آرتروز یکی از بیماری‌های تخریبی و پیشرونده در غضروف مفاصل است که باعث تحلیل غضروف مفصلی و درگیری استخوان زیرغضروفی می‌شود. تشخیص به‌موقع این اختلال باعث می‌شود درمان هرچه سریع‌تر آغاز شود و فرسایش و سائیدگی کمتری در استخوان و غضروف اتفاق بیفتد. یکی از روش‌های تشخیص آرتروز استفاده از تصاویر اشعه ایکس، ام‌آرآی و سی تی اسکن است. در این مطلب در خصوص این تصاویر و روش تشخیص آرتروز زانو با استفاده از آن‌ها بحث می‌کنیم.
رادیوگرافی‌های معمولی - معاینات معمول با اشعه ایکس
صرف نظر از مفصلی که آسیب دیده است، رادیوگرافی معمولی (اشعه ایکس) برای ارزیابی مفصل شما از نظر آرتروز استفاده می‌شود. وجود آرتروز در رادیوگرافی به صورت باریک شدن یا کاهش فضای بین استخوان‌های مفصلی که در آن غضروف فرسوده شده است و همچنین با تشکیل استئوفیت‌ها (خارهای استخوانی) در حاشیه مفصل نشان داده می‌شود.
وقتی غضروف از بین می‌رود، استخوان به استخوان ساییده می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث ایجاد کیست یا حفره‌های پر از مایع در استخوان شود که در عکسبرداری با اشعه ایکس نیز قابل مشاهده خواهد بود. به‌علاوه اسکلروز (افزایش تراکم استخوان) نیز در اثر سائیدگی استخوان ایجاد می‌شود که در آن استخوان بیشتری در زیر جایی که غضروف قبلاً قرار داشته است، رشد می‌کند. اگر سطوح مفصلی نامرتب شوند، ممکن است استئوفیت تشکیل شود. برای تصویربرداری از هر مفصل، نماهای معمولی اشعه ایکس وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:
- نمای قدامی خلفی (AP) (نمای جلو به عقب)
- نمای جانبی (سمت بیرونی)
- یک یا دو نمای مایل (45 درجه)
به منظور تشخیص سایش زودهنگام غضروف، HSS از نماهای اشعه ایکس ویژه به جای یا علاوه بر این نماهای استاندارد استفاده می‌کند. این نماهای تخصصی برای افزایش حساسیت یک مطالعه رادیوگرافی معمولی طراحی شده‌اند.
تصاویر اشعه ایکس با استفاده از طرح درجه‌بندی Kellgren وLawrence (KL) با توجه به ترتیب شدت آرتروز از نرمال تا شدید درجه‌بندی می‌شوند. تشخیص زودهنگام آرتروز می‌تواند به درمان زودهنگام کمک کرده و از این رو روند انحطاط آرتروز زانو را کند می‌کند.
سیستم درجه‌بندی KL روشی نیمه‌کمی برای تعیین درجه رادیوگرافی (اشعه ایکس) برای شدت KOA است. بر اساس این سیستم، اعداد ترتیبی با توجه به سطح شدت برای طبقه‌بندی اختصاص داده می‌شوند. نمرات KL در جدول زیر توضیح داده شده‌اند.
|
درجه |
توضیح |
|
صفر |
(نرمال) این درجه به استخوان‌های طبیعی اختصاص داده می‌شود و هیچ علائمی از آرتروز در تصاویر اشعه ایکس مشاهده نشده است. |
|
یک |
(مشکوک) این درجه احتمال باریک شدن فاصله مفصلی و استئوفیت‌ها را نشان می‌دهد. |
|
دو |
(خفیف) این درجه ایجاد استئوفیت‌ها را مشخص می‌کند و باریک شدن فاصله مفصلی را امکان‌پذیر می‌داند. |
|
سه |
(متوسط) این درجه نشان‌دهنده استئوفیت‌های متعدد با تغییر شکل استخوانی است. |
|
چهار |
(شدید) این درجه استئوفیت‌های بزرگ، باریک شدن فاصله مقطعی قطعی و اسکروز شدید را نشان می‌دهد. |
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی، تصویربرداری بسیار حساسی است که می‌تواند تغییرات ظریف در بافت‌های استخوانی و نرم را آشکار کند. ام‌آرآی می‌تواند ادم واکنشی استخوان (تجمع مایع در مغز استخوان)، التهاب بافت‌های نرم و همچنین تخریب غضروف و آسیب به سایر بافت‌های نرم مرتبط با آرتروز را نشان دهد. HSS از پروتکلی از توالی‌های پالس ام‌آرآی با حساسیت و دقت بالا برای شناسایی شواهد اولیه دژنراسیون غضروف استفاده می‌کند. هنگامی که شواهدی از تولید غضروف در مراحل اولیه تشخیص داده شدند، درمان مناسب می‌تواند شروع شود تا انحطاط بیشتر را به حداقل برساند و احتمالاً نیاز به جراحی را به تعویق بیندازد یا از بین ببرد.
سی تی اسکن
معاینات سی تی اسکن برای نشان دادن استخوان‌ها و استئوفیت‌ها (خار استخوان) عالی است. معاینات سی تی در ارائه راهنمایی برای روش‌های درمانی و تشخیصی نیز مفید هستند.
سونوگرافی
سونوگرافی برای شناسایی کیست‌های سینوویال که گاهی در مفاصل مبتلا به استئوآرتریت ایجاد می‌شوند، بسیار حساس است. همچنین برای ارزیابی رباط‌ها و تاندون‌های اطراف مفصل بسیار عالی است.
