جراحی مجدد تعویض مفصل زانو (ریویژن)

در مواقعی ممکن است مفصل زانوی تعویض‌شده قابلیت اولیه خود را از دست بدهد و فرد دچار درد در این ناحیه شود. التهاب، تورم و احساس درد در مفصل می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکل و یا اختلال در مفصل تعویض‌شده باشد.

در این مواقع ممکن است جراح، با بررسی شرح حال بیمار و وضعیت مفصل، جراحی اصلاحی  را تجویز نماید. در ادامه مطلب به عواملی که باعث می‌شوند تا فرد نیاز به جراحی مجدد تعویض مفصل زانو  پیدا کند، می‌پردازیم. 

 

جراحی مجدد تعویض  مفصل زانو (ریویژن) چیست؟

تعویض مجدد مفصل زانو، جایگزینی پروتز زانوی شکست‌خورده قبلی با پروتزی جدید است. عمل ریویژن، عملی پیچیده است و برای دستیابی به نتیجه‌ای خوب نیاز به برنامه‌ریزی گسترده قبل از عمل، انتخاب ایمپلنت‌ها و ابزارهای مناسب، اختصاص زمان طولانی‌مدت به عمل و تسلط بر تکنیک‌های دشوار جراحی است.

 

 

دلایل نیاز به جراحی مجدد تعویض مفصل زانو چیست؟

دلایل اولیه شکست ایمپلنت زانو ساییدگی و شل شدن ایمپلنت، عفونت، بی‌ثباتی، شکستگی پا یا سفتی هستند که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:

 

ساییدگی و شل شدن ایمپلنت

عملکرد صحیح ایمپلنت‌ها به تثبیت مناسب آن‌ها روی استخوان بستگی دارد. تثبیت معمولاً با چسباندن ایمپلنت روی استخوان حاصل می‌شود. برخی از جراحان ترجیح می‌دهند به‌جای آن از فیکساسیون بیولوژیک استفاده کنند، به این معنی که هیچ سیمانی بین ایمپلنت و استخوان قرار نمی‌گیرد.

اگرچه ایمپلنت‌ها در جراحی اولیه  محکم و ثابت می‌شوند، اما ممکن است به‌مرور زمان شل شوند. علت شل شدن ممکن است همیشه مشخص نباشد، اما فعالیت‌های ضربه‌ای زیاد، وزن بیش‌ازحد بدن و سائیدگی پلی‌ اتیلن جزو عوامل مؤثر در شل شدن ایمپلنت هستند. اصطکاک ناشی از برخورد سطوح مفصلی به یکدیگر، سطوح ایمپلنت را از بین می‌برد و ذرات ریزی ایجاد می‌کند که در اطراف مفصل جمع می‌شوند. در فرایندی به نام شل شدن آسپتیک (غیرعفونی)، پیوند ایمپلنت با استخوان (به‌خاطر تلاش بدن برای حذف این ذرات سایش) از بین می‌رود. در طی این فرایند، استخوان سالم و نرمال نیز تحلیل می‌رود (بیماری‌ای به نام استئولیز) و این امر باعث ضعیف شدن یا شکستگی استخوان می‌شود.

هنگامی که پروتز شل می‌شود، بیمار ممکن است درد، تغییر در تعادل یا بی‌ثباتی را تجربه کند.

 

عفونت

با تکنیک‌های جراحی فعلی و رژیم‌های آنتی بیوتیکی، خطر عفونت ناشی از  جراحی ریویژن مفصل زانو کمتر از 1٪ است. بااین‌حال عفونت یکی از عوارض جانبی جراحی‌های مختلف است. ایمپلنت‌ها بزرگ فلزی و پلاستیکی به‌عنوان سطحی برای چسبیدن باکتری‌ها عمل می‌کنند. این فرایند به تشکیل بیوفیلم معروف است. محل این باکتری‌ها باعث می‌شود آنتی بیوتیک‌ها به آن‌ها دسترسی نداشته باشند. حتی اگر ایمپلنت‌ها به‌خوبی ثابت بمانند، جراحی مجدد برای متوقف کردن درد، تورم و تخلیه عفونت ضروری است.

جراحی تعویض مجدد مفصل زانوی عفونی می‌تواند به اشکال مختلفی انجام شود. بسته به میزان عفونت و آسیب، جراح یکی از دو اقدام اساسی را پیشنهاد می‌دهد:

• شستشوی ساده زانو را انجام دهید و درعین‌حال اجزای اصلی پروتز را در جای خود نگه دارید.
• در عمل تعویض مجدد مفصل زانو، ایمپلنت‌ها را به‌طور کامل با ایمپلنت‌های جدید تعویض کنید.

