شکستگی مچ پا - انواع شکستگی، نحوه تشخیص و درمان

آناتومی جامع مچ پا و نقش مهم آن در پاها

ساختار پا و مچ پا یکی از پیچیده ترین ساختارهای بدن هستند که حاوی انواع مختلفی از استخوان،رباط، تاندون و عضله می باشند.

مچ پا شامل سه استخوان است که به عضلات،تاندون ها و رباطها وصل می باشد. مچ پا مفصلی است که پا را به استخوان های پایینی پا متصل می کند و این امکان را به پا می دهد که به همه طرف حرکت کند.

همچنین از دیگر وظایف این مفصل این است که وزن بدن شما را تحمل می کند و هنگام راه رفتن، دویدن یا پریدن تحت تاثیر قرار می دهد.

همان طور که اشاره شد این استخوان ها قسمت پایین پا را به ساق پا متصل میکنند؛ در قسمت پایین پا دو استخوان به نامهای درشت نی(تیبیا) ونازک نی( فیبولا) وجود دارد. این استخوان ها به استخوان مچ پا یا تالوس در مفصل مچ پا وصل میشوند که امکان حرکت بالا و پایین را به پا میدهند.

اگر به ساختار مچ پای خود دقت کنید یک برآمدگی در آن می بینید که به آن قوزک می گویند. قوزک پا شامل سه نوع قوزک خارجی، داخلی و خلفی است که به قرار زیر می باشد:

• قوزک خارجی، استخوان بیرونی مچ پا است که توسط انتهای دیستال فیبولا تشکیل شده است.
• قوزک داخلی، استخوان داخلی مچ پا است که توسط انتهای دیستال تیبیا تشکیل شده است.
• قوزک خلفی پا، بخش پشتی استخوان درشت نی را قوزک خلفی تشکیل می دهد.

شکستگی مچ پا چیست و چگونه ایجاد می شود؟

شکستگی مچ پا بعد از پیچ خوردگی مچ پا یکی از شایع ترین مصدومیت ها در اندام های تحتانی که در آن یک یا چند استخوانی که مفصل مچ پا را تشکیل می دهد؛ دچار شکستگی می شود.

شکستگی مچ پا از یک شکستگی ساده تا چندین شکستگی بزرگ که مانع از راه رفتن شما می شود متغییر است. به بیان ساده هر چقدر تعداد استخوان های دچار شکستگی بیشتر باشد مفصل ناپایداری تر می شود.

در برخی مواقع به دنبال شکستگی ممکن است رباط ها نیز آسیب ببینند در این صورت مچ پا دچار ناپایداری خواهد شد زیرا وظیفه رباط ها نگه داشتن استخوان ها و مفصل در حالت مناسب است.

عوامل و دلایل متعددی در آسیب دیدگی و در نهایت شکستگی مچ پا دخیل هستند اما به طور کلی سه علل عمده در بروز این نوع شکستگی دخیل است که شامل:

• پیچ خوردن یا چرخش شدید و به یکباره مچ پا
• زمین خوردن و سقوط از ارتفاع
• وارد شدن ضربه شدید در حین حوادثی همچون تصادفات رانندگی
• اشتباه قدم برداشتن
• استفاده بیش از حد از استخوان

انواع شکستگی هایی مچ پا

شکستگی مچ پا را برحسب شدت و محل شکستگی به انواع مختلفی تقسیم می کنند. که این شکستگی ها شامل:

پیچ خوردگی شدید مچ پا

مفصل مچ پا که از استخوان درشت نی و نازک نی ساخته شده اشت به وسیله رباط ها نگه داشته می شود. در صورتی که این رباط ها آسیب ببیند؛ پیچ خوردگی شدید در مچ پا رخ می دهد که موجب ناپایداری مچ پا می گردد.

شکستگی قوزک خارجی پا

به شکستگی در انتهای استخوان نازک نی، شکستگی قوزک خارجی پا می گویند.

شکستگی قوزک داخلی پا

به شکستگی در استخوان درشت نی و بخش داخلی پای تحتانی را شکستگی قوزک داخلی می گویند.

شکستگی قوزک خلفی مچ پا

به شکستگی در قسمت پشتی استخوان درشت نی و هم سطح با مفصل مچ پا را شکستگی قوزک خلفی مچ پا می گویند.

شکستگی دو قوزکی و سه قوزکی

در صورتی که شکستگی در هر استخوان درشت نی و نازکی نی رخ دهد را شکستگی دو قوزکی و در مورادی که همراه با این شکستگی ها ناحیه پشتی استخوان مچ نیز آسیب ببیند به این شکستگی، شکستگی سه قوزکی می گویند.

علائم شکستگی مچ پا

علائم شکستکی مچ پا همچون دیگر شکستگی ها با درد شدید در محل آسیب دیدگی همراه است و با تورم و ورم شدید در محل همراه است. البته شدت درد بسته به نوع و شدت آسیب دیدگی متغییر است. به طور کلی می توان علائم شکستگی مچ پا را اینگونه دسته بندی کرد:

• احساس درد شدید بلافاصله پس از آسیب دیدگی
• ورم یا متورم شدن محل آسیب دیدگی
• کبودی و قرمز شدن محل آسیب دیدگی
• حساسیت نسبت به لمس محل آسیب دیدگی
• اختلال در راه رفتن به دلیل عدم تحمل توانایی وزن بدن در پای آسیب دیده
• بدشکلی مچ پا خصوصا در مواردی که رباط ها نیز آسیب ببیند.