جمع‌بندی
استئوآرتریت بیماری‌ای با عوامل متعدد است که باعث می‌شود تشخیص و درمان آن دشوار باشد. این بیماری، اختلالی دژنراتیو مزمن است که با زوال غضروف مشخص شده و در نهایت منجر به زوال استخوان می‌شود. استئوآرتریت زانو یکی از انواع آرتروز است که مفصل زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علائم فیزیکی آرتروز زانو شامل درد، سفتی، تورم و حرکات محدود مفصل هستند. عوامل خطر شامل سن، جنسیت، ژنتیک، نژاد، چاقی، آسیب، کمبود ویتامین دی و سبک زندگی هستند. آرتروز اختلالی پیشرونده است و با شدت‌های متفاوت اتفاق میفتد. طبق مطالعات اخیر، این بیماری در زنان نسبت به مردان شیوع بیشتری دارد و افراد بالای 60 سال را در سراسر جهان درگیر می‌کند. تشخیص استئوآرتریت زانو معمولاً بر اساس علائم، اشعه ایکس و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) انجام می‌شود. بااین‌حال، مراحل اولیه اغلب پنهان هستند. بنابراین استفاده از تصاویر تشخیصی به تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری کمک می‌کند. دکتر جواهری یکی از متخصصان ماهر و باتجربه درزمینه درمان و جراحی آرتروز است که می‌توانید برای انجام عمل جراحی موفقیت‌آمیز به او مراجعه کنید.
منابع
مطالب مشابه
سزاموئیدیت، اختلالی است که در آن استخوان‌های سزاموئید و بافت‌های نرم اطراف آن‌ها دچار التهاب و درد می‌شوند. درد در زیر مفصل انگشت شست پا احساس می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند افراد جوان و فعال بیشتر تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند.
مورتون نوروما (نوروم مورتون) التهاب عصبی در پای شما است. این بیماری به‌خاطر بزرگ شدن اعصاب بین انگشتی، بین استخوان‌های متاتارس، که پا را به انگشتان سوم و چهارم (انگشتان میانی نزدیک به انگشت کوچک پا) متصل می‌کنند، اتفاق میفتد.
بیماری متاتارسالژیا به درد و التهاب در قسمت توپی‌شکل کف پا اشاره دارد. این ناحیه بین قوس‌ها و انگشتان پا در کف پا قرار دارد. درد ناشی از متاتارسالژیا معمولاً زیر یک یا چند استخوان از پنج استخوان در پایه انگشتان پا و بالای استخوان متاتارس رخ می‌دهد.
التهاب فاشیای پلانتار زمانی اتفاق میفتد که فاشیا بیش‌ازحد استفاده شود یا به‌صورت مداوم تحت کشش باشد. آسیب به این رباط باعث تورم آن می‌شود. این التهاب باعث می‌شود راه رفتن با درد همراه باشد.
آرتریت روماتوئید (RA) در پاها به‌دلیل بیماری‌ای خودایمنی رخ می‌دهد. درنتیجه سیستم ایمنی بدن فرد به اشتباه به بدن خود حمله می‌کند. این حمله باعث التهاب در پوشش مفاصل می‌شود، به غضروف‌های موجود در آن‌ها آسیب وارد می‌کند و درنهایت مفاصل آسیب‌دیده و بافت‌های پشتیبان آن‌ها را از بین می‌برد.
درد کف پا در هنگام راه رفتن می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی، ازجمله پوشیدن کفش‌های نامناسب، انجام فعالیت‌هایی مانند دویدن یا پیاده‌روی‌های طولانی‌مدت، ایستادن طولانی در محل کار و … باشد. این درد ممکن است از مشکلاتی در استخوان‌ها، اعصاب، غضروف، تاندون‌ها یا رباط‌های پا ناشی شود.
اگر لوپوس دارید، به احتمال زیاد درد مفاصل یکی از علائم شماست. خبر خوب این است که بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری مزمن خودایمنی می‌توانند درد مفاصل را با دارو و ورزش کنترل کنند. اما اگر درد مفاصل شما از کنترل خارج شده است و در فعالیت‌های روزانه‌تان اختلال ایجاد می‌کند، جراحی تعویض مفصل زانو ممکن است راه‌حل مناسبی باشد.
تحقیقات نشان می‌دهند رژیم غذایی خاصی برای درمان روماتیسم مفصلی وجود ندارد، اما برخی غذاها می‌توانند به کاهش التهاب (تحریک، درد، تورم) در بدن شما کمک کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند به مدیریت وزن که برای جلوگیری از فشار بیش‌ازحد بر مفاصل مهم است، کمک می‌کنند.
آرتریت سپتیک (آرتریت عفونی) معمولاً توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها ایجاد می‌شود. این بیماری، نوعی التهاب مفصلی است که توسط عفونت ایجاد می‌شود و مفصلی بزرگ در بدن مانند زانو یا مفصل ران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
استئوکندریت دیسکان انتهای استخوان در مفصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری باعث قطع جریان خون به بخشی از استخوان شده و باعث نرم و ضعیف شدن آن می‌شود. در نهایت، قسمت آسیب‌دیده از بقیه استخوان جدا شده و مقداری غضروف را نیز با خود می‌کشد و علامتی را در جایی که استخوان و غضروف جدا می‌شوند، باقی می‌گذارد.