تعویض مفصل لگن دوطرفه - تعویض همزمان هر دو مفصل لگن

در جراحی تعویض مفصل لگن (که به آن آرتروپلاستی لگن نیز می‌گویند)، جراح بخش‌های آسیب‌دیده مفصل لگن را برداشته و با قطعات مصنوعی جایگزین می‌کند.

این جراحی معمولاً در یک طرف مفصل لگن (تعویض یک‌طرفه) انجام می‌شود. با این حال، در برخی موارد، تعویض مفصل لگن در هر دو طرف (تعویض دوطرفه) نیز انجام می‌شود.

تعویض دوطرفه مفصل لگن کمتر از تعویض یک‌طرفه رایج است. همچنین، چندین روش مختلف برای انجام این نوع جراحی وجود دارد.

چه چیزی منجر به آسیب یا زوال مفصل لگن می‌شود؟

دلایل مختلفی وجود دارند که می‌توانند منجر به آسیب یا زوال مفصل لگن شوند و باعث ایجاد درد و کاهش عملکرد مفصل گردند. این مشکلات عبارت‌اند از:

• استئوآرتریت (آرتروز)
• آرتریت روماتوئید  (RA)
• استئونکروز (نکروز استخوان)
• دیسپلازی رشدی مفصل لگن
• صدمات و شکستگی‌های لگن

در برخی موارد، این مشکلات می‌توانند هر دو مفصل لگن را تحت تأثیر قرار دهند. برای مثال، تخمین زده می‌شود که حدود 42 درصد از افراد مبتلا به استئوآرتریت دچار آسیب در هر دو مفصل لگن هستند و از این تعداد، 25 درصد به جراحی تعویض هر دو مفصل نیاز پیدا می‌کنند.

در افرادی که هر دو مفصل لگنشان دچار آسیب شدید شده و این موضوع به طور جدی زندگی روزمره آن‌ها را مختل کرده است، تعویض دوطرفه مفصل لگن می‌تواند به تسکین درد و بهبود عملکرد کمک کند.

با این حال، بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) در سال 2015، تعویض همزمان هر دو مفصل لگن یک روش نادر است.

انواع جراحی تعویض دوطرفه مفصل لگن

انواع مختلفی از جراحی تعویض دوطرفه مفصل لگن وجود دارند که معمولاً شامل «تعویض کامل لگن» می‌شوند. در این روش، هم سر استخوان لگن (توپ بالای استخوان لگن) و هم حفره لگنی (استابولوم) که بخشی از مفصل لگن است، با قطعات مصنوعی جایگزین می‌شوند.

این قطعات مصنوعی، که به آن‌ها ایمپلنت گفته می‌شود، از موادی مانند فلز، سرامیک یا ترکیبی از این دو ساخته می‌شوند. ایمپلنت‌ها یا با استفاده از سیمان‌های خاص به استخوان متصل می‌شوند یا از طریق رشد طبیعی بافت استخوانی به آن‌ها پیوند می‌خورند.

دو نوع اصلی تعویض همزمان هر دو مفصل لگن وجود دارند:

• تعویض مرحله‌ای مفصل لگن. در این روش، ابتدا یک مفصل لگن و سپس دیگری در یک زمان متفاوت تعویض می‌شود. این روش معمولاً بیشتر از نوع همزمان انجام می‌شود.
• تعویض همزمان مفصل لگن. در این روش، هر دو مفصل لگن در یک جلسه جراحی تعویض می‌شوند. این نوع جراحی کمتر رایج است اما در برخی شرایط انجام می‌شود.

تعویض مرحله‌ای دوگانه لگن به این صورت انجام می‌شود که جراحی تعویض مفصل لگن در دو مرحله جداگانه صورت می‌گیرد:

• ابتدا یک مفصل لگن تعویض می‌شود.
• سپس، پس از گذشت حدود 3 تا 6 ماه، جراحی برای تعویض مفصل لگن دوم انجام می‌گیرد.

این فاصله زمانی بین دو جراحی به بدن فرصت می‌دهد تا بهبود پیدا کرده و از مفصل جدید حمایت کند.

