درمان کیست زانو بدون جراحی

کیست زانو که اغلب به نام کیست بیکر شناخته می‌شود، توده‌ای پر از مایع است که در پشت زانو ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث درد، سفتی و محدودیت در حرکت شود. با وجود نگرانی‌هایی که ممکن است در ابتدا به وجود آید، خوشبختانه بسیاری از کیست‌های زانو بدون نیاز به عمل جراحی قابل مدیریت و درمان هستند. رویکرد اصلی در درمان غیرجراحی، نه‌تنها کاهش علائم کیست، بلکه شناسایی و رفع علت زمینه‌ای آن است؛ چرا که کیست اغلب نتیجه مشکلی دیگر در مفصل زانو، مانند آرتروز یا آسیب مینیسک است. با اتخاذ برنامه‌ای جامع شامل استراحت، فیزیوتراپی و تغییرات سبک زندگی، می‌توان به‌طور مؤثر درد را تسکین داد و به بهبود وضعیت زانو کمک کرد.

کیست زانو چیست؟

کیست زانو، برآمدگی غیرطبیعی در مفصل زانو است که در قسمت‌های مختلف مفصل زانو ایجاد می‌شود. کیست در زانو بر حسب اینکه در کدام ناحیه از زانو ایجاد شده است به سه نوع کلی تقسیم می‌شود:

کیست پشت زانو

کیست پشت زانو یا کیست بیکر، عارضه‌ای است که در اثر بیرون‌زدگی غشا سینوویال در زانو ایجاد شده و باعث برجستگی در پشت زانو می‌شود. این برجستگی زمانی که زانو خم می‌شود کاملاً به چشم می‌ خورد.

کیست بیکر در اغلب موارد بدون درد است؛ اما اگر این کیست پاره شود و محتویات آن به فواصل زانو و عضلات پشت ساق بریزد، موجب تورم و دردناک شدن ساق و مفصل زانو می‌شود.

کیست جلوی زانو

در ناحیه جلویی مفصل زانو، یعنی کشکک زانو، کیستی به‌صورت طبیعی وجود دارد که در هنگام خم و راست شدن زانو اصطکاک میان استخوان کشکک با بافت‌های اطراف آن کم شود.

اما برخی آسیب‌ها باعث نشتی بیش‌ازحد مایع در مفصل یا آب آوردن زانو می‌ شوند.

کیست مینیسک زانو

مینیسک زانو، بافت شبه غضروفی است که همچون بالشتکی عمل کرده و نیروی واردشده به مفصل زانو را جذب می‌کند.

عارضه کیست مینیسک زانو زمانی ایجاد می‌شود که مینیسک‌ها پاره شوند. با پاره شدن مینیسک‌های زانو، کپسول مفصلی اطراف منیسک نیز آسیب می‌بیند و درنتیجه ترشح مایع مفصلی به داخل این کیست شدید می‌شود.

کیست زانو معمولاً در اثر چه عواملی ایجاد می‌شود؟

همان‌طور که اشاره شد مفصل زانو برای اینکه به‌راحتی به حرکت در بیاید، به مایع مفصل احتیاج دارد. اما زیاد شدن مقدار این مایع باعث فشار آوردن به مفصل زانو و آسیب دیدن اجزای زانو می‌گردد.

در بروز عارضه کیست زانو، دو عامل بیماری‌های زمینه‌ای و آسیب‌دیدگی دخیل هستند که هر دو این عوامل باعث تولید مقدار زیادی مایع سینوویال در مفصل می‌شوند. البته علت بروز این عارضه بسته به نوع کیست زانو متغیر است. مایع اضافی در مفصل به دلایل زیر ایجاد می‌شود:

آرتروز زانو

عارضه آرتروز زانو که به‌دنبال آسیب دیدن غضروف زانو ایجاد می‌شود، باعث ساییده‌شدن استخوان‌ها بر روی یکدیگر می‌شود و بدن در طی واکنشی طبیعی میزان مایع مفصلی را تشدید می‌کند که نتیجه آن ظهور کیست پشت زانو است.

