پا درد در سالمندان - روش های درمانی

علت درد ساق پا در سالمندان چیست؟

پا درد یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که بسیاری از سالمندان با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. شکایت‌های بسیاری از این عزیزان دیده می‌شود که دائماً می‌گویند پاهایم گزگز می‌کند،… پاهایم دیگر قدرت راه رفتن ندارند و هزاران گله و شکایت دیگر که خیلی در این سن شنیده می‌شوند.

اما متأسفانه باید گفت چنین شکایت‌هایی طبیعی هستند و بسیاری از سالمندان به‌دلیل اینکه که سال‌های زیادی روی پاهای خود ایستاده‌اند، دچار برخی تغییرات در پاها می‌شوند. با اینکه چنین دردهایی طبیعی هستند و احتمال ابتلا به آن‌ها در پیری بسیار زیاد است، اما به کمک تکنیک‌ها و روش‌هایی می‌توان آن‌ها را درمان کرد و این عزیزان را از چنین دردهای خلاص کرد.

حتما بخوانید: علت پا درد در شب چیست؟

برای یافتن بهترین روش‌های درمان پا درد در سالمندان، در ابتدا باید علت این نوع دردها مشخص شود. شایع‌ترین دلایل درد پا در سالمندان شامل موارد زیر هستند:

• آرتروز پا
• ظهور زائده استخوانی در کنار پا
• مشکلات پای دیابتی در سالمندان
• درد پاشنه پا
• صاف بودن کف پا
• میخچه و پینه

دیگر دلایل درد پا در سالمندان که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند شامل موارد زیر هستند:

• بروز مشکلاتی در ناحیه کمر و ستون مهره‌ها
• خستگی و راه رفتن بیش‌ازحد
• گرفتگی و کوفتگی و درد در اثر سرماخوردگی
• بیماری واریس
• پوشیدن کفش‌های نامناسب
• کم شدن هورمون‌های استروژن و دیگر هورمون‌های مورد نیاز زنان در دوران یائسگی
• چاقی و اضافه وزن و اعمال فشار زیاد به اندام‌های تحتانی پا

البته علت درد پا بسته به محل درد نیز متفاوت است؛ برای مثال درد ساق پا عموماً به‌دلیل چنین عواملی ایجاد می‌شود:

• آسیب‌دیدگی و گرفتگی عضلات ساق پا
• شین اسپلینت (به التهاب بافت‌ها و ماهیچه‌هایی که در لبه استخوان شین قرار دارد، شین اسپلینت می‌گویند)
• تاندونیت آشیل پا
• کشیدگی رباط
• لخته شدن خون در اندام‌های پایینی بدن

علت درد کف پا در سالمندان

درد قوس پا اصطلاحی است که برای توصیف دردهای موجود در کف پا بکار می‌رود. زمانی که فرد به درد کف پا مبتلا می‌شود معمولاً بافت‌های نرم او در میان کف پا دچار التهاب می‌شوند.

شایع‌ترین دلایل درد کف پا در سالمندان شامل موارد زیر هستند:

• فاسئیت پلانتار
• شکستگی تنشی استخوان
• پیچ‌خوردگی یا رگ به رگ شدن رباط
• التهاب تاندون‌های زانو
• آرتروز پا
• بدشکلی پا
• ورود اشیاء خارجی به داخل پا

درمان درد کف پا در سالمندان شامل موارد زیر می‌شود:

• استراحت، یخ، بانداژ، بالا بردن سطح عضو آسیب‌دیده (استفاده از روش RICE)
• استفاده از داروهای مسکن غیر نسخه‌ای
• استفاده از کفش یا ارتزهای طبی به‌منظور کاهش فشار بر پا و افزایش تعادل پا
• تغییر کفش (بدون پاشنه‌بلند) و استفاده از کفش‌های مناسب برای ورزش
• انجام تمرینات کششی به‌منظور تقویت و درمان دردهای ناشی از آن
• درمان درد کف پا، ناشی از نافرمی‌های کف پا (کف پای صاف یا قوس زیاد کف پا یا مشکلات مربوط به ساختار انگشتان پا) با روش‌های درمانی مخصوص به آن عارضه
• درمان درد کف پا، ناشی از بیماری‌هایی که می‌توانند باعث درد و التهاب شوند مانند آرتروز، دیسک کمر و..

