کلاب فوت یا پاچنبری | علت، علائم، پیشگیری و درمان

کلاب فوت (پاچنبری) اختلالی مادرزادی است که در آن پای کودک پیچ خورده است و با خم شدن انگشتان پا در زاویه‌ای خاص به طرفین خم می‌شود.

از هر 1000 نوزاد، 1 نوزاد با پای چنبری متولد می‌شود که امری نسبتاً رایج است. اکثر نوزادانی که با پای چنبری به دنیا می‌آیند از همه جهات سالم هستند. در حدود نیمی از این نوزادان کلاب فوت در هر دو پا مشاهده می‌شود.

اگر این اختلال درمان نشود، می‌تواند راه رفتن بدون لنگی را برای کودک شما دشوار کند. در بیشتر موارد اصلاح این مشکل آسان است، بنابراین اکثر کودکان اثرات طولانی‌مدتی ندارند.

آیا کلاب فوت دردناک است؟

خیر، کلاب فوت برای کودک دردناک نیست. اما اگر درمان نشود، کودک با عوارض زیر مواجه می‌شود:

• ناتوانی در راه رفتن
• ایجاد پینه‌های دردناک
• ناتوانی در پوشیدن کفش
• درد در هنگام راه رفتن و محدودیت حرکتی

انواع کلاب فوت

دو نوع اصلی کلاب فوت وجود دارند:

• ایزوله (ایدیوپاتیک). کلاب فوت ایزوله رایج‌ترین نوع پاچنبری است.
• غیرایزوله. کودکانی که مشکلاتی مانند اسپینا بیفیدا (مهره شکاف) دارند، به‌عنوان نشانه‌ای از بیماری‌شان، پای چنبری دارند. درمان این نوع اختلال اغلب سخت‌تر از پاچنبری ایزوله است.

علت کلاب فوت

کلاب فوت به این دلیل اتفاق میفتد که تاندون‌ها (باندهای بافتی که ماهیچه‌ها را به استخوان‌ها متصل می‌کنند) و ماهیچه‌های داخل و اطراف پا کوتاه‌تر از چیزی هستند که باید باشند.

پزشکان نمی‌دانند چه چیزی باعث این اختلال می‌شود و هیچ راهی برای اطمینان از اینکه کودک شما با آن متولد نشود وجود ندارد. اما برخی عوامل احتمال بروز کلاب فوت را بیشتر می‌کنند.

عوامل خطر برای کلاب فوت

در اینجا برخی از عوامل خطر پاچنبری آورده شده‌اند:

• جنسیت. دو سوم نوزادان مبتلا به اختلال پاچنبری پسر هستند.
• سابقه خانوادگی. احتمال ابتلای نوزادانی که والدین یا خواهر یا برادرشان دچار پاچنبری هستند، دو برابر بیشتر از نوزادان دیگر است.
• انتخاب سبک زندگی. اگر در دوران بارداری سیگار بکشید یا از داروهای غیرقانونی استفاده کنید، احتمال تولد نوزاد با کلاب فوت افزایش می‌یابد.
• سایر بیماری‌هایی که در بدو تولد ظاهر می‌شوند. در برخی موارد، این اختلال با بیماری دیگری مانند اسپینا بیفیدا مرتبط است.
• مایع آمنیوتیک بسیار کم در دوران بارداری. مایع آمنیوتیک کودک شما را در رحم احاطه می‌کند. اگر این مایع به اندازه کافی نباشد، احتمال تولد نوزاد با کلاب فوت بیشتر می‌شود.

علائم کلاب فوت

هنگام تولد نوزاد به راحتی می‌توان به اختلال کلاب فوت پی برد. کودک مبتلا به کلاب فوت ممکن است علائم زیر را داشته باشد:

• پا و انگشتانی رو به پایین که ممکن است به سمت داخل خمیده شوند
• پایی که به نظر می‌رسد به پهلو یا حتی گاهی وارونه است
• اندازه کوچک‌تر پا (ممکن است تا نیم اینچ کوچک‌تر از پای سایر نوزادان باشد)
• عضلات ساق پا (روی پای آسیب‌دیده) ممکن است به‌طور کامل رشد نکرده باشند
• دامنه حرکتی محدود در پای کودکان

اکثر پزشکان می‌توانند به سادگی با نگاه کردن به کودک شما هنگام تولد، اختلال پاچنبری را تشخیص دهند. اگر در اواخر بارداری سونوگرافی انجام دهید، ممکن است پزشک متوجه این اختلال شود.

