عمل جراحی پیوند غضروفی زانو از کاشت سلولی برای درمان قسمت‌های آسیب‌دیده غضروف استفاده می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند این عمل یکی از بهترین روش‌ها برای ایجاد بافت غضروفی مشابه بافت اصلی است. در این مطلب به بررسی روند انجام عمل پیوند غضروفی زانو می‌پردازیم.
کاشت سلول غضروفی اتولوگ
کاشت سلول غضروفی اتولوگ یا ACI روشی است که بخش‌های آسیب‌دیده غضروف را در زانو درمان می‌کند. جراحان در طول عمل، سلول‌های غضروف را برمی‌دارند، در آزمایشگاه رشد می‌دهند و سپس در ناحیه‌ای که غضروف موردنیاز است، فرایند کاشت را انجام می‌دهند.
این روش به دو بار عمل جراحی به فاصله چند هفته نیاز دارد. به‌طور کلی نتایج طولانی‌مدت خوبی در ترمیم غضروف حاصل میشود و بیماران پس از عمل می‌توانند به فعالیت‌های معمول خود بازگردند.
عمل جراحی پیوند غضروفی زانو
این روش درمانی شامل بیوپسی (نمونه‌برداری) از غضروف سالم زانو ازطریق آرتروسکوپی است. در این مرحله، اندازه نقص نیز ارزیابی خواهد شد. بیوپسی غضروف در آزمایشگاه انجام میشود. سپس سلول‌های غضروف در ماتریسی کشت می‌شوند. این عملیات تقریباً چهار تا شش هفته طول می‌کشد. هنگامی که ماتریس یا غضروف آماده شد، دوباره کشت انجام میشود. پیوند مجدد ازطریق آرتروتومی (باز کردن مفصل توسط عمل جراحی) رخ می‌دهد و مفصل ازطریق برشی کوچک باز میشود تا امکان قرار دادن دقیق پیوند غضروف فراهم شود.
اقدامات قبل از عمل
پزشک پس از ارزیابی بالینی کامل مفصل، به عکس‌برداری با اشعه ایکس و اسکن ام‌آرآی از زانو می‌پردازد تا ارزیابی دقیقی از محل و اندازه نقص غضروف داشته باشد. او پس از معاینه کامل، زمان عمل جراحی را مشخص می‌کند و روند عمل را برای بیمار توضیح می‌دهد.
عمل اول
در ابتدا آرتروسکوپی اولیه برای بیوپسی انجام میشود.
بیوپسی غضروف مفصلی
اولین عمل شامل گرفتن بیوپسی (نمونه‌برداری) کوچکی از غضروف مفصلی توسط جراح است. در ادامه بیوپسی غضروف مفصلی برای پردازش به مهندسی بافت فرستاده میشود.
کشت سلولی
بیوپسی پردازش میشود و سلول‌های غضروف مفصلی (کندروسیت‌ها) را از غضروف مفصلی آزاد می‌کند.
این سلول‌ها در محیطی غنی از مواد مغذی قرار می‌گیرند و انکوبه می‌شوند که باعث رشد سلول میشود. فرایند کشت تا رسیدن به تعداد سلول بهینه ادامه می‌یابد. مدت‌زمان این فرایند با توجه به اندازه ضایعه متفاوت است، اما معمولاً بین 3 تا 4 هفته طول می‌کشد.
عمل دوم
جراحی کاشت به دو تا سه روز بستری در بیمارستان نیاز دارد.
کاشت سلول‌ها
عمل دوم برای رساندن سلول‌های جدید به ناحیه آسیب‌دیده انجام میشود. این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام شده و با بلوک عصب فمورال تکمیل میشود تا به کاهش درد بعد از عمل کمک کند. پزشک با بستن ناحیه آسیب‌دیده با پوشش ضدآب و تزریق سلول‌های زیر پوشش به این ناحیه به این امر دست می‌یابد. سلول‌ها به استخوان می‌چسبند و سپس فرایند ایجاد مجدد ماتریس غضروف مفصلی آغاز میشود.
این عمل تقریباً 2 ساعت طول می‌کشد و پس از آن پا به مدت 24 ساعت در حالت بی‌حرکت قرار داده میشود تا سلول‌ها قادر به تشکیل ماتریس غضروف شوند. پزشک برای اطمینان از محافظت از سلول‌های کاشته‌شده، بیمار را چند روز در بیمارستان بستری می‌کند.
فیزیوتراپ در طول مدت بستری روش راه رفتن با عصا و آتل را به بیمار آموزش می‌دهد. بریس باید در طول شبانه‌روز استفاده شود و فقط در هنگام انجام تمرینات پیچش زانو و برای حمام کردن باز میشود. تمرینات انقباض چهار سر ران نیز باید به‌صورت ساعتی، در تمام ساعات بیداری و بدون برداشتن بریس ادامه داده شوند.
اقدامات پس از عمل
پزشک ده روز پس از عمل بیمار را معاینه کرده و زخم‌های او را بررسی می‌کند. در طول معاینه ارزیابی درد، تورم، کنترل چهار سر ران و ظرفیت عملکردی انجام میشود. در این مدت استفاده از بریس و عصا ادامه خواهد داشت.