مشکلات پا در افراد مسن چقدر شایع هستند؟

تجربه مشکلات مربوط به پا با افزایش سن کاملاً طبیعی است. درواقع، از هر سه نفر بالای ۶۵ سال، یک نفر درد، سفتی یا درد کلی پا را تجربه می‌کند. کسانی که در مراکز سالمندان زندگی می‌کنند، حتی نرخ بالاتری از مشکلات پا و مچ پا را دارند.

برای درمان پا درد در سالمندان چکار باید کرد؟

در اغلب موارد پا درد سالمندان با روش‌های خانگی و ساده بهبود می‌یابد و نیازی به انجام اقدامات جدی نیست. درمان پا درد سالمندان در خانه با روش‌های زیر انجام می‌شود:

• پای خود را در موقعیت استراحت قرار دهید و با استفاده از بالش‌هایی آن‌ها را بالاتر آورید تا خون به گردش در بیاید. با به گردش در آمدن خون در پا، التهاب و درد پا تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
• تا زمان بهبودی پاها، از قرص‌های پا درد سالمندان استفاده کنید. به‌عنوان مثال مسکن‌های بدون نسخه شامل آسپرین یا ایبوپروفن هستند که درد و ناراحتی را تسکین می‌دهند.
• جوراب‌های فشرده‌سازی بپوشید و با استفاده از جورابی ساق بلند، پاها را پوشش دهید.
• مقداری یخ را، حداقل چهار مرتبه در روز، برروی ناحیه‌ دردناک پا قرار دهید. این کار در کاهش درد و التهاب شما بسیار مؤثر است.
• درد خود را با انجام تمرینات ورزشی مخصوص درد پای سالمندان مانند حرکات کششی کاهش دهید.

در صورتی که درد شما به کمک روش‌هایی که پیشنهاد داده شد تسکین نیابد، باید به پزشک و متخصص ارتوپد مراجعه کنید. پزشکان اغلب از روش‌های زیر برای کاهش پادرد در سالمندان استفاده می‌کنند:

دارو درمانی

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه از قبیل آسپرین، ایبوپروفن یا ناپروکسین در تسکین درد بسیار مؤثر خواهند بود.

همچنین ممکن است پزشک ارتوپد برای رهایی از اسپاسم، شل‌کننده‌ای عضلانی تجویز کند. در موارد درد شدید، ممکن است همراه با داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و داروهای شل‌کننده‌ عضلانی، دارویی مسکن نیز تجویز شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی در بازیابی کامل فعالیت‌ها در اسرع وقت و جلوگیری از آسیب مجدد بسیار مؤثر خواهد بود. متخصصین طب فیزیکی بهترین شیوه‌های برخاستن و راه‌ رفتن، تمریناتی برای تقویت و کشش بخش پایین کمر، پاها و عضلات شکم را به شما آموزش می‌دهد. روش‌های فیزیوتراپی مورد استفاده برای درمان درد پا در سالمندان شامل موارد زیر هستند:

• اوزون تراپی
• لیزرتراپی
• تجویز کفی و کفش‌های طبی

جراحی

انجام جراحی برای درمان پا درد در سالمندان به‌ندرت انجام می‌شود؛ مگر در مواردی که پا درد به‌دلیل مشکلات ساختاری در استخوان همچون سیاه شدن سر استخوان ران و آرتروز ایجاد شود و درد بیمار به کمک روش‌های غیرجراحی تسکین نیابد.

پیشگیری از پا درد در سالمندان

با افزایش سن، بدن دچار تغییراتی می‌شود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها،‌ ضعیف شدن عضلات و استخوان‌های بدن است که نتیجه چنین چیزی بروز دردهایی در اندام‌های اسکلتی بدن ازجمله پاها می‌باشد. در صورتی که برای کاهش سرعت و میزان این روند تخریبی کاری نکنیم، در پیری زمین‌گیر خواهیم شد و دائماً در معرض انواع شکستگی‌ها قرار می‌گیریم.

