علت درد استخوان ساق پا چیست؟

درد ساق پا چیست؟

درد ساق پا به دردی گفته می‌شود که در قسمت جلوی ساق یا قسمت داخلی ساق پا بروز می‌کند. این درد بیشتر اوقات ناشی از تمرینات ورزشی بوده و به همین دلیل در ورزشکاران شیوع بیشتری دارد. درد ساق پا به‌طور معمول در ناحیه استخوان درشت‌نی یا تیبیا (Tibia) شکل می‌گیرد.

درد پا از ناحیه زانو به پایین ممکن است علت‌های مختلفی داشته باشد. پیاده‌روی در مسافت‌های طولانی، دویدن و رقصیدن، از شایع‌ترین دلایل آن هستند.

حتی ورزشکارهای حرفه‌ای در ورزش دوومیدانی هم ممکن است با تغییر در ورزش روتین خود، دچار درد ساق پا شوند. برای مثال، شاید سرعتشان را افزایش بدهند، میزان مسافت دویدنشان را زیاد کنند، یا کفش ورزشی خود را عوض کنند.

علائم درد ساق پا بسته به علت آن متفاوت است. اگر این عارضه با چنین نشانه‌هایی همراه باشد، یعنی مشکل جدی است و باید فکری برایش کرد:

• تجمع بیش از حد مایع، و ورم کردن پشت ساق پا،
• ضعیف شدن عضلات پا،
• گرفتگی عضلات پا،
• رنگ‌پریدگی ساق پا،
• داغی، قرمزی و التهاب بیش از حد ساق پا.

 

علت درد استخوان ساق پا چیست؟

درد ساق پا یا همان زانو به پایین، علت‌های مختلفی دارد. شاید در قسمت جلو یا پشت استخوان پا هم بروز کند که در ادامه این مقاله به آن‌ها می‌پردازیم.

 

درد جلوی ساق پا چیست؟

درد جلوی ساق پا در قسمت جلوی پا به وجود می‌آید. اگر فردی که دچار این عارضه است، پاشنه پایش را به‌طور ثابت روی زمین بگذارد، و انگشتان پایش را بالا ببرد، درد تشدید شده و نشانه مشکل در جلوی ساق پاست.

 

درد پشت ساق پا چیست؟

اگر درد بیشتر در قسمت داخلی و کناره استخوان ساق پا باشد، فرد به احتمال زیاد دچار اسپلینت ساق عقبی شده که به آن سندروم فشار تیبالی هم گفته می‌شود.

درد ساق پا بسیار رایج است و به‌کارگیری بیش از حد عضلات، از دلایل اصلی آن است. گاهی اوقات در اثر دویدن یا انجام فعالیت‌های سنگین در بازه طولانی یا گرم نکردن بدن قبل از شروع ورزش هم رخ می‌دهد.

درد ساق پا در بعضی ورزشکارها مانند دونده‌ها و تنیسورها، نیروهای نظامی، و رقاص‌ها رواج بیشتری دارد. این‌ها مهم‌ترین دلایل درد استخون ساق پا هستند:

 

تشکیل لخته خون در پا یا ترومبوز وریدی عمقی

به تشکیل لخته خون در رگ‌های پا، ترومبوز وریدی عمقی (DVT) می‌گویند. این عارضه گاهی در حین پروازهای طولانی یا یک‌جانشینی طولانی رخ می‌دهد.

 

ناراحتی و مشکلات عروقی

مشکلات عروقی بدن را نباید نادیده گرفت، چون ممکن است به مشکلات جدی‌تر و خطرناکی تبدیل شوند. شریان محیطی و حتی ترومبوز وریدی عمقی ممکن است در ابتدا بدون علائم ظاهر شوند، و در مرحله پیشرفته خود را بروز دهند.

این روند تهدید بزرگی برای سلامتی فرد محسوب می‌شود. بنابراین کسانی که در خانواده خود سابقه مشکلات عروقی دارند، باید به کوچک‌ترین علائم احتمالی توجه داشته باشند و از کنارشان ساده نگذرند.

برای نمونه بعضی شکستگی‌های زانو که در اثر فشار زیاد رخ می‌دهند، خیلی زود علائم کبودی و ورم را نشان می‌دهند. پس باید بلافاصله برای درمان آن‌ها اقدام کرد.