پارگی مینیسک زانو

پارگی مینیسک زانو یکی از اصلی‌ترین دلایل کیست مینیسک است که با پاره شدن مینیسک‌های زانو، کپسول مفصل که از آن مایع مفصلی ترشح می‌شود، آسیب می‌بیند.

آسیب‌دیدگی پشت زانو

آسیب یا تروما به زانو می‌توانند در آینده باعث پارگی غضروف و ابتلای بیمار به کیست زانو شوند. این عارضه بیشتر در میان ورزشکاران شایع است.

آرتریت عفونی

به ملتهب شدن مفصل زانو به‌دنبال عفونت باکتریایی و قارچی، آرتریت عفونی می‌گویند. زمانی که میکروبی ازطریق جریان خون به مفصل وارد می‌شود، مفصل زانو برای مقابله با این اختلال ترشح مایع مفصلی را افزایش می‌دهد.

نقرس زانو

در عارضه نقرس زانو سطح اسید اوریک در خون افزایش می‌یابد. این مسئله باعث ایجاد بلورهای اورات (اسید اوریک) در اطراف مفاصل شده که این رویداد باعث تشکیل مایع اضافی در مفصل می‌شود.

درمان خانگی کیست زانو

در اغلب موارد، عارضه کیست زانو مستلزم درمان جراحی نیست و غالباً درمان‌های ساده به‌عنوان درمان قطعی کیست زانو پیشنهاد می‌شوند.

روش‌ها و درمان‌های خانگی، مؤثرترین روش‌های درمان کیست زانو بدون جراحی هستند که به طریق زیر انجام می‌شوند:

• استراحت دادن به مفصل زانو
• استفاده از داروهای مسکن، داروهای ضدالتهابی خفیف نظیر استامینوفن و ایبوپروفن
• مدیریت درد و تورم اطراف مفصل زانو با مدیریت کردن درد
• یخ درمانی یا سرما درمانی
• استفاده از کمپرس آب گرم برای کاهش درد کیست
• انجام تمرینات کششی و ورزش مخصوص کیست زانو
• خودداری از عدم فشار آوردن و ور رفتن با کیست
• امتناع از وارد کردن فشار اضافی به زانو

روش درمان کیست زانو بدون جراحی

با اینکه روش‌های خانگی در درمان کیست زانو بسیار مؤثر هستند، اما در صورتی که کیست زانو پاره شده و بیمار در کنار تورم به درد دردناکی دچار شود، پزشک ارتوپد قبل از جراحی از روش‌های درمان کیست زانو بدون جراحی استفاده می‌کند که این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:

دارودرمانی

دارودرمانی یکی از مؤثرترین و رایج‌ترین روش‌های درمان کیست زانو بدون جراحی است که پزشک ارتوپد برای کاهش التهاب و درد بیمار از داروهای کورتیکواستروئید استفاده می‌کند.

همچنین در مواردی ممکن است پزشک داروها را به‌صورت تزریقی و مستقیم به زانو تزریق کند. این روش در درمان سریع التهاب بسیار مؤثر است.

فیزیوتراپی

آموزش تمرین‌های حرکتی، تمرین تقویتی، تحریک الکتریکی، آب درمانی و لیزردرمانی ازجمله کارهایی هستند که برای درمان کیست زانو توسط متخصص فیزیوتراپ انجام می‌شوند و به بهبود سریع‌تر کیست‌های زانو کمک می‌کنند.

لیزردرمانی

در صورتی که کیست زانو با درد و علائم دردناکی همراه باشد، پزشک ارتوپد روش لیزردرمانی زانو را به‌منظور کاهش تورم و بهبودی بیمار در به حرکت در آوردن زانو پیشنهاد می‌دهد.