تعویض مجدد کامل برای عفونت، بسته به شدت عفونت و حدت باکتری، شامل عمل جراحی تک مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای است.

در عمل تک مرحله‌ای، اجزای آلوده قبلی به‌عنوان بخشی از دبریدمان (برش،‌ برداشت یا حذف یک بخش از بافت مرده، عفونی‌شده یا صدمه‌دیده از بدن بیمار برای تسریع روند جایگزینی یا ترمیم طبیعی در بافت سالم اطراف آن و بهبود در آن قسمت) کامل برداشته می‌شوند، زانو کاملاً تمیز می‌شود و اجزای جدید در محل (در همان روز) قرار می‌گیرند.

در عمل دو مرحله‌ای، دو عمل مجزا به فاصله هفته‌ها انجام می‌شوند: اولین عمل برداشتن پروتز قدیمی و وارد کردن بلوک سیمانی با آنتی ‌بیوتیک (معروف به اسپیسر سیمان آغشته به آنتی ‌بیوتیک) است. جراحی دوم برداشتن اسپیسر و قرار دادن پروتز جدید است. آنتی بیوتیک‌های داخل وریدی اغلب در طول هر دو عمل برای از بین بردن عفونت تجویز می‌شوند.

 

بی‌ثباتی

بی‌ثباتی زمانی رخ می‌دهد که ساختارهای بافت نرم اطراف زانو قادر به ایجاد ثبات لازم برای عملکرد کافی در هنگام ایستادن یا راه رفتن نباشند. بی‌ثباتی ممکن است نتیجه افزایش شلی بافت نرم یا قرارگیری یا تراز نامناسب پروتز باشد. بافت‌های نرم، ازجمله رباط‌های اطراف زانو، ممکن است پس از جراحی کشیده شوند و دیگر حمایت موردنیاز زانو را فراهم نکنند. درد زانو ممکن است بر عملکرد آن تأثیر بگذارد. اگر این علائم را نتوان ازطریق روش‌های غیرجراحی مانند استفاده از بریس یا فیزیوتراپی با موفقیت درمان کرد، نیاز به جراحی مجدد می‌باشد.

 

شکستگی ساق پا

نوع و وسعت شکستگی نیاز به جراحی تعویض مجدد مفصل زانو را مشخص می‌کند. شکستگی‌های اطراف پروتز (شکستگی‌های اطراف ایمپلنت زانو) که فیکساسیون یا ثبات ایمپلنت را مختل می‌کنند، به جراحی تعویض مجدد مفصل زانو نیاز دارند.

 

سفتی

در برخی موارد، تعویض کامل مفصل زانو ممکن است به شما اجازه ندهد که به دامنه حرکتی موردنیاز برای انجام فعالیت‌های روزانه خود برسید. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که بافت اسکار اضافی در اطراف زانو ایجاد شده و مانع از حرکت کامل مفصل شود. هنگامی که این اتفاق میفتد، برخی از بیماران از درمان تحت بیهوشی سود می‌برند. در این عمل، جراحی به‌صورت تهاجمی به خم و صاف کردن فیزیکی زانو برای کمک به بازیابی انعطاف‌پذیری زانو می‌پردازد. اگر عمل جراحی با موفقیت انجام نشود، زانو سفت باقی بماند و بافت اسکار اضافی به‌طور قابل‌توجهی حرکت را مختل کند، پزشک جراحی تعویض مجدد مفصل زانو را پیشنهاد می‌دهد. عمل جراحی تعویض مجدد مفصل زانو بیمار را قادر می‌سازد به انجام فعالیت‌های روزمره خود بپردازد.

 

چه کسانی بیشتر درمعرض خطر شکست ایمپلنت قرار دارند؟

سن، سطح فعالیت، سابقه جراحی و وزن فرد می‌توانند در شکست ایمپلنت نقش داشته باشد. بیماران جوان‌تر، فعال، افراد چاق و کسانی که قبلاً جراحی زانو داشته‌اند، همگی بیشتر درمعرض خطر شکست ایمپلنت قرار دارند.

در بیماران جوان‌تر و فعال‌تر تعویض مجدد مفصل زانو بیشتر از بیماران مسن‌تر و کم‌تحرک‌تر انجام می‌شود؛ زیرا در طول زمان بیشتر بر پروتز خود فشار وارد می‌کنند. بیماران چاق به‌دلیل افزایش نیروی وزن، احتمال سایش و شل شدن بیشتری دارند و به‌خاطر افزایش خطر بهبود زخم، مستعد ابتلا به عفونت هستند. بیمارانی که جراحی‌های قبلی زانو انجام داده‌اند نیز درمعرض خطر بیشتری برای عفونت و شکست ایمپلنت قرار دارند.

