قبل از جراحی تعویض مفصل زانو با مزایا و معایب آن آشنا شوید

جراحی تعویض مفصل زانو از جمله جراحی های باز و پر تهاجمی است؛ یعنی بدین معنا که جراح ارتوپد جهت دستیابی به منطقه آسیب دیده باید بخش از مفصل زانو را برش بزند تا به بخش آسیب دیده دست یابد. پس مسلما انجام چنین جراحی در کنار مزایا و فواید زیادی که دارد و باعث کاهش درد بیمار می شود اما از معایبی نیز برخوردار است.

با اینکه موضوع این مقاله در مورد مزایا و معایب تعویض مفصل زانو است اما برای بررسی این مسئله ابتدا باید با کاربرد و نحوه انجام جراحی آشنا شوید تا بهتر بتوانید مزایا و معایب تعویض مفصل زانو را درک کنید.

جراحی تعویض مفصل زانو یک روش جراحی زانو است که در آن بخش آسیب دیده و تخریب شده مفصل زانو با یک مفصل مصنوعی تعویض می شود.

اما مسئله مهمی که در اینجا بسیار اهمیت دارد این است که به کمک این جراحی چه مشکلات و آسیب هایی را می توان درمان کرد؟ و چه آسیب هایی هستند که نیاز به تعویض مفصل دارند؟

درمان انواع آسیب های زانو با جراحی تعویض مفصل زانو

کاربرد جراحی تعویض مفصل زانو

زانو درد از جمله مشکلاتی است که بسیاری از افراد درگیر آن هستند. عموما همه ما در چنین شرایطی برای خلاصی از درد  با استفاده از درمان های خانگی همچون بانداژ کردن و مصرف قرص های مسکن به درمان زانو درد خود می پردازیم.

هیچ کدام از این کارها اشتباه نیستند و در اغلب موراد مشکلات زانو با همین روش ها درمان می شوند. اما در این میان برخی دردهای زانو را باید جدی گرفت زیرا با گذشت زمان ممکن است باعث آسیب جدی به زانو شوند.

روش های درمانی زیادی برای درمان و مقابله با دردهای زانو وجود دارد که جراحی زانو یکی از آن روش هاست و معمولا به عنوان آخرین روش شناخته می شود. از روش جراحی تعویض مفصل زانو برای درمان بیماری ها و اختلالاتی از قبیل:

• آرتروز زانو
• پوکی استخوان
• آرتریت زانو
• روماتیسم زانو
• آرتریت روماتوئید

انواع جراحی تعویض مفصل زانو

جراحی تعویض مفصل زانو به روش های مختفی انجام می شود که جراح ارتوپد با توجه به سن، شرایط بدنی، سلامت عمومی بیمار و میزان مزایا و معایب جراحی تعویض مفصل زانو بهترین گزینه را انتخاب می کند.

چهار روش عمل جراحی تعویض مفصل زانو وجود دارد که از کم تهاجمی ترین آن ها به پرتهاجمی آنها شامل:

• جراحی تعویض اصلاحی مفصل زانو
• جراحی تعویض کاسه زانو ( این جراحی به جراحی آرتروپلاستی نیز معروف است)
• جراحی تعویض جزئی مفصل زانو
• جراحی تعویض کامل مفصل زانو

هدف از توضیح این بخش بررسی میزان عوارض و معایب جراحی تعویض مفصل زانو نسبت به نوع جراحی است. هر چقدر جراحی تعویض مفصل زانو پرتهاجمی تر و به صورت باز انجام شود؛ عوارض بیشتری بیمار را تهدید میکند.

برای مثال مسلما جراحی تعویض کامل مفصل زانو، چون به صورت باز و پرتهاجمی انجام می شود؛ معایب بیشتری دارد.

مزایا و فواید تعویض مفصل زانو

تعویض کامل زانو یکی از موفق‌ترین روش‌های ارتوپدی است و مزایای متعددی را برای افرادی که درد شدید و کاهش تحرک ناشی از آرتروز را تجربه می‌کنند، ارائه می‌دهد، ازجمله:

• تسکین درد: درد مزمن زانو ناشی از آرتروز می‌تواند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها، خواب راحت و انجام فعالیت‌های روزمره را دشوار کند. یکی از مزایای اصلی تعویض کامل زانو این است که می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی درد زانو را کاهش یا از بین ببرد. همان‌طور که اشاره شد جراح ارتوپد در طی جراحی تعویض مفصل زانو، پس از خارج کردن مفصل آسیب‌دیده زانو آن را با پروتز یا ایمپلنت‌های فلزی یا پلاستیکی جایگزین می‌کند و همین کار موجب می‌شود بیمار از درد و التهاب شدید زانو خلاص شود.
• تحرک بازیابی‌شده: وقتی آرتروز به غضروف مفصل زانو آسیب می‌زند، سطوح خشن‌تر می‌شوند و زانو به نرمی حرکت نمی‌کند و باعث سفتی و درد می‌شود. پس از تعویض کامل زانو، مفصل می‌تواند آزادانه‌تر حرکت کند. این مسئله نه تنها راه رفتن و بالا رفتن از پله‌ها را بسیار آسان‌تر می‌کند، بلکه بسیاری از مردم متوجه می‌شوند که می‌توانند در فعالیت‌هایی شرکت کنند که به‌دلیل مشکلات قبلی زانو نمی‌توانستند انجام دهند. این فعالیت‌ها شاملمانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و اسکی هستند. با اینکه بیمار تا مدت‌ها بعد از جراحی قادر نیست به‌درستی راه برود اما پس از گذشتن دوره نقاهت جراحی تعویض مفصل، بسیاری از افراد قادرند به‌راحتی راه بروند.
• افزایش استقلال: بازیابی تحرک، جزئی کلیدی در بازگرداندن استقلال فردی است. این بازیابی شامل انجام مجدد وظایف روزانه، حرکات آزادانه و بازگشت به سرگرمی‌ها یا فعالیت‌های لذت‌بخش است. بسیاری از افراد می‌توانند احساس خودکفایی را که به‌دلیل مشکلات زانو از دست داده بودند، دوباره به دست آورند.
• سبک زندگی سالم‌تر: درد مزمن و مشکلات حرکتی می‌توانند منجر به سبک زندگی بی‌تحرک شود. جایگزینی زانو و به‌دنبال آن فیزیوتراپی، شما را برای موفقیت در افزایش قدرت، بهبود ثبات (کاهش خطر سقوط)، حفظ وزن سالم و در نهایت بازگشت به فعالیت‌های بدنی مورد علاقه خود آماده می‌کند.
• بهبود کیفیت زندگی: یکی از بزرگ‌ترین و اساسی‌ترین مزایای تعویض کامل زانو، بهبود کیفیت زندگی است. تسکین درد می‌تواند منجر به خلق‌وخو و دیدگاه بهتر شود. درعین‌حال، افزایش تحرک به معنای درگیر شدن در فعالیت‌هایی است که ممکن است قبلاً امکان‌پذیر نبوده باشد و به شما امکان می‌دهد دوباره واقعاً از زندگی لذت ببرید.
• بازگشت ورزشکاران به فعالیت‌های سنگین: مزیت مهم دیگر این جراحی برای ورزشکاران و افرادی است که به فعالیت‌های سنگین مشغول‌اند زیرا با تعویض شدن مفصل و از بین رفتن علائم بیماری، این افراد قادرند به‌راحتی به فعالیت‌های خود ادامه دهد و روند عادی زندگی را طی کنند.

خوشبختانه مزایا تعویض مفصل زانو بسیار بیشتر از معایب آن است و دلایل آن به خاطر پیشرفت کردن روش‌های جراحی تعویض مفصل زانو است. از رایج‌ترین فواید و مزیت‌های تعویض مفصل زانو شامل:

• از بین رفتن درد و ورم بیمار
• کم شدن عوارض بیهوشی ( زیرا امروزه این جراحی بیشتر به‌صورت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود)
• کم شدن خطر بروز عفونت و خونریزی
• کوتاه شدن مدت بستری در بیمارستان
• از بین رفتن صداهای غیرطبیعی مفصل زان

یک سال پس از جراحی، بسیاری از بیماران می‌گویند که پیشرفت‌های قابل‌توجهی را در زمینه‌های مختلف تجربه می‌کنند، ازجمله:

• تحرک
• سطوح درد
• عملکرد اجتماعی
• سفتی مفصل

حتما بخوانید: خشکی شدید زانو و راه‌های درمان آن

عوارض و معایب تعویض مفصل زانو

با اینکه گفته شد جراحی تعویض مفصل زانو از مزایای زیادی برخوردار است اما این بدین معنا نیست که این جراحی هیچ‌گونه معایب و خطری به همراه ندارد.