تخلیه مایع داخل کیست

اگر تجمع مایع در اطراف مفصل زانو خیلی حاد و ناتوان‌کننده باشد، پزشک ارتوپد ممکن است با استفاده از سرنگ مایع اضافی اطراف مفصل زانو را تخلیه کند. این روش اگرچه صرفاً علائم را برطرف می‌کند و درمانی برای اصل مشکل نیست، اما موقتاً می‌تواند باعث تسکین ناراحتی‌های ناشی از آب آوردن زانو شود.

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)

درمان‌های PRP شامل تزریق پلاکت‌های خون هستند. پلاکت‌های خونی از خود فرد گرفته می‌شوند. سپس خون، سانتریفیوژ می‌شود تا پلاکت‌های خون از گلبول‌های قرمز جدا شوند. پلاکت‌های جمع‌آوری‌شده به داخل زانو تزریق می‌شوند تا بهبودی و بازسازی را تحریک کنند. پلاکت‌ها به‌عنوان ترمیم‌کننده زخم و آسیب عمل می‌کنند. آن‌ها اولین موادی هستند که در محل آسیب حاضر شده و لخته می‌شوند تا خونریزی را متوقف کنند و بلافاصله به بازسازی بافت جدید در ناحیه آسیب‌دیده کمک می‌کنند.

تمرینات ورزشی

تمریناتی که دامنه حرکتی زانو را حفظ می‌کنند، می‌توانند درد را تسکین دهند و از ضعف عضلانی جلوگیری کنند. بااین‌حال، قبل از انجام هرگونه ورزشی برای کیست بیکر، حتماً با پزشک یا فیزیوتراپ صحبت کنید. ورزش اشتباه ممکن است به زانو آسیب برساند و درد را تشدید کند.

تمرینات زیر ممکن است برای فرد مبتلا به کیست بیکر مفید باشند:

کشش ساق پا در حالت ایستاده

1. صاف روبروی صندلی یا مبلی سنگین بایستید و درصورت لزوم برای حفظ تعادل از آن استفاده کنید.

2. با پای راست به عقب گام بردارید، سپس هر دو زانو را خم کنید تا زمانی که کشش را احساس کنید.

3. 20 ثانیه کشش را انجام دهید. سپس همین حرکت را برای پای دیگر تکرار کنید.

بالا آوردن پاشنه (در حالت نشسته)

1. روی صندلی بنشینید به‌طوری که کف هر دو پا روی زمین قرار بگیرند و زانوها زاویه 90 درجه داشته باشند.

2. پاشنه یکی از پاها را بلند کنید ولی پنجه پا روی زمین باقی بماند.

3. بالای زانو را به سمت پایین فشار دهید تا پا صاف شود. این حرکت را 10 بار تکرار کنید، سپس همین حرکت را برای پای دیگر انجام دهید.

کشش ساق پا (در حالت نشسته)

1. روی زمین بنشینید و پاهای خود را صاف روبروی خود دراز کنید.

2. یک حوله یا کش ورزشی را زیر پنجه یکی از پاها حلقه کنید، سپس پا را به‌آرامی به سمت عقب بکشید.

3. 10 ثانیه کشش را انجام دهید. سپس همین حرکت را برای پای دیگر تکرار کنید.

پیاده‌روی

کیست‌های بیکر اغلب پس از آسیب زانو ایجاد می‌شوند. پیاده‌روی ممکن است به بیمار کمک کند تا به‌تدریج قدرت و تحرک خود را در دوران بهبودی به دست آورد. بااین‌حال، اگر برای راحتی در هنگام راه رفتن به تغییر نحوه گام برداشتن یا قرار دادن زانو در موقعیت غیرعادی نیاز داشته باشید، ممکن است پیاده‌روی ایمن نباشد. بنابراین برای جلوگیری از آسیب، قبل از انجام هرگونه فعالیتی که زانوها را تحریک می‌کند، با پزشک یا فیزیوتراپ خود مشورت کنید.