تعویض همزمان دو مفصل لگن به روشی اشاره دارد که در آن هر دو مفصل لگن طی یک عمل جراحی تعویض می‌شوند. این روش مزایایی نسبت به تعویض مرحله‌ای دارد، ازجمله:

• کاهش هزینه‌ها
• مدت زمان کوتاه‌تر بستری در بیمارستان
• دوره توانبخشی کوتاه‌تر

با این حال، استفاده از روش همزمان همچنان موضوع بحث است؛ زیرا شواهد متناقضی درباره افزایش خطرات عوارض وجود دارند.

یک بررسی در سال 2018 درباره ایمنی این روش نشان داد که برای افرادی که شرایط زیر را دارند، ممکن است مناسب نباشد:

• سن 75 سال یا بیشتر
• ابتلا به آرتریت روماتوئید (RA) یا بیماری‌های قلبی-عروقی
• خطر بالا در واکنش به بیهوشی

همچنین، پیروی از دستورالعمل‌های توانبخشی پس از این روش ممکن است دشوارتر باشد؛ زیرا هر دو لگن تحت عمل قرار می‌گیرند. این امر می‌تواند باعث طولانی‌تر شدن زمان جراحی و افزایش خطر انتقال خون یا سایر عوارض پزشکی شود.

چگونه برای جراحی تعویض دوطرفه مفصل لگن آماده شوم؟

پیش از جراحی، یک ملاقات با جراح ارتوپد خواهید داشت. در این جلسه، جراح اقدامات زیر را انجام می‌دهد:

• بررسی کامل سابقه پزشکی شما
• ارزیابی داروهایی که مصرف می‌کنید و ارائه توصیه‌هایی در مورد قطع یا ادامه مصرف آن‌ها قبل از عمل
• بررسی وضعیت مفاصل لگن شما از طریق تصویربرداری مانند اشعه ایکس
• سفارش آزمایش‌های آزمایشگاهی مانند آزمایش خون و ادرار برای ارزیابی سلامت عمومی شما
• پاسخ به سؤالات یا نگرانی‌هایی که در مورد آمادگی، روند جراحی یا مراحل بهبودی دارید.

این ملاقات به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری برای جراحی آماده شوید.

موارد دیگری که هنگام آماده‌سازی برای تعویض دوطرفه مفصل لگن باید در نظر داشته باشید عبارت‌اند از:

• سیگار کشیدن. سیگار کشیدن می‌تواند روند بهبودی را به تأخیر بیندازد. اگر سیگار می‌کشید، تلاش کنید آن را کاهش داده یا ترک کنید. از پزشک خود راهنمایی بگیرید تا در این مسیر به شما کمک کند.
• حمل و نقل. برنامه‌ریزی کنید که چگونه به بیمارستان و سپس به خانه برگردید. همچنین، برای قرارهای بعد از عمل نیز هماهنگی‌های لازم را برای حمل و نقل انجام دهید.
• ورزش. تقویت عضلات بالاتنه، بدن و پاها قبل از عمل می‌تواند به بهبودی سریع‌تر کمک کند. در صورتی که اضافه وزن دارید، کاهش وزن می‌تواند فشار روی مفاصل را در دو لگن کاهش دهد.
• آماده‌سازی وعده‌های غذایی. قبل از عمل، وعده‌های غذایی را تهیه و فریز کنید تا پس از بازگشت به خانه بدون زحمت آماده مصرف باشند.
• آماده‌سازی خانه. یک منطقه راحت برای بهبودی در خانه ایجاد کنید. مطمئن شوید که وسایل مورد نیازتان به راحتی در دسترس هستند. داشتن یک صندلی راحت که از پاها، کمر و بازوهایتان حمایت کند، ضروری است.
• دستگاه‌های کمکی. در مورد دستگاه‌های کمکی مانند نرده‌های پله، میله‌های ایمنی در حمام یا صندلی توالت بلند، با پزشک خود صحبت کنید تا فعالیت‌های روزمره را برای شما آسان‌تر کنند.
• کمک‌های خانگی. احتمالاً در طول دوره بهبودی به کمک بیشتری در خانه نیاز خواهید داشت. با فردی که به او اعتماد دارید در مورد کمک به کارهایی مانند نظافت، لباسشویی و آشپزی صحبت کنید.

جراح ارتوپد شما دستورالعمل‌های دقیقی در مورد مراقبت‌ها و کارهایی که باید قبل از عمل انجام دهید یا از آن‌ها اجتناب کنید، به شما خواهد داد. حتماً به این دستورالعمل‌ها با دقت عمل کنید تا بهترین نتیجه ممکن از جراحی خود را بگیرید.