شکستگی‌های کوچک ناشی از فشارهای جزئی و پرتکرار، هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی به وجود می‌آیند. آن‌ها به‌طور معمول زمانی بروز پیدا می‌کنند که شدت فعالیت افزایش پیدا می‌کند.

 

آسیب عصب سیاتیک

اگر فشار روی رشته عصب موجود در ستون فقرات وارد شود، باعث بروز درد در ناحیه پا تا باسن خواهد شد، که به آن درد عصب سیاتیک می‌گویند و به‌طور کامل این ناحیه را دربر می‌گیرد.

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که یکی از رشته‌های عصبی در اثر گرفتگی عضله یا به‌دلیل بیرون‌زدگی دیسک، تحت‌فشار قرار می‌گیرد.

نکته مهم اینکه تأثیرات بلندمدت این مشکل باعث کشیدگی نواحی دیگر بدن شده و حتی ممکن است موجب تغییر الگوی راه رفتن فرد هم بشوند.

 

آسیب به مفصل و درد استخوان ساق پا

ضرب‌دیدگی، دررفتگی مفصل زانو و شکستگی استخوان، از شایع‌ترین دلایل و علت درد ساق پا هستند، و با ورم و دردهای شدید در ناحیه ساق پا همراه می‌شوند.

وقتی نیروی زیادی به استخوان ساق پا وارد می‌شود، در واقع مفصل تحت فشار شدید قرار گرفته، و استخوان دیگر نمی‌تواند نیروی اضافی را تحمل کند. در این صورت دچار شکستگی می‌شود.

 

سندرم مفاصل

اگر ضربه یا فشار به پا باعث مصدومیت و تورم در ناحیه ساق پا شوند، ممکن است مشکل مزمنی در پا ایجاد شود که به آن سندروم مفاصل (Joint Syndrome) می‌گویند.

 

گرفتگی عضلات

اسپاسم یا گرفتگی عضلات، درد ناگهانی و غیرقابل‌تحملی در ساق پاست که شاید برای بسیاری از ما پیش بیاید.

گرفتگی عضلات ساق پا بیشتر شب‌ها، و پس از فعالیت سنگین رخ می‌دهد. این‌ها مهم‌ترین علت درد ساق پا بعد از گرفتگی عضلات هستند:

• کم‌آبی بدن،
• استرس و فشار عصبی،
• گرفتگی عضلات به دلیل کاهش جریان خون،
• گرفتگی عضلات به دلیل کمبود مواد معدنی مانند پتاسیم و کلسیم.

 

شین اسپلینت یا آسیب عضلات ساق پا

به کشیدگی و پارگی عضلات پشت ساق پا شین اسپلینت (Shin splint) می‌گویند. از مهم‌ترین علت‌های درد ساق پا به‌خاطر شین اسپلیت می‌توان به این موارد اشاره کرد:

• پرش ناگهانی،
• توقف ناگهانی هنگام دویدن،
• برخورد مستقیم ضربه شدید به عضلات پشت ساق پا.

 

التهاب تاندون های آشیل

کشیدگی و آسیب‌دیدگی تاندون‌های پا از مهم‌ترین دلایل درد ساق پاست. حتی پیچ‌خوردگی ساده هم می‌تواند باعث بروز این درد شود.

پیچ‌خوردگی و کشیدگی رباط‌ها و تاندون‌های ساق پا به‌طور معمول بر اثر انجام نادرست تمرینات کششی، گرم نکردن قبل از تمرین و حوادث ناگهانی ایجاد می‌شود.

 

علائم درد در ناحیه استخوان ساق پا چه هستند؟

گرفتگی پا به‌طور معمول چند دقیقه طول می‌کشد، و در این حالت عضله پا و قسمت زانو به پایین در قسمت پشت سفت شده و دچار اسپاسم می‌شود.

گرفتگی پا بیشتر اوقات طی شب اتفاق می‌افتد و در افراد مسن شیوع بیشتری دارد. از مهم‌ترین علائم گرفتگی پا می‌توان به این‌ها اشاره کرد:

 

درد پا از زانو به پایین

این درد هنگام دویدن در سرازیری رخ می‌دهد. بیشتر اوقات بر اثر التهاب تاندون پاپلیتیس است که وظیفه ثبات زانو را برعهده دارد. در صورت التهاب، ممکن است فرد کمی ناپایداری در زانویش احساس کند.

