بورسیت لگن چیست؟
شاید برخی فقط واژه بورس را در اقتصاد شنیده باشند و نداند که این نام متعلق به عضوی بسیار مهم در مفصل‌ها است که مهم‌ترین وظیفه آن تسهیل حرکت مفصل‌ها می‌باشد.
بورس‌های بدن، کیسه‌هایی حاوی مایع هستند که در اطراف برخی از مفاصل حضور دارند. مفصل شانه، لگن و زانو مفصل‌هایی هستند که در اطراف ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و استخوان‌های مجاورشان بورس‌هایی دارند.
بورس‌ها یا ساده‌تر بگویم کیسه‌های حاوی مایع، بین دو تاندون یا بین یک تاندون و استخوان یا بین پوست و استخوان قرار می‌گیرند و باعث کاهش اصطکاک و سایش آنها به روی یکدیگر می‌شوند.
بورس‌های مفصل لگن در بین تاندون و استخوان لگن قرار گرفته‌اند تا بدین وسیله تاندون‌ها به‌راحتی بتوانند به جلو و عقب حرکت کنند و مفصل نیز حرکت راحت‌تری داشته باشد.
بیماری بورسیت لگن یا بورسیت تروکانتریک بیماری مربوط به التهاب و ورم بورس‌هایی است که در نزدیکی مفصل لگن قرار گرفته‌اند. بورسیت معمولاً در اثر استفاده بیش‌ازحد و حرکت مداوم تاندون‌ها ایجاد می‌شود. چنین حرکاتی موجب سایش زیاد سطوح بورس‌ها بر روی هم و درنهایت التهاب بورس‌ها می‌شود.
انواع بورسیت لگن
بورسیت لگن می‌تواند در کیسه‌های بورس در خارج یا داخل مفصل ران رخ دهد. نوع بورسیت بستگی به محل قرارگیری کیسه بورس آسیب‌دیده و عفونی بودن آن دارد. انواع اصلی بورسیت لگن عبارت‌اند از:
بورسیت تروکانتریک
تروکانتر، برجستگی استخوانی در بالای استخوان لگن در قسمت بیرونی مفصل لگن است. هنگامی که کیسه‌های بورس تروکانتریک ملتهب می‌شوند، ممکن است دچار بورسیت تروکانتریک یا درد در قسمت بیرونی مفصل ران و ران خارجی شوید.
بورسیت ایلیوپسوآس یا بورسیت ایسکیال
گاهی‌اوقات، کیسه‌های بورس در قسمت داخلی مفصل ران (سمت کشاله ران) ملتهب می‌شوند و باعث درد در کشاله ران یا قسمت بالای لگن می‌شوند.
بورسیت سپتیک لگن
اگر کیسه‌های بورس مفصل لگن عفونی شوند، به آن بورسیت سپتیک لگن گفته می‌شود. بورسیت سپتیک لگن می‌تواند جدی باشد و علائم اضافی مانند احساس تب، خستگی و بیماری را ایجاد کند.
علت بورسیت لگن چیست؟
وارد شدن ضربه به بورس‌ها و سایش مکرر بورس دو علت اصلی التهاب بورس‌ها هستند:
- ساییده شدن بورس‌ها: در برخی مواقع بورس در اثر سایش بیش‌ازحد یا آسیب‌دیدگی ملتهب شده و منجر به ایجاد درد می‌شود. سایش بورس در زمان راه رفتن در اثر کوتاهی یا سفتی تاندون جانبی ران ایجاد می‌شود. کوتاهی تاندون از دیگر عواملی است که احتمال سایش تاندون‌ها و درنهایت ابتلا به بورسیت لگن را افزایش می‌دهد.همچنین ساییدگی بورس‌ها ممکن است در اثر ضعف ماهیچه سرینی و کوتاه بودن یکی از پاها یا انجام فعالیت‌ها و حرکات تکرارشونده ایجاد شود.