به همین جهت برای پیشگیری از پا درد در هنگام پیری پیشنهاد می‌کنیم از چنین برنامه‌ای پیروی کنید:

به‌طور منظم ورزش کنید

بهتر است از جوانی ورزش‌های مقاومتی را شروع کنید و ورزش کردن را تا جایی که می‌توانید ادامه دهید. پیاده‌روی و ورزش‌های هوازی به‌تنهایی کارساز نیستند. به همین جهت همه ما باید برای تقویت عضلات و استخوان‌های خود در کنار آن‌ها، به ورزش‌های مقاومتی بپردازیم.

وزن خود را کاهش دهید

اضافه وزن فشار زیادی را بر استخوان‌ها و مفاصل بدن وارد می‌کند و همین عامل موجب می‌شود در آینده به مشکلات متعددی ازجمله پا درد دچار شوید. پس برای اینکه در میانسالی و پیری، استخوان، عضلات و مفاصل سالمی داشته باشید، مراقب باشید چاق نشوید.

همچنین تحمل وزن اضافه می‌تواند وضعیت و ساختار استخوان‌بندی شما را تغییر دهد و همین عامل منجر به بروز عوارض دردناکی همچون ورم پا و مچ پا در دوران پیری می‌شود.

از کفش‌های مناسب استفاده کنید

بسیاری از آسیب‌های پا و مچ پا به‌علت استفاده از کفش‌های نامناسب هستند. کفش‌های پاشنه‌بلند دشمن جدی برای پاها تلقی می‌شوند. اینگونه کفش‌ها تمام وزن بدن را بر روی انگشتان پا قرار می‌دهند و همین عامل موجب بروز درد در پاها می‌شود. پیشنهاد می‌شود اگر می‌خواهید در دوران پیری کمتر دچار پا درد شوید از کفش‌های مناسب و متناسب با فعالیتی که انجام می‌دهید، استفاده کنید.

ویتامین‌ها و پروتئین‌ها را به‌اندازه کافی مصرف کنید

ویتامین دی برای جذب کلسیم و حفظ تعادل مواد معدنی در بدن ضروری است. ویتامین دی ناکافی باعث اختلال در جذب کلسیم و تضعیف استخوان‌ها به همراه درد مفاصل می‌شود. کمبود ویتامین دی همچنین می‌تواند منجر به تضعیف ماهیچه‌ها گردد که همین عامل احتمال ابتلا به انواع دردهای ماهیچه‌ای و اسکلتی ازجمله پا درد را در آینده افزایش می‌دهد.

استفاده از پروتئین در رژیم غذایی نیز برای مبارزه با از دست دادن عضلات مهم است؛ زیرا توده‌های ساختاری را برای عضلات فراهم و رشد آن‌‌ها را تحریک می‌کند.

چگونه پا درد سالمندان را در خانه درمان کنیم؟

راه‌هایی هم برای درمان پا درد سالمندان در خانه وجود دارند، که می‌توانید پیش از مراجعه به پزشک امتحان کنید. اگر به پزشک هم مراجعه کرده‌اید و مشغول مصرف داروهای تجویزی هستید، باز هم می‌توانید از این روش‌ها برای کاهش درد استفاده کنید.

1. روش RICE را جدی بگیرید

اگر پا درد سالمندان به‌خاطر آسیب جزئی باشد، می‌توانید از روش رایس استفاده کنید. این روش از بهترین درمان‌های خانگی برای ورم پا ناشی از آسیب‌های جزئی است.

واژه انگلیسی رایس (RICE) از حروف اول چهار کلمه استراحت (Rest)، یخ (Ice)، فشرده‌سازی (Compression) و بالا بردن (Elevation) تشکیل شده است.