 

درد ساق پا هنگام پیاده‌روی

هنگام پیاده‌روی فشار زیادی روی عضلات و تاندون‌ها اعمال می‌شود که باعث افزایش درد و حساسیت در ناحیه ساق پا خواهد شد.

 

کشیدگی تاندون

ضربه و برخوردهای ناگهانی به پا ممکن است باعث پیچ‌خوردگی و کشیدگی عضلات و تاندون‌ها شوند. پیچ‌خوردگی بر اثر مشکلات پارگی و کشیدگی عضلات به وجود می‌آید. اما با این وجود کشیدگی نوعی آسیب عضلانی و تاندونی است.

این عوارض و کشش همسترینگ بیشتر اوقات هنگام دویدن رخ می‌دهند. آن‌ها به عضلات جلوی زانو هم صدمه می‌زنند و دردش به‌طور معمول ناشی از پارگی یکی از اجزای زانوست.

پیچ‌خوردگی‌ها و کشیدگی‌ها به‌طور معمول هنگام انجام حرکات کششی در اثر کشش ناکافی یا بیش از حد یا گرم نکردن قبل از فعالیت‌های ورزشی اتفاق می‌افتند. در این حالت، ادامه تمرین احتمال بروز مصدومیت را افزایش می‌دهد.

 

تورم و کبود شدن پا

تورم و کبودی پا باعث فشار زیادی در ناحیه ساق پا می‌شود. در نتیجه جریان خون در پا متوقف شده و اکسیژن کافی به عضلات پا نمی‌رسد. همین عامل موجب بروز درد در ساق پا می‌شود.

شدت درد به میزان و نوع مصدومیت بستگی دارد. گاهی این درد آن‌قدر شدید می‌شود که با بی‌حسی و فلج شدن عضله همراه شده و آسیب دائمی هم به عضله وارد می‌کند.

 

لرزش متناوب پا

لرزش متناوب و مداوم پا منجر به کاهش منابع خونی عضلات پا می‌شود. این کمبود باعث درد می‌شود. لرزش متناوب پا شامل موارد زیر است:

• دردی مشابه گرفتگی عضله هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی و کارهای سنگین،
• احساس درد در ناحیه باسن، ساق پا و پا،
• احساس درد هنگام راه رفتن و بالا رفتن از پله‌ها.

 

علت درد ساق پا هنگام خواب چیست؟

درد ساق پا آن هم هنگام خواب شبانه، آن‌قدر آزاردهنده است که چه‌بسا از خواب بیدارتان کند. این درد بیشتر زمانی ایجاد می‌شود که طی روز فعالیت‌های زیادی داشته‌اید. علاوه بر آن این‌ها هم علت درد ساق پا هستند:

 

گرفتگی شریان‌ها

گردش خون در بدن بعضی‌ها ضعیف است و به همین دلیل هنگام راه رفتن احساس درد دارند. اما بعضی دیگر وقتی ساکن هستند یا هنگام شب هم دچار این درد می‌شوند.

کسانی که گردش خون ضعیفی دارند، هنگام ایستادن دردی احساس نمی‌کنند. اما وقتی دراز می‌کشند، جاذبه زمین به گردش خونشان کمکی نکرده و احساس درد می‌کنند. در واقع مقدار اکسیژن در پایشان کم می‌شود.

اضافه وزن و تغییرات آب‌وهوایی هم می‌تواند روی گردش خون انسان تأثیر گذاشته و منجر به درد پاها شود.

 

اسپاسم عضلانی

نوعی از اسپاسم عضلانی فقط شب‌ها بروز می‌کند و وقتی فرد در خواب عمیق است، درد شروع می‌شود. این عارضه دلایل مختلفی دارد. برای مثال، عضله همسترینگ یا ساق پای کوچک در بعضی‌ها، که انجام تمرینات کششی کمک بسیاری به این افراد می‌کند.

علت دیگر اسپاسم عضلانی کم‌آبی بدن است. در این حالت، باید مصرف روزانه آب را افزایش داد تا عضلات از آب کافی برخوردار شوند.