تشخیص کلاب فوت

کلاب فوت معمولاً بعد از تولد نوزاد تشخیص داده می‌شود. اما علائم این بیماری در طول سونوگرافی معمول بین هفته‌های 18 تا 21 مشاهده می‌شود.

تشخیص پاچنبری در دوران بارداری به این معنی است که می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید و بفهمید بعد از تولد نوزاد چه چیزی در انتظار شما و فرزند شما است.

برخی از نوزادان با پاهای طبیعی‌ای به دنیا می‌آیند که در رحم مادر در وضعیت غیرعادی قرار گرفته‌اند.

پاها معمولاً تا 3 ماهگی خود را اصلاح می‌کنند، اما برخی از نوزادان ممکن است به چند جلسه فیزیوتراپی نیاز داشته باشند.

درمان پاچنبری

پزشک بلافاصله پس از تولد نوزاد شما شروع به اصلاح پاچنبری می‌کند. نوزادان تا زمانی که ایستادن و راه رفتن را یاد نگیرند از پاهای خود استفاده نمی‌کنند، بنابراین هدف این است که اختلال به زودی درمان شود تا از تأخیر جلوگیری شود. پزشک از گچ‌گیری یا جراحی برای درمان کلاب فوت استفاده خواهد کرد.

گچ‌گیری کلاب فوت

تاندون‌های نوزاد به راحتی خم و کشیده می‌شوند، بنابراین پزشکان می‌توانند پاچنبری را در جهت درست بچرخانند تا به رفع مشکل کمک کنند. آن‌ها به آرامی پا را در موقعیتی قرار می‌دهند که نزدیک‌تر به جایی است که باید باشد. سپس فرایند گچ‌گیری را انجام می‌دهند تا پا را در جای خود ثابت نگه دارند.

حدود یک هفته بعد، پزشک گچ را باز می‌کند. او به آرامی پای کودک را دراز می‌کند، آن را در موقعیت جدیدی قرار می‌دهد و عملیات گچ‌گیری جدید را انجام می‌دهد. پزشک این الگو را برای هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه خواهد داد. به این روش درمانی، پونستی می‌گویند. پزشک ممکن است برای اطمینان از اینکه استخوان‌های کودک به آرامی در موقعیت‌های صحیح خود حرکت می‌کنند، با کمک اشعه ایکس عکس‌برداری انجام دهد.

اگر استفاده از گچ‌گیری، پای پرانتزی کودک شما را اصلاح ‌کند، کودک باید از بریس یا کفش مخصوص استفاده کند تا پاها را در زاویه مناسب قرار دهند و کودک راه رفتن را یاد بگیرد. این به این دلیل است که پاچنبری تمایل دارد به موقعیت اولیه خود برگردد. برخی از کودکان ممکن است فقط برای مدت کوتاهی نیاز به پوشیدن بریس یا کفش داشته باشند. برخی دیگر ممکن است برای چند سال به آن نیاز داشته باشند تا مطمئن شوند که پا در زاویه مناسب باقی بماند.

روش فرانسوی

روش فرانسوی برای درمان کلاب فوت مشابه روش پونستی است اما در این روش به جای استفاده از گچ از آتل‌بندی و نوار چسب استفاده می‌شود. اسپلینت نیز در این روش برای حمایت و حفاظت از استخوان‌ها استفاده می‌شود.

درمان به روش فرانسوی توسط فیزیوتراپ و معمولاً بلافاصله پس از تولد انجام می‌شود. درمان به‌صورت روزانه پیگیری می‌شود و فیزیوتراپ روش آتل‌بندی و چسب زدن را به والدین آموزش می‌دهد. 

او ابتدا پای نوزاد را به سمت موقعیت صحیح می‌کشد، سپس آن را با چسب و آتل در جای خود نگه می‌دارد. این روش درمانی به‌صورت روزانه و به مدت دو ماه تکرار می‌شود. بهبودی پس از سه ماه مشاهده می‌شود. برای جلوگیری از بازگشت بیماری والدین باید این روش درمانی را تا 2 یا ۳ سالگی کودک ادامه دهند.