عمل تعویض دوطرفه مفصل لگن چطور انجام می‌شود؟

روش تعویض دوطرفه مفصل لگن تحت بیهوشی انجام می‌شود و معمولاً از دو نوع بیهوشی مختلف استفاده می‌شود:

• بیهوشی عمومی. در این نوع، شما در طول عمل به خواب می‌روید و هیچ چیزی احساس نمی‌کنید.
• بی‌حسی عصبی. این نوع بیهوشی باعث بی‌حسی بدن از کمر به پایین می‌شود. در این حالت، شما در طول عمل بیدار خواهید بود اما برای ایجاد آرامش ممکن است به شما یک مسکن داده شود.

روش‌های مختلفی برای انجام تعویض مفصل لگن وجود دارد، اما به طور کلی مراحل اصلی شامل موارد زیر هستند:

• ایجاد برش. جراح ارتوپد برشی در جلو یا کنار لگن شما ایجاد می‌کند.
• برداشتن بافت آسیب‌دیده. بخش‌های آسیب‌دیده مفصل، از جمله قسمت بالای استخوان لگن که قسمت توپی مفصل را تشکیل می‌دهد، برداشته می‌شوند.
• نصب ایمپلنت در سوکت. جراح یک ایمپلنت فنجانی را در قسمت سوکت مفصل لگن قرار می‌دهد.
• جایگزینی قسمت توپی مفصل. یک ایمپلنت دوم که شامل یک توپ صاف متصل به یک شفت است، در بالای استخوان لگن نصب می‌شود تا قسمت توپی مفصل را جایگزین کند.
• بستن برش. در پایان، برش با بخیه یا منگنه بسته می‌شود.

مدت زمان عمل بستگی به نوع جراحی دارد. در روش‌های مرحله‌ای که فقط یک مفصل لگن تعویض می‌شود، عمل معمولاً 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد. اگر هر دو مفصل لگن به صورت همزمان تعویض شوند، عمل ممکن است دو برابر طول بکشد.

بعد از تعویض دوطرفه مفصل لگن چه اتفاقی میفتد؟

بعد از تعویض دوطرفه مفصل لگن، به اتاق ریکاوری منتقل می‌شوید، جایی که پرسنل بیمارستان وضعیت حیاتی شما را در حالی که بیهوشی از بین می‌رود، تحت نظر خواهند داشت.

در برخی موارد، می‌توانید همان روز به خانه برگردید، اما اغلب نیاز است که چند شب در بیمارستان بستری بمانید، به ویژه اگر عمل همزمان هر دو مفصل لگن انجام داده باشید.

ممکن است بخشی از دوره بهبودی شما در یک مرکز توانبخشی سپری شود تا از مراقبت و فیزیوتراپی مناسب برخوردار شوید.

یکی از نگرانی‌های رایج پس از تعویض مفصل لگن، لخته شدن خون است. پزشکان به شما توصیه خواهند کرد که حرکت را زودتر (یک یا دو روز پس از جراحی) با کمک واکر یا عصا آغاز کنید.

برای پیشگیری از لخته شدن خون، احتمالاً داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین، وارفارین (کومادین)، انوکساپارین (لاونوکس)، یا ریواروکسابان (زارلتو) تجویز می‌شوند.

هنگامی که آماده خروج از بیمارستان هستید، پرسنل به شما دستورالعمل‌های دقیقی در مورد نحوه مراقبت از خود ارائه می‌دهند، از جمله:

• زمان و دفعات انجام فعالیت‌ها. اطلاعاتی درباره اینکه چه زمانی و چند بار می‌توانید فعالیت‌هایی مانند ایستادن، راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها را انجام دهید.
• مراقبت از برش‌ها. روش‌های مراقبت از برش‌های جراحی و نحوه تشخیص علائم عفونت.
• نحوه مصرف داروها. دستورالعمل‌هایی درباره اینکه چه داروهایی را و در چه زمان‌هایی باید مصرف کنید، از جمله داروهای رقیق‌کننده خون، آنتی‌بیوتیک‌ها و مسکن‌ها.
• ورزش‌های مناسب. تمرینات و حرکات ورزشی که می‌توانید برای تقویت ماهیچه‌های تنه، لگن و پاها انجام دهید.
• فعالیت‌های ممنوعه. انواع فعالیت‌هایی که باید از آن‌ها اجتناب کنید.