 

علائم شکست ایمپلنت مفصل زانو چیست؟

شایع‌ترین علائم شکست ایمپلنت مفصل زانو، درد، کاهش عملکرد مفصل، بی‌ثباتی زانو و تورم یا سفتی در مفصل زانو هستند.

درد و تورم مداوم می‌توانند نشان‌دهنده شل شدن، ساییدگی یا عفونت باشند و محل درد می‌تواند در سراسر زانو (عمومی) یا در یک ناحیه خاص (موضعی) باشد. کاهش عملکرد زانو ممکن است منجر به لنگی، سفتی یا بی‌ثباتی شود. بیمارانی که این علائم و نشانه‌ها را نشان می‌دهند ممکن است نیاز به جراحی مجدد مفصل زانو داشته باشند.

 

پزشک قبل از جراحی تعویض مجدد مفصل زانو چه می‌کند؟

هنگامی که جراح تصمیم به تعویض مجدد مفصل زانو می‌گیرد، معاینه بالینی کامل انجام می‌دهد و عکسبرداری با اشعه ایکس و آزمایش‌های مختلف را تجویز می‌کند. اگر جراح مشکوک به عفونت باشد، آسپیراسیون زانو (مایع مفصلی که با سوزن برداشته می‌شود) ممکن است لازم باشد. سپس مایع آسپیره شده برای تجزیه‌وتحلیل برای شناسایی نوع خاص عفونت به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

علاوه بر اشعه ایکس، سایر روش‌های تصویربرداری مانند اسکن استخوان، سی‌تی‌اسکن یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ممکن است مفید باشند. این فناوری‌های تصویربرداری پیشرفته می‌توانند تغییراتی را در موقعیت یا وضعیت اجزای پروتز نشان دهند و همچنین به تعیین دقیق علت، محل و میزان تحلیل استخوان برای کمک به برنامه‌ریزی برای جراحی کمک می‌کنند.

 

آمادگی برای جراحی مجدد تعویض مفصل زانو

اقداماتی که باید پیش از عمل تعویض مجدد مفصل زانو انجام دهید عبارت‌اند از:

• ترک سیگار: اگر سیگار می‌کشید، ترک سیگار خطر ابتلا به عوارض را کاهش می‌دهد و سلامت طولانی‌مدت شما را بهبود می‌بخشد.
• وزن مناسب: سعی کنید وزن مناسبی داشته باشید. اگر اضافه وزن دارید، درمعرض خطر بیشتری برای ایجاد عوارض هستید.
• ورزش منظم: ورزش منظم باید به آماده شدن شما برای عمل، کمک به بهبودی و بهبود سلامت طولانی‌مدت کمک کند. قبل از شروع ورزش، از پزشک خود راهنمایی بخواهید.

 

در طول جراحی تعویض مجدد مفصل زانو چه اتفاقی میفتد؟

جراح ابتدا ایمپلنت قدیمی را برمی‌دارد و درصورت نیاز از پیوند استخوان برای پر کردن حفره‌های پوسیده استخوان استفاده می‌کند. سپس پروتز جدید را قرار می‌دهد.

اکثر عمل‌های تعویض‌ مجدد زانو طولانی‌تر از عمل‌های اولیه (حدود دو تا سه ساعت) هستند.

هماانطوز که گفتیم اولین قدم برداشتن ایمپلنت موجود است. اگر حجم قابل‌توجهی از استخوان از دست رفته باشد، ممکن است برای پر کردن حفره‌ها نیاز به پیوند استخوان باشد. پیوند استخوان می‌تواند اتوگرافت (بافت استخوانی شما که از قسمت دیگری از بدن شما گرفته شده است) یا آلوگرافت (بافت استخوانی از شخص دیگری که از بانک استخوان گرفته شده است) باشد. در برخی موارد ممکن است از گوه‌های فلزی، سیم یا پیچ برای تقویت استخوان استفاده شود.