شکستگی مچ پا در فوتبال

آسیب دیدگی و شکستگی مچ پا از شایع ترین مصدومیت ها در فوتبال است که بیش از 70 درصد از بازیکنان را تحت تاثیر قرار می دهد و ورزشکاران باید هزینه قابل توجهی برای درمان این آسیب ها صرف کنند.

 همان طور که در قسمت علت شکستگی مچ پا توضیح دادیم اکثر شکستگی های مچ پا در نتیجه زمین خوردن و آسیب های توام با پیچ خوردگی مچ پا رخ می دهد به همین جهت ورزشکارن خصوصا فوتبالیست ها بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.

شکستگی مچ پا در فوتبال در نتیجه چرخش مچ پا به سمت داخل یا بیرون است. البته نباید این شکستگی ها را با پیچ خوردگی اشتباه گرفت. تشخیص سریع و به موقع شکستگی مچ پا در فوتبال بسیار اهمیت دارد زیرا در صورت عدم درمان به موقع عوارض زیادی را بر جای می گذارد.

برای شکستگی مچ پا چه باید کرد؟

برای درمان شکستگی مچ پا ابتلا باید تشخیص به درستی صورت بگیرد. مهم ترین ابزار برای تشخیص این نوع شکستگی بررسی تصاویر رادیوگرافی است. تصاویر بدست آمده از سی تی اسکن و ام آر آی بهترین روش ها برای تشخیص نوع شکستگی می باشند.

درمان شکستگی مچ پا بسته به محل شکستگی و شدت آن متفاوت است به همین جهت تشخیص دقیق آن بسیار اهمیت دارد. از جمله روش های درمان این نوع شکستگی شامل:

درمان پیچ خوردگی مفصل سندسموز مچ پا

بسته به میزان ناپایداری مچ پا، می‌توان این آسیب‌ها را بدون انجام عمل جراحی درمان کرد.

با این حال، این پیچ‌خوردگی‌ها نسبت به پیچ‌خوردگی‌های عادی مچ پا، به مدت زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند. اما در صورتی که پیچ خوردگی با یک یا چند شکستگی استخوان همراه باشد؛ درمان آنها بدون عمل جراحی غیرممکن است.

درمان شکستگی قوزک خارجی مچ پا

در این نوع شکستگی استخوان نازک نی دچار شکستگی می شود و پزشک متخصص برای درمان آن از چنین روش هایی استفاده می کند:

در صورتی که شکستگی قوزک جابه جایی نداشته باشد و مچ پا پایدار باشد؛ برای درمان این نوع شکستگی مچ پای بیمار به مدت شش هفته توسط آتل یا گچ بی حرکت می مانند.

از روش جراحی در مورادی که قطعات شکسته شده استخوان به طور کامل جابه جا شده باشد و موجب ناپایداری مفصل شود استفاده می شود. در این صورت متخصص جراحی ارتوپد از پیچ و پلاک به منظور ثابت نگه داشتن استخوان استفاده می شود.

درمان شکستگی قوزک داخلی مچ پا

درمان شکستگی قوزک داخلی مچ پا نیز توسط شکستگی قوزک خارجی انجام می شود. یعنی نوع روش درمانی بسته به شدت آسیب دیدگی و پایداری مفصل تعیین می شود.

درمان شکستگی های دو قوزکی و سه قوزکی

در شکستگی های سه قوزکی هر سه قوزک داخلی و خارجی و خلفی شکسته شده اند. در شکستگی دو قوزکی نیز قوزک های داخلی و خارجی دچار شکستگی می شوند. این شکستگی ها ناپایدار بوده و ممکن است همراه با دررفتگی مچ پا دیده شوند.

درمان همه این نوع شکستگی ها عمل جراحی است مگر اینکه شرایط بیمار اجازه جراحی را ندهد. تثبیت استخوانی این شکستگی ها معمولا به توسط پیچ و پلاک صورت میگیرد.

راه رفتن بعد از شکستگی مچ پا

پس از شکستکی مچ پا بیمار به شش هفته زمان نیاز دارد تا شکستگی ها به طور کامل به هم جوش بخورد.

عموما اغلب بیماران پس از گذشت سه الی چهار ماه زمان نیاز دارند تا به فعالیت های قبلی بازگردد. بیمار در این دوران برای اینکه سریعتر به فعالیت های خود بازگردد و به راحتی بتواند همچون گذشته شروع به راه رفتن بکند باید چنین اقداماتی را انجام دهد:

از قرار دادن وزن بدن بر روی پا آسیب دیده بپزهیزید؛ زیرا گذاشتن پا روی زمین و اعمال وزن روی اندام تحتانی پیش از بهبودی کامل می تواند موجب جابه جا شدن قطعات شکسته شده می شود.

حتما در روزهای اول پس از شکستگی، از یک آتل برای محافظت از ناحیه آسیب دیده مچ پا استفاده کنید تا در هنگام زمین گذاشتن پا دچار مشکل نشوید.

بازپروری و فیزیوتراپی پا و مچ پا بعد از شکستگی بسیار اهمیت دارد. به محض اینکه پزشک اجازه حرکت مچ پا را داد بیمار باید نرمش های خاصی را برای بدست آوردن دامنه حرکتی مفصل پا و بدست آوردن قدرت عضلاتی کافی در ناحیه ساق پا انجام دهد.