استفاده از بریس

پزشک ممکن است پس از استفاده از روش پونستی یا فرانسوی، استفاده از بریس را توصیه کند. در برخی موارد با وجود جواب دادن روش‌ پونسی یا فرانسوی، ممکن است بعد از درمان پای کودک به موقعیت نادرست برگردد. استفاده از بریس باعث می‌شود پای کودک در زاویه صحیح باقی بماند و از موقعیت خود خارج نشود. بریس معمولاً یک جفت کفش است که میله‌ای فلزی کفش‌ها را به هم متصل می‌کند. نکاتی که کودک باید در هنگام استفاده از بریس در نظر بگیرد عبارت‌اند از:

• باید به مدت سه ماه و به‌صورت روزانه از بریس استفاده کند و فقط در طول شب به پاهایش استراحت بدهد.
• دستورالعمل‌ها را به دقت دنبال کند. اگر کودک در زمان تعیین‌شده از بریس استفاده نکند، پای او دوباره به حالت قبل بازمی‌گردد.
• انواع مختلفی از بریس وجود دارند و پزشک بهترین گزینه را برای فرزند شما پیشنهاد می‌دهد.

جراحی کلاب فوت

پزشکان ترجیح می‌دهند از روش‌های غیرجراحی استفاده کنند؛ زیرا جراحی می‌تواند منجر به سفت شدن پای کودک شما با بزرگ‌تر شدن شود. اما گاهی‌اوقات، تاندون‌ها و سایر بافت‌های پای کودک شما آنقدر کوتاه هستند که هیچ مقدار کشش و گچ‌گیری نمی‌تواند این کار را انجام دهد. در این صورت، جراحی ممکن است مؤثر باشد.

نوزادانی که نیاز به جراحی کلاب فوت دارند، اغلب در سنین 6 ماهگی تا یک سالگی تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. برخلاف فرایند گچ‌گیری تدریجی، پزشک همه چیز را در طول یک عمل جراحی اصلاح می‌کند. او ممکن است تاندون‌ها را بلندتر کند یا اقدامات دیگری برای چرخاندن و شکل دادن به پا به حالت طبیعی‌تر انجام دهد.

پس از جراحی، کودک باید از گچ‌گیری استفاده کند تا پای خود را در زاویه صحیح نگه دارد. سپس، برای حدود یک سال به یک بریس یا کفش مخصوص نیاز دارد تا پا به حالت اولیه خود برنگردد.

خطرات جراحی پاچنبری عبارت‌اند از:

• آسیب عصبی
• عفونت
• خون‌ریزی
• سفتی، سختی عضلات

عود بیماری

گاهی‌اوقات بعد از درمان علائم کلاب فوت عود می‌کنند. این اتفاق در صورتی مشاهده می‌شود که درمان به‌صورت کاملاً دقیق پیگیری نشود. در صورت بازگشت بیماری، ممکن است نیاز به تکرار برخی از مراحل درمان داشته باشید.

مقایسه متاتارسوس ادداکتوس و پاچنبری

متاتارسوس ادداکتوس نوع خفیف‌تری از مشکل پا است. در این حالت، استخوان‌های قسمت جلویی پا (استخوان‌های متاتارسوس یا کف پا) به سمت داخل و به سمت انگشت شست پا می‌چرخند. پشت پا و مچ پا تحت تأثیر این بیماری قرار نمی‌گیرند. در اختلال پاچنبری، نه تنها استخوان‌های جلویی چرخیده می‌شوند، بلکه پا به پایین میفتد و مچ پا به سمت داخل می‌چرخد.

در اکثر مواقع، درمان خاصی برای متاتارسوس ادداکتوس مورد نیاز نیست. وقتی کودک شما شروع به راه رفتن می‌کند، پا خودش را اصلاح می‌کند. اما اگر این اختلال نیاز به درمان داشته باشد، پزشک تمرینات کششی، آتل یا کفش‌های مخصوص را توصیه می‌کند.

جمع‌بندی

کلاب فوت بیماری شایعی است که در آن کودک شما با پا یا پاهای پیچ‌خورده به دنیا می‌آید. این بیماری به خودی خود بهتر نمی‌شود و پزشک باید از روش‌های درمانی مختلف ازجمله کشش، گچ‌گیری یا جراحی برای درمان مشکلات کودک استفاده کند. اکثر کودکان پس از درمان به فعالیت‌های روزانه خود باز می‌گردند، راه رفتن را یاد می‌گیرند، از فعالیت‌های بدنی مختلف لذت می‌برند و قادر به استفاده از کفش‌های معمولی هستند. 

 منابع

webmd

nhs