بیمار مجدداً سه هفته بعد از جراحی باید به پزشک مراجعه کند. او می‌تواند در این زمان دوچرخه‌سواری و شنا را به برنامه خود اضافه کند.
بیمار پس از شش هفته دوباره معاینه خواهد شد تا پیشرفت او بررسی شود. در هفته نهم پس از جراحی، می‌تواند بدون عصا راه برود و در هفته دوازدهم، می‌تواند بریس را نیز کنار بگذارد. در حال حاضر، او قادر به انجام فعالیت‌هایی است که نیاز به ایستادن و راه رفتن دارند اما انجام فعالیت‌هایی مانند زانو زدن، بالا رفتن از پله‌ها و ... تا شش ماه پس از کاشت به تعویق میفتند.
انجام ورزش‌های سنگین نیز به مدت یک سال ممنوع است.
چه زمانی از عمل پیوند غضروفی زانو استفاده میشود؟
آسیب به غضروف و استخوان زیر آن (معروف به ضایعه استئوکندرال) می‌تواند منجر به درد مفاصل، محدودیت عملکرد و گاهی‌اوقات آرتروز شود. این اتفاق می‌تواند ناشی از فشار مکرر روی مفصل باشد.
بیماران بالای 60 سال مبتلا به آرتروز بیشتر به تعویض کامل مفصل زانو نیاز دارند. پیوند غضروفی زانو برای افراد 15 تا 50 ساله (و در برخی موارد تا سن 55 سالگی) مناسب‌تر است. این روش درمانی برای بیمارانی که نواحی کوچکی از آسیب غضروفی دارند و سایش گسترده آرتریت زانو ندارند، مناسب است. بنابراین افرادی که می‌توانند از روش کاشت سلول غضروفی اتولوگ استفاده کنند باید موارد زیر را باشند:
- دارای ناحیه کانونی آسیب غضروف
- مبتلا به درد یا تورمی که فعالیت آنها را محدود می‌کند
- دارای یک زانوی سالم، بدون آسیب رباط
- وزن متناسب با قد
- دارای سابقه درمان‌های غیرجراحی
پیوند غضروفی زانو عملی سنگین است که بهبودی طولانی‌مدتی دارد. بنابراین بیماران باید بعد از عمل در جلسات فیزیوتراپی شرکت کنند. این مرحله بسیار مهم است؛ زیرا بدون توانبخشی مناسب، نتایج به حد ایده‌آل نمی‌رسند.
به‌طور کلی، بیمارانی که بهترین نتایج را از روش کاشت سلول غضروفی اتولوگ تجربه می‌کنند، جوان هستند و قبلاً جراحی زانو نداشته‌اند.
مزایا و معایب پیوند غضروفی زانو
مزیت اصلی پیوند غضروفی زانو این است که اولین درمانی است که به بازسازی غضروف نزدیک میشود و بافت ایجاد‌شده تقریباً با بافت اصلی یکسان می‌باشد (در ترمیم بافت، غضروف فیبری تولید میشود).
معایب پیوند غضروفی زانو عبارت‌اند از:
- کاشت سلول غضروفی اتولوگ عملی پرهزینه است.
- این عمل برای افرادی که می‌خواهند زودتر به ورزش‌های سنگین و حرفه‌ای یا فعالیت‌های شدید بپردازند، مناسب نیست؛ زیرا انتظار 9 تا 12 ماه برای بالغ شدن بافت زمان زیادی است.
عوارض جانبی پیوند غضروفی زانو
درد، تورم و کبودی پس از جراحی طبیعی است. استفاده از یخ می‌تواند دو مشکل اول را برطرف کند. بالاتر قرار دادن پای آسیب‌دیده با کمک بالش نیز مؤثر است. بالش‌ها را باید زیر مچ یا ساق پا قرار دهید و از قرار دادن آنها زیر زانو بپرهیزید.
در صورت بروز موارد زیر به جراح خود اطلاع دهید:
- تب بالای 100 درجه
- خونریزی بیش‌ازحد در قسمت بانداژ
- درد یا تورم قابل‌توجه در ساق پا
توانبخشی بعد از عمل
توانبخشی بعد از عمل کاشت سلول غضروفی اتولوگ دامنه‌ای گسترده دارد و تمرکز آن بیشتر بر افزایش دامنه حرکتی و توانایی تحمل وزن بر روی زانو است.
- تحمل وزن: بیماران باید در 8 هفته اول پس از جراحی، وزن خود را روی زانو اعمال نکنند تا سلول‌های جدید بالغ شوند. هنگامی که غضروف جدید روی درشت‌نی (بالای استخوان ساق پا) یا استخوان ران (انتهای استخوان ران) قرار می‌گیرد، بیمار می‌تواند از عصا استفاده کند. هنگامی که غضروف جدید روی کاسه زانو (کشکک) یا درون شیار کشکک (تروکلئا) قرار داشته باشد، مفصل با استفاده از بریس بی‌حرکت میشود؛ زیرا حرکت باعث فشرده شدن سلول‌های کاشته‌شده میشود.