- ضربه دیدن مفصل لگن: علت دیگر التهاب بورس‌ها، ضربه دیدن آن‌هاست. افتادن بر روی زمین به گونه‌ای که به مفصل لگن فشار زیادی وارد شود از دیگر عواملی است که موجب آسیب دیدن بورس‌ها و درنهایت التهاب آنها می‌شود. چنین علتی علاوه‌بر التهاب، سبب خونریزی در مفصل می‌شود و درد و تورم شدیدی را به همراه دارد.
سایر علل ایجاد بورسیت تروکانتریک
- اعمال فشار بیش از اندازه بر مفصل لگن
- روماتیسم مفصلی (اگر درگیر این عارضه هستید، به مقاله درمان روماتیسم مراجعه کنید.)
- نقرس
- شبه نقرس
- آسیب دیدن مفصل لگن
- عفونت‌های باکتریال (عفونت ناشی از استافیلوکوکوس، یا عفونت استاف)
- دیابت
- مشکلات ستون فقرات (مانند: اسکولاریس)
- خار استخوان در مفصل لگن (رشد توده‌ای روی استخوان نرمال را خار استخوان می‌گویند)
عوامل خطر ساز برای ابتلا به بورسیت لگن
با اینکه همه ما در معرض ابتلا به بورسیت لگن قرار داریم و این بیماری، اختلالی شایع مربوط به مفصل لگن است اما برخی عوامل هستند که احتمال ابتلا به این عارضه را تا چندین برابر افزایش می‌دهند.
عوامل خطرسازی که احتمال ابتلا به بورسیت را تا چندین برابر افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
بالا رفتن سن
با بالا رفتن سن، بورس‌ها نیز همچون دیگر اجزای بدن دچار پیری می‌شوند و دیگر آن انعطاف و کارکرد دوران جوانی را ندارند. از این رو امکان ابتلا به بورسیت در پیری بسیار بیشتر از جوانی است.
مشاغل سنگین و فعالیت‌های ورزشی سخت
برخی شغل‌ها و فعالیت‌های ورزشی هستند که مستلزم انجام یک‌سری حرکات تکرارشونده هستند و همین عامل موجب می‌شود فشار زیادی به بورس‌ها وارد شود و خطر بروز بورسیت را افزایش دهد.
بیماری‌های زمینه‌ای و خاص
برخی بیماری‌های زمینه‌ای همچون روماتیسم مفصلی، نقرس، دیابت ازجمله بیماری‌هایی هستند که خطر ابتلا به این بورسیت لگن را افزایش می‌دهند. همچنین افرادی که به چاقی و اضافه وزن مبتلا هستند بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به بورسیت قرار دارند.
علائم و نشانه‌های بورسیت لگن
علائم و نشانه‌های بیماری بورسیت لگن بسیار متفاوت هستند و بسته به اینکه کدام بورس آسیب دیده و شدت التهاب آن، با علائم متفاوتی ظاهر می‌شوند. اما در بیشتر مواقع این بیماری با چنین نشانه‌هایی همراه است:
- مهم‌ترین و شایع‌ترین علامت اصلی بیماری بورسیت لگن، درد در ناحیه نوک استخوان ران است که این درد معمولاً به خارج از منطقه ران کشیده می‌شود.
- شدیدتر و بدتر شدن درد در هنگام به حرکت در آمدن مفصل
- گرم و متورم شدن مفصل لگن
بیماران باید توجه داشته باشند درصورت مشاهده چنین علائمی حتماً به پزشک و متخصص ارتوپد مراجعه نمایند تا علت درد خود را جویا شوند:
- درد شدید در مفصل که شما را در انجام کارهای روزمره ناتوان می‌کند.