• استراحت: به ناحیه آسیب‌دیده استراحت بدهید تا هم از آسیب بیشتر جلوگیری شود، هم سریع‌تر بهبود پیدا کند.
• یخ: بازهم تأکید می‌کنیم که اگر درد پا ناشی از آسیب‌های جزئی است، می‌توانید برای کاهش تورم و درد، روی ناحیه آسیب‌دیده کمپرس یخ قرار دهید.
• فشرده‌سازی: برای کاهش تورم و درد از باند کشی استفاده کنید. این باندها را از داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های لوازم پزشکی بخرید.
• بالا بردن پاها: ناحیه آسیب‌دیده را آن‌قدر بالا ببرید که از سطح قلب بالاتر قرار بگیرید. این روش به کاهش تورم کمک می‌کند.

2. مسکن بدون نسخه مصرف کنید

از مسکن‌هایی مانند استامینوفن استفاده کنید که نیازی به نسخه پزشک ندارند. البته اگر فرد سالمند دچار شرایط پزشکی خاصی است یا بیماری دیگری دارد که مصرف استامینوفن را دچار ریسک می‌کند، حتماً با پزشک مشورت کنید.

3. ناحیه آسیب‌دیده را گرم کنید

برای درمان گرفتگی‌های عضلانی در پا، از پد گرم‌کننده روی ناحیه آسیب‌دیده استفاده کنید. حمام آب گرم هم مفید است. استفاده از گرما به‌طور کلی درمان خانگی فوق‌العاده‌ای برای درد ساق پا است؛ چون به شل شدن عضلات سفت کمک می‌کند و گرفتگی عضلات را در سالمندان تسکین می‌دهد.

4. حرکات کششی انجام دهید

حرکات کششی هم مانند گرما، به کاهش تنش در عضلات کمک می‌کنند. اگر گرفتگی ساق پا دارید، پایتان را صاف کنید و سپس طوری برگردانید که انگشتان پا به‌سوی خودتان قرار بگیرند. طوری این حرکت را انجام بدهید که کشیدن شدن ماهیچه ساق پا را احساس کنید.

حداقل پنج ثانیه در این وضعیت بمانید. اما اگر دردتان بیشتر شد، این کار را متوقف کنید. حرکات کششی قبل از خواب می‌توانند به تسکین گرفتگی عضلات پا در شب و درمان پا درد سالمندان در خانه کمک کنند.

5. ماساژ پا انجام دهید

ماساژ پا می‌تواند با تحریک گردش خون، درد عصبی در پاها را تسکین دهد. درصورت ابتلا به نوروپاتی دیابتی، آسیب عروق خونی می‌تواند عرضه اکسیژن را کاهش دهد. درنتیجه عملکرد طبیعی اعصاب مختل می‌شود. افزایش گردش خون با ماساژ می‌تواند به غلبه بر این تأثیر کمک کند.

مطالعات نشان داده‌اند که ماساژ تای پا سه بار در هفته، نه تنها باعث کاهش درد را در افراد مبتلا به درد عصبی ناشی از لنفوم هوچکین می‌شود، بلکه تعادل و دامنه حرکتی پا را نیز پس از دو هفته بهبود می‌بخشد.

6. سیگار را ترک کنید

علت درد پای شما هرچه که باشد، سیگار کشیدن آن را بدتر می‌کند. دود سیگار با ایجاد انقباض (تنگی) عروق خونی و افزایش التهاب در سراسر بدن باعث درد در پاها می‌شود. سیگار کشیدن همچنین بازسازی سلول‌های عصبی را دشوارتر می‌کند.

برخی مطالعات نشان داده‌اند که سیگار کشیدن به‌طور مستقل خطر ابتلا به نوروپاتی محیطی را تقریباً ۱۵۰ درصد افزایش می‌دهد. در مقابل، ترک سیگار ممکن است قرار گرفتن در معرض این اثرات مضر را کاهش داده و علائم را تسکین دهد.

7. از مصرف الکل اجتناب کنید

یکی از علل عمده درد پا، سوء مصرف الکل است که به عنوان نوروپاتی الکلی شناخته می‌شود. الکل به غشاء عایق‌بندی کننده اعصاب، به نام غلاف میلین، آسیب می‌زند و باعث می‌شود که سلول‌ها با دفعات یا شدت بیشتری سیگنال‌های نادرست ارسال کنند.