فیزیوتراپی نیز بخش مهمی از فرآیند بهبودی شما خواهد بود. یک فیزیوتراپ تمرینات و حرکات کششی لازم را به شما آموزش می‌دهد تا به تقویت قدرت، تحرک و انعطاف‌پذیری در ناحیه لگن کمک کند.

در هفته‌های بعد از عمل، جراح شما را برای معاینه و برداشتن بخیه‌ها به مطب دعوت خواهد کرد و در این ملاقات پیشرفت شما ارزیابی می‌شود. قرار ملاقات‌های بعدی معمولاً بین ۲ تا ۱۲ هفته پس از جراحی برنامه‌ریزی می‌شوند.

چه انتظاراتی می‌توان از تعویض مفصل لگن داشت؟

زمان بهبودی پس از جراحی تعویض مفصل لگن به چند عامل وابسته است، از جمله:

• سن. سن بیمار می‌تواند بر روند بهبودی تأثیر بگذارد.
• سلامت عمومی. وضعیت کلی سلامت فرد نیز نقشی مهم در فرآیند بهبودی ایفا می‌کند.
• سطح آمادگی جسمانی. افرادی که از قبل از نظر بدنی آماده‌تر هستند، معمولاً بهبودی سریع‌تری خواهند داشت.

با گذر زمان و بهبودی، شما می‌توانید انتظار داشته باشید که عملکرد بهتری در مفصل لگن خود داشته باشید و درد کمتری را احساس کنید. در ابتدا، ممکن است مفاصل جدید شما کمی عجیب یا سفت به نظر برسند، اما این احساس معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابد.

آیا تعویض دوطرفه مفصل لگن خطرات یا عوارضی دارد؟

عوارض ناشی از جراحی تعویض مفصل لگن معمولاً نادر هستند. بر اساس اطلاعات آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا، عوارض جدی در کمتر از ۲ درصد از بیماران بروز می‌کنند.

از جمله عوارض احتمالی مرتبط با جراحی تعویض مفصل لگن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• واکنش نامناسب به بیهوشی
• عفونت در محل برش یا ناحیه اطراف مفصل لگن
• لخته‌های خونی که ممکن است در پاها یا ناحیه لگن ایجاد شوند و به ریه‌ها منتقل شوند (آمبولی ریه)
• تفاوت در طول پاها
• دررفتگی مفصل، که در آن قسمت توپ مفصل جدید از سوکت خود خارج می‌شود
• لق شدن ایمپلنت‌ها از استخوان به مرور زمان
• آسیب به اعصاب یا استخوان‌های مجاور

تحقیقات در مورد عوارض ناشی از روش‌های تعویض مفصل لگن مرحله‌ای و همزمان نتایج متناقضی ارائه کرده است. 

برخی از مطالعاتن شان داده‌اند که عوارض در بیمارانی که تعویض دوطرفه مفصل لگن را به‌طور همزمان انجام داده‌اند، کمتر است.

اما مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ به این نتیجه رسیده است که این روش همزمان ممکن است با نرخ بالاتری از عوارض، به‌ویژه عوارض مرتبط با سیستم قلبی عروقی، همراه باشد.

جمع‌بندی

تعویض دوطرفه مفصل لگن به معنای تعویض هر دو مفصل لگن است. افرادی که به این نوع جراحی نیاز دارند، معمولاً دچار آسیب یا زوال شدید در هر دو طرف لگن خود هستند.

این جراحی می‌تواند به صورت همزمان یا مرحله‌ای انجام شود. در روش همزمان، هر دو مفصل به طور همزمان تعویض می‌شوند، در حالی که در روش مرحله‌ای، یک مفصل در یک زمان تعویض شده و معمولاً فاصله‌ای چند ماهه بین جراحی‌ها وجود دارد.

مدت زمان بهبودی پس از جراحی تعویض مفصل لگن به عواملی نظیر سن، وضعیت کلی سلامت و نوع روش جراحی بستگی دارد. برای حفظ سلامت مفاصل جدید، ضروری است که تمامی دستورالعمل‌ها را در طول و پس از دوره بهبودی رعایت کنید.

 منابع

onlinelibrary.wiley.com

healthline.com

ncbi.nlm.nih.gov

arthroplastyjournal.org