مینیسک‌ها به‌دلایل مختلف ازجمله آرتروز، نقرس، آسیب‌های ورزشی و ... در سنین متفاوت دچار پارگی شده که باعث ناتوانی بیمار در راه رفتن یا صاف کردن کامل زانو می‌شوند. بنابراین عمل جراحی مینیسک و مراقبت بعد از آن از اهمیت زیادی برخوردار هستند. انجام برخی فعالیت‌ها در طول دوره نقاهت باعث آسیب به مینیسک و طولانی‌تر شدن دوره بهبودی می‌شود.
در ادامه به توضیح موارد مهمی که باید در طول دوره نقاهت مورد توجه قرار دهید می‌پردازیم:
رژیم غذایی
پس از بازگشت به خانه ابتدا از مایعات سبک مانند آبگوشت شروع کنید تا کمتر احساس حالت تهوع داشته باشید. کم‌کم می‌توانید از رژیم غذایی معمولی خود استفاده کنید.
مراقبت از زخم
نکات مربوط به مراقبت از زخم بعد از جراحی مینیسک عبارت‌اند از:
- 72 ساعت پس از جراحی پانسمان را باز کنید. پس از آن، می‌توانید حمام کنید. بعد از حمام کردن، محل جراحی را مجدداً با چسب زخم بپوشانید.
- تا زمانی که محل برش به‌طور کامل بسته نشده است، هیچ لوسیون یا پماد آنتی بیوتیکی روی محل زخم قرار ندهید.
- برش‌های جراحی معمولاً در عرض 4 هفته پس از عمل کاملاً بهبود پیدا می‌کنند. تا زمانی که این برش‌ها به‌طور کامل بسته نشده‌اند، پای جراحی‌شده را داخل وان آب گرم و استخر به‌صورت غوطه‌ور در نیاورید.
- پزشک در اولین ویزیت پس از عمل جراحی بخیه‌ها را جدا می‌کند.
پیشگیری از تشکیل لخته خون (DVT)
نکات مربوط به پیشگیری از تشکیل لخته خون پس از عمل جراحی مینیسک شامل موارد زیر هستند:
- استفاده از جوراب‌های طبی باعث کاهش ورم، افزایش سرعت بهبودی و جلوگیری از لخته شدن خون می‌شوند.
- نرمش پمپ مچ پا را به‌صورت مرتب انجام دهید؛ زیرا این کار به جلوگیری از لخته شدن خون کمک می‌کند.
- پزشک گاهی‌اوقات برای کمک به جلوگیری از لخته شدن خون از رقیق‌کننده‌های خون استفاده می‌کند. او معمولاً توصیه می‌کند روزانه یک آسپرین 325 میلی‌گرمی را به‌صورت خوراکی و به مدت 2 تا 4 هفته بعد از جراحی مصرف کنید. توجه داشته باشید آسپیرین را همزمان با NSAID مصرف نکنید. همچنین اگر هرگونه مشکل معده، استفراغ خونی یا مدفوع خونی دارید مصرف آسپیرین را متوقف کنید.
- پیشنهاد می‌کنیم برای جلوگیری از لخته شدن خون در طول سفر، بین مسافرت و عمل جراحی یک هفته فاصله بیندازید. همچنین در طول سفر به نکات زیر توجه کنید:
- اگر با هواپیما سفر می‌کنید هر یک ساعت بلند شوید و با عصا راه بروید. اگر با ماشین سفر می‌کنید هر 1 تا 2 ساعت توقف کنید و کمی پیاده‌روی کنید.
- مایعات بخورید و از مصرف الکل و کافئین بپرهیزید.
- جوراب‌های طبی خود را بپوشید.
- روز قبل از سفر، روز سفر و روز بعد از سفر 325 میلی‌گرم آسپیرین مصرف کنید.
- حرکات ورزشی خود را به‌ویژه پمپ مچ پا را در طول سفر انجام دهید.
- اگر در ساق پا ورم یا درد داشتید، با پزشک تماس بگیرید.
فعالیت‌های بعد از عمل و تحمل وزن
نکات مربوط به فعالیت‌های بعد از عمل جراحی و اعمال وزن بر روی زانو در حین راه رفتن و دراز کشیدن در ادامه ذکر شده‌اند:
- با توجه به وسعت جراحی خود، از روش راه رفتن با لمس انگشت پا (TTWB) با کمک بریس قفل‌شده با کشش کامل استفاده کنید. در این روش وزن واقعی روی پا قرار نمی‌گیرد و فقط از انگشتان پا برای حفظ تعادل استفاده می‌شود.