- عدم توانایی در به حرکت در آوردن مفصل لگن
- تب به همراه تورم و قرمزی در اطراف مفصل لگن
تشخیص بورسیت لگن
متخصص ارتوپد با بررسی سوابق پزشکی بیمار و انجام معاینات بالینی مفصل لگن، مناطق مستعد بورسیت را تشخیص می‌دهد. بعد از تشخیص عارضه موجود، احتمال دارد تا متخصص ارتوپد از تزریق بی‌حسی موضعی در محل آسیب‌دیده به منظور کاهش درد استفاده کند.
بیماران درگیر بورسیت تروکانتریک لگن، معمولاً در هنگام بالا و پایین رفتن از پله‌ها و خوابیدن به پهلو احساس درد دارند.
گاهاً عکس‌های تهیه‌شده به وسیله اشعه ایکس از ناحیه لگن، در تشخیص بیماری‌های استخوانی و مفصلی دیگر مانند آرتروز مفصل لگن مفید هستند. همچنین از این طریق می‌توان محلی از بورس را که انباشتگی کلسیم در آن رخ داده است، مشخص کرد. تجمع کلسیم در بورس نشان‌دهنده سابقه التهاب بورس می‌باشد.
راه‌های درمان بیماری بورسیت لگن
ازآنجایی‌که بورسیت لگن موجب سفت شدن و محدودیت شدید در حرکت مفصل می‌شود، باید هر چه سریع‌تر به فکر درمان باشید. روش‌های درمان بورسیت لگن شامل موارد زیر هستند:
استراحت کردن و دوری از فعالیت‌هایی سنگین
تحرک مفصل لگن را تا حد ممکن کاهش دهید تا درد و تورم شما نیز کاهش یابد. در صورتی که مجبور به کار کردن هستید به‌آرامی کار را شروع کنید و حتماً با نظارت پزشک به فعالیت‌های روزمره خود بازگردید.
یخ درمانی
یخ را به‌مدت 15 تا 20 دقیقه به‌طور مستقیم روی مفصل لگن و ران خود قرار دهید. از یک بسته یخ استفاده کنید یا یخ خردشده را در کیسه پلاستیکی بریزید. قبل از قرار دادن آن روی مفصل آن را با حوله بپوشانید. یخ به جلوگیری از آسیب بافتی و کاهش تورم کمک می‌کند.
گرما درمانی
برای مدتی، هر دو ساعت یک‌بار و به‌مدت 20 تا 30 دقیقه، کمپرس آب گرم را روی شانه‌های خود قرار دهید. در این باره طبق دستور پزشک عمل کنید. گرما به کاهش درد و اسپاسم عضلانی کمک می‌کند.
داروها
داروهای ضدالتهاب همچون ایبوپروفن، به کاهش تورم، درد و تب کمک می‌کنند. این دارو را می‌توان با نسخه پزشک یا بدون آن تهیه کرد. سایر داروهایی که توسط پزشک توصیه می‌شوند عبارت‌اند از:
- آنتی بیوتیک‌ها که به درمان یا جلوگیری از عفونت باکتریایی کمک می‌کنند.
- تزریق مستقیم استروئید به مفصل که به کاهش درد و تورم کمک خواهد کرد.
تخلیه مایع از داخل بورس لگن
تخلیه مایع ناشی از بورسیت لگن به‌ندرت انجام می شود؛ اما در برخی بیماران که مقدار قابل توجهی از مایع در محل بورس لگن آنها جمع شده است، می‌توان با استفاده از سوزن به تخیله مایع بورس لگن اقدام کرد.
فیزیوتراپی
توانبخشی و فیزیوتراپی را می‌توان به‌عنوان روش درمانی کاملاً مفید و مؤثر برای درمان بورسیت لگن در نظر گرفت. متخصص فیزیوتراپ نه‌تنها می‌تواند برنامه ورزشی و کششی مفید مختص بیماران مبتلا به بورسیت لگن تجویز کند بلکه می‌تواند روش‌های سودمندی همچون موارد زیر را نیز برای درمان بورسیت لگن تجویز نماید. این روش‌ها عبارت‌اند از:
- اوزون درمانی: اوزون درمانی مواد طبیعی را به بافت‌های آسیب‌دیده و ملتهب بورس‌ها می‌رساند تا بدون جراحی، بورس‌ها ترمیم شوند. این کار عمدتاً ازطریق تحریک عوامل رشدی که روند بهبود را به عهده دارند، انجام می‌شود.