اگر نوروپاتی الکلی یا هر نوع درد عصبی مداوم یا شدید دیگری دارید، بهترین راه حل، توقف نوشیدن الکل است. اگر نمی‌توانید، درمورد برنامه‌های درمانی ترک الکل با پزشک خود صحبت کنید.

8. استرس خود را مدیریت کنید

مدیریت استرس به کاهش تمام دردهای مزمن کمک می‌کند. هدف از درمان، تنظیم پاسخ عاطفی شما به استرس است. این کار به کاهش درک شما از درد و واکنش‌هایی مانند پریشانی و اضطراب که می‌توانند درد را بدتر کنند، کمک می‌کند.

علاوه بر روش‌های گفته‌شده، درمان‌های ذهن و بدن مانند یوگا، مدیتیشن، تمرینات تنفسی، تصویرسازی هدایت‌شده و ریلکسیشن پیشرونده عضلانی می‌توانند مؤثر باشند.

درمان پا درد سالمندان با کمک طب سنتی

مطالعات نشان می‌دهند روش‌های مکمل و سنتی نیز می‌توانند به تسکین درد پا کمک کنند. این روش‌ها عبارت‌اند از:

• طب سوزنی: مطالعه‌ای مروری در سال ۲۰۱۷ بر روی 15 مطالعه مختلف نشان داد این عمل باستانی چینی برای درمان نوروپاتی دیابتی مفید است.
• روش ریکی: این درمان جایگزین، که از «نیروی انرژی» برای کاهش استرس و اضطراب استفاده می‌کند، درد عصبی ناشی از شیمی‌درمانی را در افراد مبتلا به سرطان تسکین می‌دهد.
• زنجبیل: برخی مطالعات نشان می‌دهند که مکمل‌های زنجبیل اثرات ضدالتهابی خفیفی دارند که ممکن است درد نوروپاتیک را کاهش دهند.
• زردچوبه: زردچوبه حاوی ترکیبی به نام کورکومین است که نشان داده شده است التهاب و تورم مرتبط با نوروپاتی را کاهش می‌دهد.

چه زمانی باید برای درد پا به پزشک مراجعه کنید؟

قبل از اینکه درمان‌های خانگی را برای درد پا امتحان کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید درد پا ناشی از اختلالی جدی نیست. ممکن است پای شما آسیب‌دیده باشد یا اختلالی ایجاد شده باشد که فقط توسط پزشک قابل درمان است.

اگر شرایط زیر را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید:

• علائمی شبیه آنفولانزا همراه با درد پا دارید.
• تورم یا درد شدید در پاها دارید.
• در کف پاهای خود احساس گزگز یا بی‌حسی می‌کنید.
• زخمی باز در پا دارید که ممکن است عفونی شده باشد.
• نمی‌توانید روی پای خود راه بروید.
• مشکوک به شکستگی استخوان در پای خود هستید.
• تورم پاها بیش از چند روز طول کشیده است.
• درد پا پس از چند هفته امتحان کردن درمان‌های خانگی از بین نمی‌رود.

نکته بسیار مهم: اگر دیابت دارید و هرگونه ناهنجاری در پاهای خود را تجربه می‌کنید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید؛ زیرا این مسئله می‌تواند نشان‌دهنده مشکلی جدی باشد.

جمع‌بندی

روش‌های زیادی وجود دارند که می‌توانید برای درمان درد در خانه امتحان کنید. چند مورد از این روش‌ها را به‌صورت ترکیبی امتحان کنید تا درد پاهای شما تسکین پیدا کند. به خاطر داشته باشید که ممکن است مدتی طول بکشد تا احساس بهتری پیدا کنید.

اگر مشکوک به اختلالی جدی‌تر در پاهای خود هستید یا درد شدیدی دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. اگر دیابت دارید و درد پا را تجربه می‌کنید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

منابع

spryngme.com

healthline.com

verywellhealth.com