- اولین هدف شما پس از جراحی زانو دستیابی به عملکرد صحیح زانو است. درواقع پس از عمل جراحی در حین خم کردن زانو احساس راحتی بیشتری خواهید داشت، اما باید فوراً زانوی خود را صاف کنید. برای این کار باید یک بالشتک/ پد سفت زیر پاشنه پا قرار دهید تا زانوی شما به‌صورت کاملاً صاف قرار بگیرد. این کار را حداقل سه بار در روز انجام دهید.
- قبل از جراحی یک بریس لولادار تهیه کنید. این بریس را همیشه باید استفاده کنید و فقط در هنگام انجام تمرینات درمانی، می‌توانید آن را باز کنید. بریس باید در هنگام خواب نیز مورد استفاده قرار گیرد.
- فیزیوتراپ تمریناتی به شما آموزش می‌دهد که باید آن‌ها را سه تا چهار بار در روز و به مدت 10 دقیقه در هر جلسه انجام دهید. تمرینات را باید از روز بعد از عمل شروع کنید. این تمرینات شامل بالا بردن پای صاف، پمپ مچ پا و تمرین عضلات چهارسر ران (Quad sets) هستند.
استفاده از ایموبلایزر زانو
بیمارانی که عمل جراحی مینیسک انجام داده‌اند، برای محافظت از زانو در مرحله اول بهبودی باید در 3 هفته اول از ایموبلایزر زانو به‌صورت تمام‌‌وقت استفاده کنند. درواقع بیمار باید در هنگام خواب نیز از ایموبلایزر استفاده کرده و فقط برای تمرینات فیزیوتراپی و دوش گرفتن می‌تواند آن را باز کند.
بالا نگه داشتن پا
بالش‌ها را فقط زیر مچ و ساق پا قرار دهید. آن‌ها را مستقیماً زیر زانو جمع نکنید. این کار به کاهش تورم کمک می‌کند و باعث می‌شود پا به طور کامل دراز شود، که در طول بهبودی امری بسیار مهم است.
سرمادرمانی
روش‌هایی که به کاهش درد و تورم با استفاده از سرمادرمانی کمک می‌کنند، در ذیل ذکر شده‌اند:
- برای کمک به کاهش درد و تورم باید از یخ استفاده کرد. درصورت امکان، دستگاه سرمادرمانی (کرایوتراپی) را روی 4 تا 10درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید. در 3 روز اول بعد از عمل تا حد امکان از این دستگاه به‌صورت متناوب 20 دقیقه استفاده کرده و 20 دقیقه استراحت کنید. می توان آن را به‌طور مداوم در طول شب استفاده کرد. پس از آن باید حداقل روزی 3 تا 5 بار و هر بار به مدت 20 دقیقه از آن استفاده کنید تا درد و تورم برطرف شوند.
- هنگامی که بعد از برداشتن پانسمان جراحی از سرمادرمانی استفاده می‌کنید، یخ را مستقیماً روی پوست در حال بهبود قرار ندهید. بلکه از یک مانع پارچه‌ای نازک بین پوست و یخ استفاده کنید.
داروهای مسکن
نکات مربوط به مصرف داروهای مسکن پس از عمل جراحی مینیسک عبارت‌اند از:
- داروهای مسکن خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید. این معمولاً به این معنی است که برای درد خفیف هر 4 ساعت یک قرص یا برای درد شدید هر 4 تا 6 ساعت 2 قرص مصرف کنید. از مصرف بیش‌ازحد تایلنول بپرهیزید.
- هنگامی که نوانستید به خوبی غذا بخورید می توانید از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDS) نیز استفاده کنید. این داروها به کاهش درد، تورم و سفتی کمک خواهند کرد. توصیه می‌شود هر 12 ساعت یک تا دو عدد قرص ناپروکسن یا هر 6 تا 8 ساعت 400 تا 800 میلی‌گرم ایبوپروفن مصرف کنید. قبل از مصرف دارو چیزی بخورید و اگر دچار سوزش معده یا ناراحتی شدید دستگاه گوارش شدید، مصرف دارو را قطع کنید. همچنین اگر سابقه بیماری زخم کلیه، کبد، معده یا اختلالات خونریزی دارید یا اگر قرص سلبرکس، بکسترا یا داروهای رقیق‌کننده خون مانند کومادین (وارفارین) مصرف می کنید، از مصرف NSAID بپرهیزید.