مشابه هر عمل جراحی دیگری، جراحی تعویض مفصل زانو نیز با معایب و عوارضی همراه است که از شایع‌ترین عوارض جراحی تعویض مفصل زانو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فرسایش مفاصل جایگزین‌شده: حقیقت این است که ایمپلنت‌های جایگزین‌شده زانو برای همیشه دوام ندارند. هر چه در زمان تعویض مفصل زانو جوان‌تر باشید، کارهای سنگین بیشتری انجام دهید،‌ ورزش‌های شدید انجام دهید، بدوید و اضافه وزن داشته باشید،‌ احتمال ساییدگی مفصل مصنوعی بیشتر می‌شود.
• ترومبوز وریدی عمقی (DVT): ترومبوز وریدی عمقی بیماری جدی‌ای است که در آن لخته خون در یک یا چند ورید عمیق بدن شما تشکیل می‌شود. این اختلال معمولاً در پاها اتفاق میفتد. لخته خون می‌تواند ازطریق جریان خون وارد ریه‌ها شده و باعث انسداد جریان خون شود. به این حالت آمبولی ریه می‌گویند.
• عوارض بیهوشی: عوارض جانبی رایج بیهوشی شامل استفراغ، سرگیجه و مشکلات تنفسی هستند. اختلال عملکرد شناختی نیز می‌تواند در بیماران بالای 60 سال رخ دهد.
• عفونت: عفونت بیماری جدی‌ای است و ممکن است پوست، ماهیچه‌ها یا مفصل مصنوعی را درگیر کند. اغلب اوقات مفصل مصنوعی باید با جراحی برداشته شده و بعد از مصرف آنتی بیوتیک‌ها جایگزین شود.
• شل شدگی مفصل مصنوعی: مفصل مصنوعی در طول عمل جراحی با استفاده از سیمان سر جای خود قرار داده می‌شود. متأسفانه سیمان همیشه باقی نمی‌ماند. در نتیجه در بسیاری موارد مفصل مصنوعی شل شده یا از جای خود خارج می‌شود. درمان این مشکل اغلب به جراحی دیگری نیاز دارد.
• تفاوت در طول پا: مشکلاتی مانند زانوی ضربدری و پرانتزی در زمان جراحی اصلاح می‌شوند. نتیجه این اصلاح، تفاوت در طول پا است که می‌تواند مشکلات کمر، لگن و مچ پا را تشدید کند.
• واکنش‌های آلرژیک: مفاصل مصنوعی زانو ممکن است حاوی تیتانیوم یا آلیاژی بر پایه کبالت-کروم باشند. سیمان استخوان نوعی اپوکسی کامپوزیتی است. بیماران ممکن است به پروتز، سیمان یا هر دو حساسیت داشته باشند. درصورت ایجاد واکنش‌های آلرژیک، جراحی اضافی موردنیاز است.
• آسیب عصبی: آسیب عصبی می‌تواند در طی جراحی تعویض زانو رخ دهد. علائم شایع آسیب عصبی عبارت‌اند از بی‌حسی، ضعف، گزگز و احساس سوزش.
• آسیب به تاندون‌ها و رباط‌ها: رباط‌ها و تاندون‌ها ثبات مهمی برای زانو ایجاد می‌کنند. رباط‌ها ممکن است در حین جراحی آسیب ببینند و این آسیب باعث ایجاد درد، محدودیت حرکت و بی‌ثباتی می‌شود.
• سفتی زانو و محدود شدن حرکات: بسیاری از بیماران پس از تعویض مفصل زانو از سفتی زانو و محدود شدن حرکات شکایت دارند. هر دوی این‌ها فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی و ورزش را محدود می‌کنند.
• زخم و خونریزی: زخم ناشی از عمل جراحی ممکن است دیر التیام یابد. این مسئله در بیماران دیابتی یا افرادی با پاسخ‌های ایمنی ضعیف شایع‌تر است.
• درد مداوم: علیرغم تعویض زانو، تا 40 درصد از بیماران همچنان درد مداوم دارند.
• افزایش خطر حمله قلبی: بیماران تعویض مفصل زانو 9 برابر بیشتر در معرض حمله قلبی هستند.
• تجمع یون‌های فلزی سمی در خون: پروتزهای زانو از فلزاتی تشکیل شده‌اند که با ساییدگی و پارگی می‌توانند به داخل خون نشت کنند و باعث بیماری شوند.

همان‌طور که اشاره شد با روی کار آمدن روش‌های نوین جراحی، معایب جراحی تعویض مفصل زانو تا حد زیادی کاهش یافته است و عموماً چنین عوارضی در افراد جوانی که از سلامت عمومی بالایی برخوردارند کم‌تر شایع هستند.

