دررفتگی مفصل چیست و چگونه اتفاق می افتد؟

دررفتگی مفصل آسیبی است که در آن سر استخوان از جای اصلی خود خارج می شود. مفصل محلی است که دو استخوان در کنار یکدیگر قرار گرفته و حرکت می کنند.

شکل و ساختار مفصل به گونه ای طراحی شده است که این استخوان ها به راحتی در کنار یکدیگر باقی می مانند و حرکت می کنند. در صورتی که دو سر استخوان از محل طبیعی خود جابه جا شود؛ در این صورت دررفتگی مفصل رخ می دهد.

دررفتگی مفصل به دو نوع دررفتگی کامل و درررفتگی نسبی تقسیم می شود؛ در دررفتگی کامل، ارتباط بین دو سطح به طور کامل از دست می رود.

در این نوع دررفتگی، مفصل موردنظر چنان پیچیده یا کشیده می شود که ممکن است استخوان ها نیز از محل اصلی خود خارج شوند. عموما در این نوع دررفتگی کشیدگی در رباط ها نیز مشاهده می شود. اما در صورتی که قطع ارتباط بین دو مفصل جزئی باشد؛ در این صورت دررفتگی جزئی اتفاق افتاده می افتد.

در برخی مواقع ممکن است دررفتگی مادرزادی باشد که این عارضه بیشتر بر اثر ضربه یا عفونت ایجاد می شود. مفصل شانه، لگن، زانو، آرنج و مچ پا، انگشتان دست و انگشتان پا از جمله شایع ترین محل هایی هستند که در آن دررفتگی ایجاد می شود. در میان این تمام این موارد دررفتگی کتف یا شانه از دیگر عوامل شایع تر است.

علائم دررفتگی انگشتان دست

عوارض دررفتگی مفصل

لیگمان ها، رباط ها از جمله اجزای هستند که دو استخوان را در محلی به نام مفصل به یکدیگر متصل می کنند. در صورتی که فشار مضاعفی به مفصل وارد شود علاوه بر اینکه ممکن است باعث دررفتگی مفصل شود می تواند با عوارض متعدد همراه باشد که این عوارض شامل:

• ناپایداری و شل شدن مفصل
• بروز چسبندگی در بافت های داخل یا اطراف مفصل
• تشکیل خارهای استخوانی در اطراف مفصل و در نهایت خشک مفصل
• کشیدگی رباط ها و لیمگان های مفصل
• آسیب دیدن عروق و اعصاب اطراف مفصل
• نکروز یا سیاه شدن سر استخوان
• ساییدگی و در نهایت بروز آرتروز

علائم و نشانه های دررفتگی آرنج

علت دررفتگی مفصل چیست و چگونه ایجاد می شود؟

آسیب دیدن شایع ترین علت دررفتگی مفصل است که این آسیب به هر مفصلی وارد شود می تواند چنین عارضه ای اتفاق بیفتد.

در نهایت در صورتی که دررفتگی مفصل به درستی درمان نشود؛ بعد از چندین هفته مجدد چنین عوارضی باز می گردد. تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع و زمین خوردن، آسیب های ورزشی از مهم ترین دلایل دررفتگی مفصل می باشد.

دررفتگی مفصل بیشتر در ورزش های برخوردی همچون فوتبال و هاکی روی یخ، اسکی، ژیمناستیک و والیبال شایع است. البته در این میان برخی افراد بیشتر از سایرین در معرض دررفتگی مفصل قرار دارند که از شایع ترین عوامل خطرساز می توان به:

شرکت در فعالیت های ورزشی

ورزشکارانی که در ورزش های برخوردی همچون ژمیناستیک، کشتی، بسکتبال بازی می کنند؛ بیشتر در معرض این نوع آسیب دیدگی قرار دارند.

تصادفات رانندگی

تصادفات رانندگی از شایع ترین دلایل دررفتگی مفصل لگن است. حوادث رانندگی علاوه بر دررفتگی مشکلات و خطرات زیادی را برای بیمار به همراه دارد.

وراثت و زمینه ارثی

افرادی که به طور ارثی عضلات، رباط ها شل و ضعیفی دارند نسبت به بقیه بیشتر در معرض دررفتگی مفصل قرار دارند. همچنین با بالا رفتن سن، احتمال دررفتگی نیز افزایش می یابد.