- دامنه حرکتی: توانبخشی با دامنه حرکتی معمولاً بعد از جراحی شروع شده و اغلب با استفاده از دستگاه حرکت غیرفعال پیوسته (دستگاهی موتوری که به‌طور غیرفعال مفصلی را در محدوده حرکتی از پیش تعیین‌شده با سرعت و جهت مشخص حرکت می‌دهد) انجام میشود. حرکت به تحریک رشد سالم غضروف کمک می‌کند. اما ازآنجایی‌که حرکت باعث فشار میشود، بیماران باید به‌شدت به توصیه‌های پزشک توجه کنند.
پیوند غضروفی زانو عملی جدید است که با استفاده از کاشت سلول‌های غضروفی انجام میشود. این عمل تأثیر قابل‌توجهی بر فعالیت‌های روزمره بیمار می‌گذارد و ازآنجایی‌که به دقت بالایی نیاز دارد باید توسط جراحی حاذق انجام شود. دکتر جواهری یکی از جراحان ارتوپد و فوق تخصص درزمینه زانو و لگن است. او سال‌هاست به انجام عمل‌های جراحی سنگین و تخصصی مشغول است و به‌خاطر تجربه و مهارت بالا قادر به انجام موفقیت‌آمیز عمل کاشت سلول غضروفی اتولوگ است. بنابراین اگر قصد دارید پیوند غضروفی زانو انجام دهید، از خدمات فوق تخصصی ایشان بهره‌مند شوید.
منبع
مطالب مشابه
اسپاسم عضلانی (که به آن گرفتگی عضلانی نیز گفته میشود) زمانی رخ می‌دهد که عضله شما به طور غیرارادی و اجباری به طور غیرقابل کنترلی منقبض شده و نمی‌تواند شل شود. اسپاسم عضلانی مشکلی کاملاً طبیعی و شایع است و می‌تواند بخشی یا تمام یک عضله یا چند ماهیچه را در یک گروه درگیر کند.
درد پا از زانو به پایین می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. برخی از بیماری‌هایی که ممکن است با درد در این ناحیه شروع شوند شامل تاندونیت، نوروپاتی دیابتی و شین اسپلینت هستند. همچنین، گرفتگی عضلانی نیز می‌تواند باعث ایجاد درد در پا از زانو به پایین شود.
دو نوع اصلی تعویض دوطرفه مفصل لگن وجود دارند: تعویض مرحله‌ای مفصل لگن و تعویض همزمان مفاصل. تعویض دوطرفه مفصل لگن کمتر از تعویض یک‌طرفه رایج است.
پزشک برای تأیید تشخیص و ارزیابی بیشتر مفصل زانو از نظر پارگی مینیسک، تصویربرداری با اشعه ایکس و رزونانس مغناطیسی (MRI) را تجویز می نماید.
در اختلال کوتاهی پا اندازه پاهای بیمار قرینه نیست و مقداری اختلاف در طول پاها وجود دارد. اگر این اختلاف طول کمتر از ۲ سانتی‌متر باشد، به درمان نیاز ندارد اما اگر اختلاف طولی بیشتر از آن باشد، می‌توان با درمان های جراحی این اختلال را مدیریت یا درمان کرد.
تجربه بیمارانی که تعویض مفصل لگن انجام داده اند به شما کمک می کند از واقعیت های زندگی این افراد بعد از عمل و نحوه بازگشت آنها به انجام فعالیت های مورد علاقه شان مطلع شوید تا بتوانید بهترین تصمیم را برای خود بگیرید.
میانگین سنی بیماران تعویض مفصل زانو معمولاً بین 50 تا 80 سال است، سن به‌تنهایی معیار تعیین‌کننده برای انجام جراحی تعویض زانو نیست. بسیاری از عوامل دیگر ازجمله وضعیت سلامت ، مزایای بالقوه جراحی و طول عمر پروتز در نظر گرفته می‌شوند.
. یکی از مهم‌ترین خطرات، افزایش احتمال بروز مشکلات قلبی، به‌ویژه در 90 روز اول پس از جراحی است. مشکلات قلبی که ممکن است پس از جراحی تعویض مفصل رخ دهند شامل حمله قلبی، ایست قلبی و آریتمی یا ضربان قلب نامنظم هستند.
اگر بیمار مبتلا به پوکی استخوان پس از جراحی تعویض مفصل زانو یا مفصل لگن- حتی سال‌ها بعد از عمل - زمین بخورد، استخوان‌های ضعیف اطراف ایمپلنت ممکن است به راحتی دچار شکستگی شوند.
بیمارانی که قبل و بعد از تعویض مفصل سیگار می کشند، 10 برابر بیشتر از غیرسیگاری‌ها نیاز به جراحی مجدد دارند. همچنین، احتمال بروز عوارضی مانند لخته شدن خون، ضربان قلب نامنظم و نارسایی کلیه در آنها بیشتر است.