس ممکن است ضروری باشد.

نوروپاتی محیطی

نوروپاتی محیطی به گروهی از اختلالات گفته می‌شود که سیستم عصبی محیطی را تحت تأثیر قرار می‌دهند و معمولاً پاها و انگشتان پا را درگیر می‌کنند. این اختلالات معمولاً ناشی از اختلال در سیگنال‌های عصبی هستند که باعث درد، ضعف یا سایر علائم می‌شوند. شدت و نوع علائم به میزان آسیب و نوع عصب درگیر بستگی دارد و می‌تواند به‌طور تدریجی یا ناگهانی ظاهر شود. در بسیاری از موارد، علائم در شب تشدید می‌شوند و شامل سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی، درد سوزشی یا تیرکشنده، و ضعف عضلانی هستند.

یکی از شایع‌ترین علل نوروپاتی محیطی دیابت است، به‌ویژه در صورتی که قند خون به‌درستی کنترل نشود. بر اساس آمار، حدود 60 تا 70 درصد افراد مبتلا به دیابت ممکن است درجاتی از آسیب عصبی را تجربه کنند. علاوه بر دیابت، مصرف بیش‌ازحد الکل، عفونت‌های ویروسی و آسیب‌های فیزیکی نیز می‌توانند به عنوان عوامل خطر این بیماری عمل کنند.

درمان‌های موجود برای نوروپاتی محیطی عمدتاً بر کاهش درد و مدیریت علائم متمرکز هستند. این درمان‌ها شامل استفاده از داروهای ضدتشنج و ضدافسردگی، کرم‌های موضعی، فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و بهبود عملکرد، و کنترل دقیق قند خون برای کاهش آسیب عصبی در افراد مبتلا به دیابت می‌باشند. در صورتی که نوروپاتی محیطی به موقع شناسایی و درمان شود، می‌توان آن را به خوبی مدیریت کرد.

دیستروفی سمپاتیک رفلکس (RSD)

دیستروفی سمپاتیک رفلکس  (RSD)، که همچنین به عنوان سندرم درد منطقه‌ای پیچیده (CRPS) شناخته می‌شود، یک اختلال نادر است که به دلیل یک پاسخ بیش‌ازحد سیستم عصبی خودکار به آسیب‌های فیزیکی یا جراحی ایجاد می‌شود. در این وضعیت، پس از آسیب به یک ناحیه از بدن، به جای اینکه سیستم عصبی به طور طبیعی به ترمیم بافت‌ها بپردازد، به طور غیرطبیعی سیگنال‌های درد زیادی ارسال می‌کند. این سیگنال‌ها موجب ایجاد درد شدیدتر از آسیب اولیه، تورم، سفتی، تغییر رنگ پوست، احساس سوزش و ضعف عضلانی می‌شوند. علائم معمولاً در ناحیه آسیب‌دیده متمرکز هستند و می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن هم گسترش یابند.

درمان‌های معمول شامل داروهای مسکن، ضدالتهاب‌ها، تزریق‌های کورتیزون برای کاهش التهاب، و فیزیوتراپی برای بهبود حرکت و عملکرد بدن هستند. در برخی موارد، درمان‌های عصبی پیشرفته یا تحریک عصبی ممکن است استفاده شوند.

متاتارسالژی

متاتارسالژی به درد و التهاب در استخوان‌های میانه پا (متاتارس) اطلاق می‌شود که معمولاً زمانی بدتر می‌شود که فشار زیادی بر این استخوان‌ها وارد شود، به‌ویژه هنگام شب که فرد وزن خود را بر روی پا قرار می‌دهد. این درد می‌تواند محدودیت‌های حرکتی و ناراحتی‌های قابل توجهی ایجاد کند. روش‌های کاهش درد کف پا در طول شب شامل استراحت، کمپرس یخ، استفاده از کفش‌های مناسب یا کفی ارتوپدی، مصرف داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، انجام فیزیوتراپی و تمرینات کششی هستند. اگر درد با روش‌های غیرجراحی کاهش نیابد، ممکن است تزریق کورتیکواستروئید به ناحیه دردناک برای کاهش التهاب و تسکین درد توصیه شود. در نهایت، در موارد نادر و شدید، جراحی به عنوان آخرین گزینه درمانی در نظر گرفته می‌شود.

آرتریت

آرتریت یک بیماری التهابی است که منجر به درد، سفتی و محدودیت حرکت در مفاصل می‌شود. این بیماری معمولاً در شب بدتر می‌شود؛ زیرا گرانش بدن باعث افزایش فشار بر مفاصل شده و التهاب را تشدید می‌کند. این تشدید علائم شبانه می‌تواند به درد و مشکلات حرکتی بیشتر منجر شود. برای کاهش درد آرتریت،‌ استفاده از کمپرس سرد، مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، تمرینات کششی و فیزیوتراپی توصیه می‌شوند. در موارد شدید نیز درمان‌های جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند. 