- درمان با لیزر سطح پایین لیزر درمانی (LILT) می‌تواند به‌طور مؤثری بورسیت را درمان کند. انرژی نوری در درون مفصل حرکت می‌کند و توسط سلول‌های بورس و بافت‌های اطراف آن جذب می‌شود. درنتیجه باعث کاهش التهاب و درد این ناحیه می‌شود.
پلاسمای غنی از پلاکت (PRP)
درمان با پلاسمای غنی از پلاکت رویکردی جدید و مهیج در درمان بورسیت لگن است که تأثیرات بسیار خوبی در درمان بیماری دارد. پلاسمای غنی از پلاکت یا PRP روش درمان فردی است که در آن از خون خود بیمار به عنوان منبع تزریق استفاده می‌شود.
جراحی
عمل جراحی برای درمان بورسیت لگن به‌ندرت لازم می‌شود و اغلب بیمارانی که درمان خود را به‌طور منظم و مرتب پیگیری می‌کنند، پس از گذشت شش هفته بهبود می‌یابند. اما در برخی مواقع ممکن است بیمار به کمک روش‌هایی که به آن اشاره شد بهبود نیابد. در این صورت انجام عمل جراحی ضرورت می‌یابد.
جراحی با روش آرتروسکوپی انجام می‌شود که به وسیله این جراحی بورس‌ها به‌سادگی برداشته می‌شوند. به این عمل جراحی، بورسکتومی گفته می‌شود و بیمار نیز می‌تواند فعالیت‌های خود را پس از عمل جراحی از سر بگیرد.
ورزش برای درمان بورسیت لگن
در برخی مواقع ممکن است برای درمان بورسیت لگن، پزشک به شما پیشنهاد دهد که برای افزایش دامنه حرکتی و کاهش التهاب بورس‌ها، ورزش‌ها و تمرینات مخصوص این بیماری را انجام دهید. حرکات ورزشی یکی از مؤثرترین روش‌هایی است که تأثیر بسیار خوبی در درمان بورسیت لگن دارد.
حرکات ورزشی‌ای که برای درمان بورسیت لگن پیشنهاد می‌شوند شامل موارد زیر هستند:
حرکت پل
حرکت پل یا بریچ یکی از مؤثرترین حرکاتی است که برای تقویت عضلات لگن و کاهش دردهای ناشی از بورسیت لگن یا تروکانتر تجویز می‌شود.
برای انجام این حرکت باید به پشت بر روی یک سطح صاف دراز بکشید؛ به گونه‌ای که زانوها خمیده باشند و کف پاها بر روی زمین قرار بگیرند. حالا در حالی که عضلات شکم و باسن را منقبض کرده‌اید، پایین‌تنه خود را از زمین بلند کنید. این وضعیت را برای مدت 10 تا 30 ثانیه حفظ کنید و سپس بدن خون را بر روی زمین قرار دهید. این حرکت را پنج تا ده بار تکرار کنید.
حرکت پرس لگن
برای انجام این حرکت به پشت بر روی زمین دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. کف پاهای خود را بر روی زمین قرار دهید.
حالا کشی ورزشی را دور ران‌های خود قرار دهید و در جهت خلاف نیروی کش ورزشی، فشار وارد کنید و برای مدت 30 ثانیه در همین وضعیت بمانید. این حرکت را 5 تا 10 بار تکرار کنید. با افزایش قدرت می‌توانید شدت انجام حرکت را نیز افزایش دهید.
حرکت حلزون
انجام این نوع حرکت در کاهش درد شما بسیار مؤثر است. به پهلو بر روی زمین دراز بکشید. زانوها بایستی کمی خم شوند. بالش یا حوله‌ای بین زانوهای خود قرار دهید.