- مصرف منظم داروهای مسکن باعث ایجاد یبوست می‌شود، بنابراین درصورت نیاز از روان‌کننده‌های تجویزشده استفاده کنید. درمان‌های بدون نسخه شامل متاموسیل یا آب آلو برای جلوگیری از یبوست هستند.
- در حین مصرف داروهای مسکن از رانندگی خودداری کنید.
- داروی مسکن ممکن است باعث ایجاد حالت تهوع شود، بنابراین آن را با مقداری غذا مصرف کنید.
ورزش
قبل از اولین ویزیت بعد از عمل، باید هر روز چند تمرین ساده انجام دهید که با هدف حفظ قدرت عضلانی و دامنه حرکتی زانوی شما انجام می‌شوند. تمرینات زیر را به‌صورت 5 ست 10 تایی (در مجموع 50 بار در روز) انجام دهید.
الف) بلند کردن پاها به‌صورت صاف
به پشت دراز بکشید و زانوی عمل‌نشده خود را خم کنید. در حالی که پای خود را صاف نگه داشته‌اید و انگشتان پا به سمت سقف هستند، پای خود را حدود 30 سانتی‌متر از زمین بلند کنید و به مدت 5 ثانیه نگه دارید. سپس پا را به آرامی پایین بیاورید و این حرکت را تکرار کنید. باید احساس کنید عضلات جلوی ران شما منقبض می‌شوند.
ب) اکستنشن زانو
به پشت دراز بکشید و یک حوله کوچک زیر مچ پای خود قرار دهید. مچ پای خود را به سمت پایین فشار دهید و به حوله فشار بیاورید تا زانوی شما صاف شود. پا را 5 ثانیه در همین حالت نگه دارید، سپس استراحت کرده و مجدداً حرکت را تکرار کنید.
ج) فلکشن زانو
جدای از تمرینات فوق، خم کردن زانو تا زمانی که بتوانید کشش را احساس کنید (اما نه درد بیش‌ازحد) نیز مهم است. نشستن روی صندلی بلند یا چهارپایه اغلب آسان‌تر است. ممکن است در ابتدا زانویتان کاملاً سفت شده باشد، اما با کاهش تورم به‌طور پیوسته پیشرفت را ملاحظه می‌کنید. زانوی خود را بیش از 90 درجه خم نکنید.
توجه داشته باشید باید در طول این تمرینات کشش را احساس کنید اما درد نداشته باشید. درصورت وجود تورم، پیش از تمرینات ورزشی از روش سرمادرمانی استفاده کنید و سپس پای خود را بالا بیاورید. از هر گونه ورزش یا فعالیتی که شامل وزنه یا نیروی اضافی است، خودداری کنید.
ترک سیگار
سیگار را ترک کنید. سیگار با تداخل در ساخت DNA جدید، روند بهبودی را کند می‌کند. همچنین خطر عفونت و ذات‌الریه بعد از جراحی را با کند کردن گلبول‌های سفید بدن افزایش می‌دهد.
پیاده‌روی
بیماران باید در هفته اول از دو عصا و ایموبلایزر استفاده کنند. آن‌ها باید در حین راه رفتن وزن کمی روی پای جراحی‌شده اعمال کنند. بیمار می‌تواند پس از هفته اول به مدت چند وقت با کمک یک عصا راه برود. بیماری که عمل جراحی مینیسک انجام داده است نباید به مدت چهار ماه از فعالیت‌های چرخشی، پیچشی، چهارزانو زدن، خم شدن زانو یا ضربه‌ای استفاده کنید.
بازگشت به محل کار
افرادی که کارهای سبک انجام می‌دهند، می‌توانند در عرض یک هفته تا ده روز پس از عمل جراحی با کمک بریس به سر کار بازگردند. البته افرادی که زمان طولانی برای رفت‌وآمد صرف می‌کنند از این قاعده مستثنی هستند؛ زیرا ثابت ماندن طولانی پا باعث لخته شدن خون در ساق پا می‌شود. بیمارانی که کارهای سنگین انجام می‌دهند، نمی‌توانند قبل از 6 هفته به محل کار بازگردند. اکثر آن‌ها باید توسط فیزیوتراپ خود معاینه شوند.