سندرم پای بی‌قرار (RLS)

سندرم پای بی‌قرار (Restless Leg Syndrome) یک اختلال عصبی است که باعث میل غیرقابل مقاومت به حرکت دادن پاها می‌شود. این اختلال معمولاً با احساسات ناخوشایندی مانند گرفتگی، سوزش یا گزگز در پاها همراه است. علائم این بیماری به طور معمول در شب و هنگام استراحت شدت می‌یابد، به طوری که بسیاری از مبتلایان به آن در شب نمی‌توانند به راحتی بخوابند. این اختلال اغلب به دلیل مشکلات عصبی یا تغییرات شیمیایی در مغز ایجاد می‌شود، اگرچه عواملی مانند کمبود آهن، بارداری، نارسایی کلیوی و مصرف برخی داروها نیز می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. درمان‌های مختلفی برای RLS وجود دارند که شامل داروهای تنظیم‌کننده سیستم عصبی، تغییرات سبک زندگی، و در برخی موارد، مکمل‌های آهن است.

بونیون

بونیون‌ها (Hallux Valgus) تغییرات غیر طبیعی در مفصل شست پا هستند که باعث بیرون‌زدگی استخوان در پایه انگشت شست می‌شود. این وضعیت اغلب با درد و التهاب همراه است که در هنگام پوشیدن کفش‌های تنگ یا فشرده به شدت بدتر می‌شود. بونیون‌ها معمولاً به دلیل فشار طولانی مدت به این ناحیه، تغییر شکل در مفصل و به‌ویژه در اثر پوشیدن کفش‌های نامناسب ایجاد می‌شوند. علائم بونیون‌ها معمولاً در شب زمانی که فشار بیشتری به ناحیه وارد می‌شود، تشدید می‌شود. درمان‌های مختلف شامل استفاده از کفش‌های مناسب، قرار دادن یخ، یا در موارد شدیدتر، جراحی برای اصلاح شکل مفصل هستند.

دردهای رشدی

دردهای رشدی در کودکان و نوجوانان یک پدیده طبیعی است که معمولاً در دوره‌های رشد سریع بدن به‌ویژه در شب یا عصرها اتفاق میفتند. این دردها معمولاً در نواحی پاها احساس می‌شوند، اما می‌توانند در سایر قسمت‌های بدن نیز رخ دهند. در حالی که این دردها می‌توانند ناراحتی قابل توجهی ایجاد کنند، معمولاً بی‌ضرر هستند و به‌طور خود به خودی بهبود می‌یابند. دردهای رشدی اغلب به دلیل کشش عضلات و بافت‌ها در حین رشد سریع استخوان‌ها ایجاد می‌شوند. علائم معمولاً با تغییرات وضعیت بدنی یا استفاده از روش‌های تسکینی مانند ماساژ یا گرم کردن ناحیه تسکین می‌یابند.

آناتومی پا

آناتومی پا به طور طبیعی می‌تواند به نحوه‌ی تجربه‌ درد در پاها، به ویژه در شب، تأثیر بگذارد. پاهای انسان از استخوان‌ها، مفاصل، عضلات، و رباط‌ها تشکیل شده‌اند که همه‌ این اجزا در کنار هم برای حرکت و استحکام پا عمل می‌کنند. دو نوع ساختار رایج پا وجود دارد که می‌تواند در تشدید درد پا تاثیرگذار باشد: قوس بلند و کف پای صاف.

• قوس بلند. افرادی که دارای قوس بلند هستند، فشار بیشتری را هنگام راه رفتن یا ایستادن روی پاهای خود تجربه می‌کنند. این فشار اضافی می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند فاشیای کف پا، آرتروز و درد در نواحی پاشنه شود. در شب، این مشکلات معمولاً تشدید می‌شود؛ زیرا فرد بیشتر از روز استراحت می‌کند و فشار زیادی به پاها وارد می‌شود.
• کف پای صاف. در افرادی که دارای کف پای صاف هستند، قوس طبیعی پا وجود ندارد و این می‌تواند منجر به فشار اضافی بر مفاصل و عضلات شود. به ویژه در شب، هنگامی که پاها استراحت می‌کنند، این فشار اضافی ممکن است باعث درد و گرفتگی در نواحی مختلف پا از جمله پاشنه و مچ پا شود.

ساختارهای غیرعادی دیگر، مانند پای چرخیده یا انحرافات مفصلی، نیز می‌توانند مشکلات مشابهی را ایجاد کنند و باعث درد و ناراحتی در طول شب شوند. این مشکلات ساختاری می‌توانند باعث ایجاد فشار نامتعادل بر روی عضلات و رباط‌ها شوند و علائم درد را تشدید کنند.

مدیریت و درمان این دردها می‌تواند شامل استفاده از کفی‌های ارتوپدی برای حمایت از قوس پا، تمرینات تقویتی و کششی، و در بعضی موارد، جراحی برای اصلاح ساختار پا باشد.

جمع‌بندی

دلایل متعددی وجود دارند که ممکن است پای فرد در شب درد بگیرد. داروهای ضدالتهابی می‌توانند به بسیاری از علل، ازجمله صدمات، اعصاب تحریک شده و تحت فشار و بیماری‌های مزمن مانند فیبرومیالژیا کمک کنند.

بسیاری از گزینه‌های درمانی برای پا درد در شب در دسترس هستند و یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به درد پایداری که به درمان خانگی پاسخ نمی‌دهد کمک کند.

منابع

medicalnewstoday.com

paspapt.com

healthline.com

tulsafoot.com