حالا به‌آرامی پای بالایی را بلند کنید. این وضعیت را برای مدت 10 تا 30 ثانیه حفظ کنید و سپس به حالت اولیه بازگردید. این حرکت را 5 تا 10 بار تکرار کنید و برای طرف دیگر بدن نیز انجام دهید.
انقباض عضلات ران و باسن
برای انجام این تمرین به حالت ایستاده قرار بگیرید و پاها را به اندازه عرض شانه از هم فاصله دهید. حالا بدون اینکه پاها را حرکت دهید از ناحیه کمر خم شوید و عضلات باسن را به‌مدت 10 تا 30 ثانیه در حالت انقباض قرار دهید. پس از گذشت 30 ثانیه به حالت اولیه بازگردید. شما می‌توانید روزانه این حرکت را بین 5 تا 10 بار انجام دهید.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به بورسیت لگن
با اینکه پیشگیری از ابتلا به بورسیت آن هم برای افرادی که به کارهای سخت و ورزش‌های سنگین مشغولند کاری سخت و مشکل است؛ اما با انجام یک‌سری تغییرات در نحوه انجام این کارها می‌توانید خطر و شدت تکرار دوباره بیماری را کاهش دهید.
کارهایی که می‌توانید برای پیشگیری از ابتلا به بورسیت لگن انجام دهید، عبارت‌اند از:
استراحت کردن
اگر به کار سخت و طاقت‌فرسایی مشغولید و دائماً مجبورید یک‌سری حرکات تکرارشونده انجام دهید، پیشنهاد می‌کنم در فواصل زمانی کوتاه چندین بار دست از کار بکشید و استراحت کنید. انجام چنین کاری احتمال ابتلا به بورسیت زانو را نیز در شما کاهش می‌دهد.
ورزش کردن
ورزش کردن منظم و مدام یکی از مؤثرترین کارهایی است که تأثیر مستقیمی در تقویت عضلات دارد و تقویت عضلات نیز از آسیب‌های احتمالی مفصلی ازجمله بورسیت جلوگیری می‌کند.
گرم کردن و انجام حرکات کششی
ورزشکاران باید توجه داشته باشند قبل از انجام فعالیت‌های شدید با انجام چند حرکت کششی ساده مفاصل خود را از آسیب دور کنید.
فرقی نمی‌کند شما ورزشکاری حرفه‌ای هستید یا فردی معمولی که ورزش می‌کند. به هر حال برای اینکه در آینده متحمل دردها و بیماری‌های مفصلی نشوید پیشنهاد می‌کنم قبل از شروع به ورزش، بدن خود را گرم کنید.
بلند کردن اشیا به‌روش درست
زمانی که می‌خواهید چیزی را از روی زمین بلند کنید، حتماً زانوهای خود را خم کنید. اگر این کار را انجام ندهید، در هنگام بلند کردن اجسام سنگین فشار زیادی به بورس‌های مفصل ران وارد می‌شود.
چه زمانی باید برای بورسیت لگن به پزشک مراجعه کنید؟
اگر درد ناشی از بورسیت بیش از یک تا دو هفته طول بکشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
اگرچه عفونی شدن کیسه بورس ملتهب در مفصل لگن شما شایع نیست، اما زمانی که این اتفاق بیفتد، بورسیت سپتیک نامیده می‌شود و می‌تواند خطرناک باشد. اگر علاوه‌بر درد و قرمزی در مفصل لگن، تب، لرز یا حالت تهوع دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. بورسیت سپتیک برای جلوگیری از گسترش عفونت به درمان با آنتی‌بیوتیک نیاز دارد.