انتخاب پزشک
یکی از نکات مهم بعد از عمل جراحی مینیسک مراقبت از زانو برای تسریع روند بهبودی و موفقیت کامل در عمل جراحی است. درواقع استراحت و رعایت نکات بهداشتی در طول دوره نقاهت تأثیر قابل توجهی بر پیشرفت بیمار می‌گذارند. مشورت با پزشکی متخصص و دلسوز در این دوره به شما کمک می‌کند روش‌های مراقبت را به‌درستی انجام دهید. دکتر علیرضا جواهری یکی از پزشکان متخصص درزمینه عمل جراحی لگن و زانو است. او پزشکی باتجربه است و در طول دوره نقاهت نکات کلیدی و ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات و رباط‌ها را برای شما توضیح می‌دهد. برای گرفتن نوبت می‌توانید با شماره تلفن 02129123462 و یا 09334131004 تماس حاصل فرمایید.
منابع
مطالب مشابه
کیست‌های استخوان ساب کندرال (SBCs) کیسه‌های پر از مایعی هستند که در داخل مفاصلی مانند زانو، لگن و شانه تشکیل می‌شوند. این کیسه‌ها معمولاً در درجه اول با هیالورونیک اسید پر شده‌اند. هیالورونیک اسید مایعی در مایع مفصلی است که مفصل را روان می‌کند. کیست‌های استخوان ساب کندرال از نظر فنی کیست نیستند. در عوض، آن‌ها ضایعات پر از مایع هستند که توسط استخوان احاطه شده‌اند.
شکستگی‌های استرسی در استخوان‌های پا و مچ پا شایع هستند؛ زیرا ما به‌طور مداوم با ایستادن، راه رفتن، دویدن و پریدن به آن‌ها نیرو وارد می‌کنیم. در شکستگی استرسی، استخوان می‌شکند اما معمولاً جابجا نمی‌شود.
بونیون، برآمدگی استخوانی است که در لبه داخلی مفصل شست پا ایجاد می‌شود. اگر متوجه برآمدگی روی شست پا شدید، به‌ویژه اگر درد، سفتی یا بی‌حسی در انگشتان پا یا پای خود تجربه کردید، حتماً به متخصص مراجعه کنید.
استئوکندرال زانو، به آسیب یا صدمه به غضروف مفصلی صاف اطراف مفصل زانو و استخوان زیرین غضروف اشاره دارد. میزان آسیب ممکن است از پارگی غضروف یا ترک خفیف استخوان گرفته تا شکستن قطعه‌ای از استخوان در داخل مفصل متغیر باشد.
آرتروسنتز زانو که به آن آسپیراسیون نیز گفته می‌شود، روشی ساده برای تخلیه مایع از مفصل ازطریق سوزنی توخالی است. اگر مفصل شما ملتهب و متورم باشد، مایع اضافی در آن جمع می‌شود. تخلیه این مایع، مقداری از تورم و درد را تسکین می‌دهد و همچنین جهت بررسی آزمایشگاهی مورد استفاده قرار میگیرد.
شکستگی‌های استرسی لگن با ترک ناقص در یکی از استخوان‌های لگن مشخص می‌شود. ممکن است در ابتدا به‌صورت درد خفیف ظاهر شوند که با فعالیت، به‌ویژه فعالیت‌های با ضربه بالا مانند دویدن یا پریدن، بدتر می‌شوند.
آرتروز پس از سانحه (PTOA) نوعی از آرتروز است که پس از آسیب مفصلی ایجاد می‌شود. درواقع، این بیماری درصد قابل توجهی از موارد آرتروز در مراحل پایانی را تشکیل می‌دهد.
سندرم پیریفورمیس زمانی اتفاق میفتد که عضله پیریفورمیس شما عصب سیاتیک را فشرده می‌کند و منجر به التهاب می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث درد یا بی‌حسی در لگن و پشت ساق پا در یک یا هر دو طرف بدن شود.
اگر هنگام حرکت مفاصل، صدای تق‌تق یا ترکیدن می‌شنوید، باید به آن توجه کنید. اگر صدای مفاصل با درد یا ناراحتی همراه نباشد، احتمالاً آسیبی اتفاق نیفتاده است. اما در برخی موارد صدای مفصل نشان‌دهنده کمبود مواد مغذی در بدن است.
پیشگیری و درمان لخته‌های خون پس از جراحی تعویض مفصل لگن بخش مهمی از بهبودی بیمار است. بیمارانی که تعویض مفصل انجام داده‌اند، دو تا ده روز پس از جراحی در بالاترین خطر ابتلا به DVT (ترومبوز ورید عمقی) قرار دارند و این خطر حدود سه ماه ادامه می‌یابد.