درنهایت، ایمپلنت‌های جدید زانو وارد می‌شوند. ممکن است شیلنگ‌های موقتی (شیلنگی برای تخلیه و زدودن سیالات بدن از محل عمل جراحی) برای جلوگیری از تورم بیش‌ازحد زانو گذاشته شده و معمولاً چند روز پس از جراحی برداشته می‌شوند. علاوه بر این، از درمان زخم با فشار منفی نیز اغلب برای بهبود زخم استفاده می‌شود؛ زیرا نشان داده شده است که عوارض زخم پس از عمل را در بیماران پرخطر کاهش می‌دهد. پانسمان‌های مورداستفاده معمولاً به پمپ کوچک قابل حملی متصل می‌شوند که حدود یک هفته روشن می‌ماند و زخم را محافظت و خشک می‌کند.

 

بعد از جراحی تعویض مجدد مفصل زانو چه اتفاقی میفتد؟

مراقبت‌های بعد از عمل مجدد بسیار شبیه به بعد عمل اولیه است. این مراقبت‌ها شامل فیزیوتراپی، مدیریت خون، مصرف داروهای ضددرد درصورت لزوم، مصرف آنتی بیوتیک‌ها و برخی روش‌های پیشگیری از لخته شدن خون هستند. ممکن است پس از جراحی از بریس یا آتل برای محافظت از مفصل استفاده شود.

 

زمان ریکاوری بعد از جراحی تعویض مجدد مفصل زانو چقدر است؟

زمان ریکاوری متفاوت است، اما در بیشتر موارد، فیزیوتراپی ظرف 24 ساعت پس از عمل شروع می‌شود و تا سه ماه ادامه خواهد داشت.

برخی از بیماران مدت زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند. در برخی موارد، تحمل وزن محافظ یا محدود کردن دامنه حرکتی زانو برای ارتقای بهبودی مناسب موردنیاز هستند. درمان معمولاً تا سه ماه پس از جراحی ادامه خواهد داشت. در اوایل دوره نقاهت از وسایل کمکی مانند واکر یا عصا استفاده می‌شود و با بهبود وضعیت، بیماران به سمت عصا یا راه رفتن بدون هیچ کمکی پیش می‌روند.

 

خطرات و عوارض عمل 

هر جراحی‌ای می‌تواند عوارض بالقوه‌ای داشته باشد. پیچیدگی جراحی تعویض مجدد مفصل زانو احتمال عوارض جراحی را افزایش می‌دهد. این عوارض جانبی شامل موارد زیر هستند:

• عفونت: عفونت با هر عملی ممکن است رخ دهد. عفونت در ران می‌تواند سطحی یا عمیق باشد و میزان آن تقریباً 1٪ است. درصورت بروز می‌توان آن را با آنتی بیوتیک درمان کرد اما ممکن است نیاز به جراحی بیشتری داشته باشد.
• آسیب به اعصاب یا عروق خونی: آسیب به اعصاب به ندرت در زمان جراحی اتفاق میفتد. آسیب عصبی می‌تواند باعث از دست دادن احساس یا حرکات زانو شود. در برخی موارد این آسیب می‌تواند دائمی باشد.
• شکستگی‌های حین عمل: شکستگی‌ها ممکن است در حین جراحی یا پس از آن رخ دهند. برای ترمیم این موارد، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.
• لخته شدن خون (ترومبوز ورید عمقی، DVT): لخته شدن خون معمولاً در عضلات ساق پا اتفاق میفتد و به ریه (آمبولی ریه) منتقل می‌شود. این اتفاق گاهی‌اوقات می‌تواند جدی و حتی تهدیدکننده زندگی باشد. اگر در هر مرحله دچار درد ساق پا یا تنگی نفس شدید، باید سریع به جراح اطلاع دهید.
• سفتی زانو: در حالت ایده‌آل زانوی شما باید بیش از 100 درجه خم شود، اما گاهی‌اوقات ممکن است زانو آن‌طور که انتظار می‌رود خم نشود. در این صورت بیمار باید مجدداً به اتاق عمل برود و پزشک زانوی او را خم کند.
• آسیب‌های رباط: تعدادی رباط اطراف زانو وجود دارند. این رباط‌ها ممکن است در حین جراحی یا پس از آن پاره شده یا کشیده شوند. ممکن است برای اصلاح این مشکل نیاز به جراحی باشد.
• مشکلات کشکک: کشکک (کلاهک زانو) می‌تواند در حین عمل از جای خود خارج شده، بشکند یا شل شود.
• نابرابری طول پا: در برخی موارد زانویی که تحت عمل قرار گرفته، صاف‌تر از زانوی دیگر است و طول پاها با هم برابر نیست.
• خونریزی
• ترشحات زخم
• آمبولی ریه
• واکنش‌های آلرژیک به داروها
• حملات قلبی
• سکته مغزی
• نارسایی کلیه
• ذات‌الریه
• عوارض ناشی از بلوک‌های عصبی مانند عفونت یا آسیب عصبی

عفونت، خونریزی، آسیب به اعصاب یا رگ‌های خونی و شکستگی‌های حین عمل را می‌توان با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها قبل و بعد از جراحی، استفاده از تکنیک‌های جراحی استریل و استفاده از قرار گرفتن درمعرض جراحی برنامه‌ریزی‌شده به حداقل رساند. بیمارانی که چاق هستند به‌ویژه در خطر افزایش عفونت و مشکلات ترشحات زخم بعد از عمل قرار دارند.