 

درد اعصاب

این درد هم بیشتر اوقات شب‌ها خودش را نشان می‌دهد، چون مغز انسان در طول روز درگیر مسائل مختلفی است و تمرکزی روی پاها ندارد. اما در آرامش شب، درد شروع می‌شود.

درد اعصاب به‌شکل سوزش و تیر کشیدن خودش را نشان می‌دهد، و چه‌بسا آن‌قدر شدید باشد که مانع خوابیدن فرد شود. این درد در افراد دیابتی شیوع بیشتری دارد.

سایر مواردی که باعث این درد می‌شوند عبارت‌اند از:

• بی‌تحرکی،
• اعتیاد به الکل،
• بیماری پارکینسون،
• اختلالات عصبی و عضلانی،
• کار روی سطوح سفت و ناهموار،
• فشار بیش از حد روی عضلات ساق پا هنگام حوادث رانندگی،
• صافی کف پا؛ کسانی که دچار این عارضه هستند، و در طول روز فعالیت زیادی دارند، به درد شدید ساق پا دچار می‌شوند.

 

علت درد ساق پا در کودکان چیست؟

مهم‌ترین علت درد ساق پا در کودکان به دردهای رشد برمی‌گردد. دردهای رشد به‌طور معمول در کودکان بین سه تا دوازه سال دیده می‌شود، و در سال‌های نوجوانی هم از بین می‌رود.

این دردها بی‌ضرر هستند و مشکلی برای کودک به وجود نمی‌آورند. آن‌ها بیشتر در ماهیچه ساق پا و پشت زانو ظاهر می‌شوند. از مهم‌ترین ویژگی‌های دردهای رشد که باعث درد ساق پا در کودکان می‌شوند، می‌توان به این‌ها اشاره کرد:

• این دردها بیشتر عصرها یا شب‌ها خودشان را نشان می‌دهند و صبح‌ها بعد از بیدار شدن هم از بین می‌روند.
• بعضی اوقات این دردها آن‌قدر شدید هستند که باعث بیداری کودک از خواب می‌شوند.
• درد ساق پا در کودکان به‌طور معمول هر دو پا را درگیر می‌کند.
• این دردها در کودکان به شکل متناوب و طی چندین شب ظاهر می‌شوند.
• چنین دردهایی را می‌توان با ماساژ درمانی، حمام آب گرم و حرکت کششی تسکین داد.

غیر از دردهای رشد، بیماری‌ها و دردهای دیگری هم هستند که ممکن باعث بروز درد ساق پا در کودکان شوند. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

• عفونت مفصل و استخوان ساق پا،
• ضرب‌دیدگی، دررفتگی و شکستگی استخوان ساق پا،
• بیماری گود اشلاتر،
• آرتروز جوانی،
• تومورهای بدخیم استخوان.

 

علت درد ساق پا در سالمندان چیست؟

جوان‌ها بیشتر از افراد سالمند دچار درد ساق پا می‌شوند، چون درد ساق بیشتر به آسیب و تحرک بالای فرد مربوط می‌شود.

با بالا رفتن سن و تضعیف عضلات پا، ممکن است سالمندان هم دچار این درد بشوند. علت درد ساق پا در سالمندان بیشتر به ضعیف شدن استخوان‌ها و اختلال در مفصل زانو برمی‌گردد.

از مهم‌ترین علت‌های درد ساق پا در سالمندان می‌توان به این موارد اشاره کرد:

 

آسیب تاندون‌های ساق پا

تاندون آشیل، طناب فیبری محکمی است که عضله پشت ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند. در سالمندان به دلیل پایین آمدن قدرت بدنی، با کوچک‌ترین فشاری به عضله ساق پا، تاندون بیش از حد کشیده شده یا پاره می‌شود، که نتیجه‌اش بروز درد ساق پا است.

 

آرتروز و انحراف زانو

انحراف زانو از شایع‌ترین عوارض آرتروز زانوست و بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود. با منحرف شدن زانو، فشار زیادی به استخوان و مفصل زانو وارد می‌شود که باعث ابتلای فرد به دردهای ساق پا خواهد شد.