دوچرخه‌سواری ثابت

دوچرخه ثابت بیشتر از پیاده‌روی به بیمار کمک می‌کند تا بدون وارد کردن فشار به مفصل زانو تحرک داشته باشد.

اگر کیست زانو را درمان نکنیم، چه می‌شود؟

ممکن است کیست بیکر (Baker’s Cyst) به‌خودی خود از بین برود. نکته اینجاست که وقتی این کیست زیر پوست می‌ترکد، مایع دوباره به بدن بیمار جذب می‌شود.

اما توصیه تخصصی این است که منشأ مشکل زانو را حتماً درمان کنید تا به‌طور کلی از شر کیست بیکر خلاص شوید! این کیست حتی اگر به‌خودی خود برطرف شود، ممکن است عود کند.

شاید احساس درد خفیفی داشته باشید و آن را به حال خود رها کنید. اما باید بدانید اگر این کیست را درمان نکنید، چنین عوارضی به‌دنبال خواهد داشت:

• درد زانو شدیدتر می‌شود.
• اندازه کیست زانو بزرگ‌تر می‌شود.
• کیست ترکیده و باعث کبودی در ساق پا می‌شود.

پس اگر کیست زانویتان از بین نرفت، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک باید مشکل را به‌صورت دقیق تشخیص دهد تا مطمئن شوید که مشکل از کیست بیکر است.

این وضعیت ممکن است با مشکلات جدی‌تر و شدیدتری مانند تومور یا آنوریسم سرخ‌رگ (Artery Aneurysm)، یعنی بزرگ شدن یا بیرون‌زدگی دیواره سرخ‌رگ اشتباه گرفته شود. این بیماری‌ها وضعیتی اورژانسی هستند.

چگونه از کیست زانو پیشگیری کنیم؟

بهترین راه برای پیشگیری از کیست بیکر و درد زانو، جلوگیری از آسیب‌دیدگی این مفصل است. توصیه‌های کاربردی برای جلوگیری از آسیب به زانو عبارت‌اند از:

• کفش مناسب پایتان بپوشید.
• برای چرخیدن به طرفین، به‌جای زانو، از پاشنه پایتان استفاده کنید.
• قبل از ورزش، حتماً بدنتان را با حرکات مناسب گرم کرده، و بعد از آن هم سرد کنید.
• درصورت آسیب‌دیدگی زانو، سریع ورزش را متوقف کنید. استراحت، کمپرس سرد، و فشرده‌سازی زانو در این مرحله توصیه می‌شوند.
• بعد از مراقبت‌های اولیه، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید که این مراقبت‌ها را به‌درستی انجام داده‌اید، و زانویتان در مسیر بهبود است.

جمع‌بندی

کیست زانو (کیست بیکر) که ناشی از تجمع مایع در پشت زانو است، همیشه به جراحی نیاز ندارد. در بسیاری از موارد، با مدیریت علت اصلی و انجام درمان‌های غیرجراحی می‌توان علائم را کنترل کرد. هدف از روش‌های غیرجراحی، کاهش درد و التهاب، بهبود عملکرد زانو و جلوگیری از عود کیست است. بااین‌حال، بهتر است همیشه با پزشک خود مشورت کنید تا علت دقیق کیست تشخیص داده شده و مناسب‌ترین برنامه درمانی برای شما تعیین شود. درواقع در برخی موارد روش‌های غیرجراحی مؤثر واقع نمی‌شوند و بیمار به جراحی نیاز پیدا می‌کند. دکتر علیرضا جواهری یکی از متخصصان باتجربه و دلسوز درزمینه جراحی زانو و لگن است. بنابراین اگر برای درمان کیست زانو به جراحی نیاز دارید، با تلفن‌های مطب تماس بگیرید و برای ویزیت هماهنگ کنید.

منابع

jointrehab.com

medicalnewstoday.com

my.clevelandclinic.org