مشابه عمل اولیه جایگزینی مفصل زانو، ممکن است تورم خفیف زانو یا مچ پا پس از جراحی به مدت سه تا شش ماه وجود داشته باشند. تورم را می‌توان با بالا بردن پا، گذاشتن کیسه یخ و پوشیدن جوراب‌های فشاری درمان کرد.

بیماری‌های قبلی، مانند عوارض قلبی و ریوی یا سکته مغزی، می‌توانند با عمل جراحی تعویض مجدد مفصل زانو تشدید شوند. همچنین ممکن است این بیماری‌ها پس از جراحی تعویض مجدد مفصل زانو نیز ایجاد شوند. خیلی به ندرت بعد از این عمل مرگ اتفاق میفتد. پزشک زمانی انجام جراحی تعویض مجدد مفصل زانو را توصیه می‌کند که مزایای تسکین درد و بهبود عملکرد بیشتر از خطرات و عوارض احتمالی باشند.

 حتما بخوانید: عفونت بعد از جراحی تعویض مفصل زانو

نتایج جراحی تعویض مجدد مفصل زانو چگونه خواهد بود؟

اکثر بیمارانی که تحت عمل جراحی تعویض مجدد مفصل زانو قرار می‌گیرند با نتایج خوب تا عالی مواجه می‌شوند. اگرچه نتایج موردانتظار شامل تسکین درد با افزایش ثبات و عملکرد هستند، اما تسکین کامل درد و بازیابی عملکرد همیشه ممکن نیست.

تا 20 درصد از بیماران ممکن است پس از جراحی تعویض مجدد مفصل زانو همچنان کمی درد داشته باشند. این مسئله می‌تواند تا چندین سال پس از عمل ادامه داشته باشد. علاوه بر این، بهبودی پس از جراحی کامل زانو به شدت به وضعیت و عملکرد زانو قبل از جراحی تعویض مجدد بستگی دارد.

 

جایگزین‌های عمل جراحی تعویض مجدد مفصل زانو چیست؟

جایگزین‌های جراحی تعویض مجدد مفصل زانو به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ زیرا گاهی‌اوقات می‌توانند پیچیده‌تر باشند و به نتایج بدتری نسبت به جراحی تعویض مجدد منجر شوند، اما شامل فیوژن (خشک کردن مفصل) یا قطع عضو زانو می‌باشند.

بسته به جدیت مشکلی که زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد، جایگزین‌های زیر به کار گرفته می‌شوند:

• آرترودز (فیوژن): خشک کردن مفصل زانو ممکن است درد را تسکین دهد اما باعث می‌شود زانو در وضعیت ثابتی باقی بماند و بیمار قادر به خم کردن آن نباشد.
• آمپوتاسیون (قطع عضو): در مواردی که مفصل زانو دارای عفونت شدید است و این عفونت قابل ریشه‌کن کردن نباشد، از قطع عضو استفاده می‌شود.

 

کلام آخر

یکی از موفق‌ترین عمل‌ها، عمل تعویض کامل مفصل زانو است. اما در برخی موارد، با گذشت زمان ایمپلنت قرار گرفته با مشکل مواجه شده و باعث ایجاد درد و تورم در زانو می‌شود. در این صورت عمل تعویض مجدد مفصل زانو توصیه می‌شود. پزشک در این عمل پروتز اصلی را برمی‌دارد و پروتز جدید را جایگزین می‌کند. یکی از پزشکان متخصص و حاذق در این زمینه، دکتر علیرضا جواهری است. او جراح ارتوپد و فوق‌تخصص زانو و لگن است و تجربه زیادی در انجام جراحی‌های تعویض مجدد مفصل زانو دارد. بنابراین اگر قصد انجام این عمل جراحی را دارید با شماره تماس 02129123462 تماس بگیرید و از راهنمایی‌های دکتر جواهری بهره‌مند شوید.