 

درد استخوان ساق پا و کرونا چه ارتباطی با هم دارند؟

عفونت‌های ویروسی مانند کرونا (COVID-19) باعث درد و التهاب عضلات می‌شوند و اگر فرد مبتلا به کرونا این دردها را احساس می‌کند، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده، در کنار سرفه، تنگی نفس، لرز، سردرد، گلودرد، از دست دادن بویایی یا چشایی، دردهای عضلانی را از مهم‌ترین علائم ابتلا به این بیماری می‌داند.

دردهای عضلانی مرتبط با کرونا به‌طور معمول با حساسیت به لمس عضله یا درد با حرکات عضله بروز می‌یابند. از آنجایی که ماهیچه ساق پا بیشتر از سایر عضلات در معرض حرکت قرار دارد، این درد بیشتر در این ناحیه حس می‌شود.

این درد، با درد عضلانی ناشی از تمرین ورزشی تفاوت دارد. درد ویروسی به انتشار در کل بدن تمایل دارد، اما درد مربوط به ورزش یا آسیب‌دیدگی، خودش را در یک عضله خاص نشان می‌دهد.

طبق تحقیقات به عمل آمده، سهم دردهای عضلانی در مبتلایان به کرونا نسبت به دردهای مفصلی بیشتر است. پس اگر بدون دلیل خاصی به درد عضلانی مبتلا شدید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

دردهای عضلانی در مبتلایان به کرونا، حدود یک هفته تا ۱۰ روز ادامه دارد و همه اعضای بدن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

 

آیا پیشگیری از درد ساق پا امکان‌پذیر است؟

وقتی صحبت پیشگیری از درد ساق پا می‌شود، توصیه بسیاری از پزشکان متخصص، پیاده‌روی منظم است. این فعالیت به‌ظاهر ساده، گردش خون را تقویت می‌کند.

برنامه روزانه‌ای ترتیب بدهید، و هر روز در بازه زمانی مشخصی، به پیاده‌روی بروید. اگر همراهی داشته باشید، مسلما به این فعالیت روزانه تعهد بیشتری هم پیدا می‌کنید.

مالیدن چیز سردی، مانند یخ یا استفاده از کمپرس سرد روی پا هم از سنگین شدن آن جلوگیری می‌کند، چون رگ‌ها را باریک کرده و باعث می‌شود خون راحت‌تر در بدن گردش کند.

نکته دیگر اینکه به‌مدت طولانی یک‌جا ننشینید. اگرهم مجبور به نشستن هستید، برای مثال پروازی طولانی با هواپیما دارید، از جوراب‌های فشرده‌سازی استفاده کنید. این جوراب‌های طبی و مفید را از فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی و درمانی می‌توانید بخرید.

عضلات شکم خود را هم تقویت کنید. این کار باعث کاهش گیر افتادن اعصاب در قسمت پایین کمر می‌شود. نوشیدن آب کافی هم از توصیه‌های همیشگی برای حفظ سلامتی است.

برای پیشگیری از درد ساق پا ناشی از فعالیت بدنی، توصیه می‌شود همیشه پیش و پس از ورزش یا فعالیت‌های سنگین و شدید، حرکات کششی انجام بدهید.

غذاهای سرشار از پتاسیم، مانند سیب‌زمینی، لوبیای سفید، چغندر، زردک، اسفناج، پرتقال، موز، آووکادو و سالمون یا ماهی آزاد هم برای برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی عضلات پا و تاندون‌ها بسیار مفید هستند.

برای پیشگیری از درد ساق پا ناشی از مشکلات و شرایط بدنی و پزشکی هم این توصیه‌های کاربردی را جدی بگیرید:

• ۳۰ دقیقه در روز، و پنج روز در هفته ورزش کنید.
• به وزن مناسبی برسید و آن را حفظ کنید.
• سیگار نکشید.
• کلسترول و فشار خون خود را کنترل کرده و اقدامات لازم برای کنترل آن‌ها را انجام بدهید.

البته بنابر شرایط شما، حتما راه‌های دیگری هم برای پیشگیری از درد ساق پا و درمان آن هستند که می‌توانید با پزشک مشورت کرده و آن‌ها را دنبال کنید.

 

منابع :

omron-healthcare.co.uk

healthline.com

https://www.healthline.com/nutrition/high-potassium-foods