دررفتگی مفصل شانه

علائم و نشانه های دررفتگی مفصل

علائم و نشانه های دررفتگی بلافاصله پس از آسیب دیدگی نمایان می شود. از جمله مهم ترین نشانه های دررفتگی مفصل می توان به:

• کبود یا قرمز شدن مفصل آسیب دیده
• کم شدن دامنه حرکتی و بی حرکت شدن ناحیه دررفته
• بروز درد و ناراحتی در هنگام حرکت دادن مفصل
• بی حس شدن اطراف ناحیه دررفته
• احساس گزگز در ناحیه مبتلا به دررفتگی

درمان دررفتگی مفصل

بهبودی و درمان دررفتگی بستگی به نوع و شدت آن دارد. ممکن است برخی افراد با کمی استراحت و دوری از فعالیت های ورزشی به بهبودی کامل دست یابند اما در برخی دیگر به دلیل دررفتگی کامل، طول درمان بین چندین ماه تا چندین سال طول بکشد. راه های درمان دررفتگی خفیف یا نسبی مفصل ذکر شده است:

• استراحت کردن و دوری از فعالیت های ورزشی
• قرار دادن کمپرس یخ بر روی محل دررفتگی
• بالا نگه داشتن مفصل دررفته و آسیب دیده

در صورتی که به کمک روش های زیر مفصل به صورت حالت عادی بازنگردد در این صورت پزشک ارتوپد از چنین روش هایی برای درمان دررفتگی مفصل استفاده می کند. این روش ها شامل موارد زیر است:

استفاده از مسکن

معمولا دررفتگی مفصل با دردهای شدید در مفصل همراه است از این رو پزشک برای تسکین درد شما برخی داروهای مسکن را تجویز می کند.

جاانداختن مفصل دررفته

جااندازی دررفتگی مفصل به دو صورت جااندازی باز و بسته انجام می شود. در روش جااندازی بسته پزشک تحت بیهوشی عمومی با دستکاری ملایم دست به جااندازی مفصل می زند.

اما در روش جااندازی باز که طی عمل جراحی انجام می شود؛ پزشک با استفاده انجام کشش و اعمال نیرو اقدام به جااندازی می نماید. جااندازی دررفتگی باید در اسرع وقت انجام شود تا خطرات و عوارض این عارضه به حداقل برسد.

ثابت سازی مفصل با آتل

حالا پس از بازگشت مفصل به جای اول خود، پزشک از بیمار می خواهد که به مدت چندین هفته از بانداژ، آتل یا گچ استفاده کند. با این کار بیمار دیگر قادر نیست ناحیه آسیب دیده را حرکت دهد و فرصت التیام به مفصل داده می شود.

فیزیوتراپی

مرحله بعدی درمان دررفتگی پس از بازکردن گچ و آتل انجام می شود. بیمار پس از برداشتن آتل نیاز به توانبخشی دارد که در این صورت  باید تحت آموزش ها و مراقبت های فیزیوتراپ قرار بگیرد. هدف از فیزیوتراپی افزایش قدرت توانایی و حرکت دادن مفصل است که پزشک برای دستیابی به این هدف از روش های مختلف فیزیوتراپی استفاده می کند.

راه های پیشگیری از دررفتگی مفصل

همان طور که اشاره شد دررفتگی مفصل بیشتر در افراد مسن و ورزشکاران اتفاق می افتد. این افراد برای اینکه از دررفتگی مفصل جلوگیری کنند. باید چنین نکات ایمنی را رعایت کنند:

• هنگام بالا و پایین از پله ها حتما از نرده استفاده کنید.
• در محل های لیز و لغزنده همچون حمام از کف پوش های ضد لغزش استفاده کنید تا احتمال زمین خوردن را به حداقل برسانید.
• فرش ها را در خانه ثابت کنید تا خطر لیز خوردن آنها به حداقل برسد.
• سالمندان باید توجه داشته باشند زمین نخورند. برای پیشگیری از این موضوع باید وضعیت بینایی بیمار به طور کامل بررسی شود.
• هنگام ورزش کردن حتما از لباس ها و وسایل محافظتی استفاده کنند تا آسیب نبینید.
• متاسفانه افرادی که یکبار به دررفتگی مفصل دچار می شود احتمال دررفتگی مجدد در آنها وجود دارد پس از بهبودی باید نهایت مراقبت و توجه را داشته باشند.

در آخر:

دررفتگی مفصل عارضه دردناکی است که هر چه سریعتر باید تحت درمان قرار بگیرد؛ زیرا ممکن است به یک آسیب دائمی تبدیل شود. بعد از درمان باید به مراقبت ها و توانبخشی توجه ویژه داشت زیرا ناحیه آسیب دیده ضعیف است و احتمال دارد در آینده مجدد دچار دررفتگی شوید.