جمع‌بندی
بورسیت لگن (بورسیت تروکانتریک) ممکن است نشانه‌ای از مشکلی جدی‌تر باشد. اگر همچنان درد بورسیت در مفصل لگن شما ادامه دارد و علیرغم درمان گسترده بهبود نیافته است، ممکن است دچار پارگی عضله گلوتئوس مدیوس شوید که در کنار کیسه بورس قرار دارد. پارگی این عضله می‌تواند باعث درد قابل توجهی شود که تا لگن و پایین پا کشیده می‌شود. این وضعیت می‌تواند با ضعف، الگوی راه رفتن تغییریافته و ناتوانی در خوابیدن به پهلو همراه باشد.
اجازه ندهید این درد بیش‌ازحد طول بکشد و سریعاً به متخصص مراجعه کنید. هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید، احتمال تشخیص مناسب و حل موفقیت‌آمیز مشکل بیشتر است.
منابع
مطالب مشابه
عمل کوردکامپرشن لگن، عملی جراحی است که برای درمان استئونکروز مفصل ران استفاده می‌شود. این روش شامل ایجاد سوراخی بزرگ، یا چندین سوراخ کوچک در استخوان مرده سر استخوان ران به منظور کاهش فشار در استخوان است. این کار امکان افزایش جریان خون را فراهم کرده و کانال‌هایی برای رگ‌های خونی جدید ایجاد می‌کند تا مناطق آسیب‌دیده مفصل ران را تغذیه کنند. این روش می‌تواند تخریب استخوان و مفصل ران را کُند یا متوقف کند.
پس از جراحی رباط صلیبی، تجربه مقداری درد طبیعی است. سطوح درد می‌توانند بر اساس شرایط فردی متفاوت باشند، اما به‌طور کلی، درد خفیف تا متوسط نشان می‌دهد که بدن در حال بهبودی است. اما درد شدید ، تیز یا دردی که به‌جای بهبودی، بدتر شود نگران‌کننده است و گاها نشانه عفونت، لخته‌ی خون یا بهبود نامناسب است.
عفونت مفصل لگن وضعیتی جدی است که زمانی رخ می‌دهد که میکروارگانیسم‌های مضر مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا قارچ‌ها به لگن یا بافت استخوانی اطراف آن حمله کنند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث درد شدید، تورم و سفتی قابل توجهی شوند و حرکت یا استفاده عادی از مفصل لگن را دشوار سازند.
عفونت زانو وضعیت پزشکی جدی‌ای است که اغلب به درمان فوری و تهاجمی نیاز دارد. هنگامی که باکتری‌ها باعث آلوده شدن مایع مفصلی (مایعی که مفصل زانو را روان می‌کند) می‌شوند، عفونتی به نام عفونت مفصلی اتفاق میفتد.
آرتریت زانو به التهاب و تخریب غضروف مفصل زانو اشاره دارد؛ غضروفی که وظیفه دارد به‌عنوان ضربه‌گیر استخوان‌ها عمل کند و خم و راست شدن نرم و روان زانو را امکان‌پذیر سازد.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) برای لگن، گزینه درمانی ترمیمی است که برای رفع درد و التهاب ناشی از بیماری‌هایی مانند آرتروز، پارگی‌های لابروم، یا سایر آسیب‌های بافت نرم طراحی شده است.
تاندونیت لگن، عارضه‌ای التهابی است که تاندون‌های اطراف مفصل لگن را درگیر می‌کند. می‌تواند منجر به درد، تورم و محدودیت حرکت شود و معمولاً در ورزشکاران و افرادی که حرکات تکراری ران انجام می‌دهند، مشاهده می‌شود.
آسیب‌های وارده به زانوها می‌توانند در اثر رگ به رگ شدن یا پارگی رباط‌ها یا استفاده از بیش‌ازحد از زانو اتفاق بیفتند. زانو بزرگترین مفصل در بدن انسان است. این مفصل، ساق پا را به ران متصل می‌کند و به شما اجازه می‌دهد راه بروید، بدوید، بپرید، برقصید و در سایر فعالیت‌های روزانه شرکت کنید.
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آنها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آنها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.