بروز چنین عوارض در بیمارانی که به مشکلات قلبی و دیابتی دچار هستند و یا از سیستم ایمنی ضعیفی برخوردارند، بیشتر است. همچنین شیوع چنین خطراتی در افراد سالمند و مسن نیز بیشتر می‌باشد.

به‌طور کلی می‌توان گفت کم شدن معایب تعویض مفصل زانو به عواملی نظیر موارد زیر بستگی دارند:

• سن بیمار
• سلامت عمومی و شرایط بدنی بیمار
• نوع جراحی تعویض مفصل زانو
• باتجربه بودن جراح ارتوپد
• دنبال کردن فعالیت توانبخشی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو

پس به هیچ وجه نگران نباشید؛ زیرا یک جراح ارتوپد حاذق و باتجربه روشی را برای درمان و تعویض مفصل زانو انتخاب می‌کند که متناسب با شرایط بدنی شما باشد و کم‌ترین خطر و عوارض را برجای بگذارد.

اقدامات کاربردی برای کاهش معایب جراحی تعویض مفصل زانو

رعایت دستورالعمل‌های لازم و مراقبت‌های ویژه بعد از جراحی، از دیگر کارهایی است که در بهبودی سریع‌تر و کاهش معایب جراحی تعویض مفصل زانو بسیار مؤثر هستند. مانند هر جراحی دیگری، این عمل نیز نیاز به مراقبت‌های خاصی دارد که شامل موارد زیر می‌باشند:

مراقبت از زخم برای پیشگیری از بروز عفونت

مراقبت از زخم‌ها اصلی اساسی در پیشگیری از بروز عفونت و خونریزی بعد از جراحی است. به همین منظور، پانسمان زخم‌ها باید هر سه روز یک‌بار تعویض شود و بیماران در هنگام حمام رفتن به هیچ عنوان نباید لیف یا صابون به محل زخم خود بزنند.

خشک کردن زخم‌های جراحی نیز به اندازه تعویض پانسمان‌ها اهمیت دارد؛ بیمار و اطرافیان بیمار باید توجه داشته باشند بعد از حمام محل زخم را به طول کامل با گاز استریل خشک کنند.

تمرینات توانبخشی بعد از جراحی تعویض مفصل را جدی بگیرید

کم شدن دامنه حرکتی یکی از شایع‌ترین معایب تعویض مفصل زانو است که علت اصلی آن توجه نکردن به دوره‌های توانبخشی بعد از جراحی است.

بیمار برای بهبودی سریع‌تر و رسیدن به نتایج مطلوب در عمل تعویض مفصل زانو نیاز به دوره‌های توانبخشی دارد که این دوره‌ها شامل موارد زیر هستند:

• آموزش نحوه صحیح راه رفتن بعد از جراحی تعویض مفصل زانو
• انجام حرکات ورزشی بعد از جراحی تعویض مفصل زانو به منظور افزایش استقامت و انعطاف‌پذیری زانو
• ماساژدرمانی بافت زانو
• یخ‌درمانی و گرمادرمانی
• الکتروتراپی
• مصرف منظم داروهای تجویزشده

ازآنجایی‌که جراح ارتوپد به طول کامل با مزایا و معایب جراحی تعویض مفصل زانو آشنا است، برای بهبودی سریع‌تر بیمار و جلوگیری از بروز عوارض جراحی زانو،‌ داروهای آنتی بیوتیک و ضد لخته شدن خون تجویز می‌کند تا بدین طریق از بروز عفونت و لخته شدن خون در اندام‌های تحتانی جلوگیری به عمل بیاورد.

کلام آخر

هر عمل جراحی‌ای از مزایا و معایبی برخوردار است. عمل جراحی تعویض مفصل زانو نیز از این قاعده مستثنی نیست. بنابراین بیماران پیش از انجام عمل تعویض مفصل زانو باید به بررسی مزایا و معایب این عمل بپردازند و پس از مشورت با پزشک متخصص و در نظر گرفتن سن، بیماری،‌ شدت درد و سایر عوامل درخصوص انجام عمل جراحی تصمیم‌گیری کنند. یکی از پزشکان حاذق درزمینه عمل جراحی تعویض مفصل زانو، دکتر جواهری است. او می‌تواند اطلاعات کافی درزمینه جراحی، روش انجام، مزایا و معایب و ... در اختیار شما قرار دهد. بنابراین اگر درخصوص مراقبت‌ها و مزایا و معایب جراحی تعویض مفصل زانو سؤالی داشتید، می‌توانید سؤالات خود را از دکتر علیرضا امین جواهری بپرسید.

منابع:

centenoschultz.com

southernindianaortho.com

nathancafferkymd.com