پای پرانتزی از تشخیص تا روش های پیشگیری و درمان
پای پرانتزی چیست؟
پای پرانتزی در اصلاح لاتین از آن به عنوان ژنوواروم یاد می شود؛ ژنو به معنای زانو واروم به معنای خم شدن به سمت بیرون است پس با این معنی عارضه پای پرانتزی را می توان اینگونه تعریف کرد؛ عارضه ای که در آن زانو ها از حالت طبیعی خارج می شود و پاها به سمت بیرون خم می شوند.
پای پرانتزی به سه درجه خفیف، متوسط و شدید تقسیم می شود. علاوه بر موارد ذکر شده زانوی پرانتزی ممکن است علائم یک بیماری خاص مثل بلانت یا راشیتیسم باشد که باعث بروز آرتروز زانو و لگن نیز می شود.
روش های درمانی مختلف مانند محکم بستن پا، گچ گرفتن یا جراحی در جهت اصلاح این عارضه وجود دارد. این اختلال در نوزادان به دلیل تنگ بودن رحم مادر بسیار رایج است و معمولا هیچگونه درمانی برای کودکان نیاز نمی باشد.
پاهای اغلب کودکان هنگامی که راه می افتند و بین 12 تا 18 ماهگی صاف می شود و عوارض جانبی دائمی ندارد. اما اگر این مشکل تا پایان دو سالگی کودک همچنان باقی بود باید به پزشک مراجعه شود.
پای پرانتزی در بزرگسالان
تفاوت پای پرانتزی و زانوی ضربدری در چیست؟
پای پرانتزی به حالتی گفته می شود که در آن زانوها به بیرون خم شده و فضای بین مچ پا کاهش می‌یابد؛ اما پا ضربدری به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن زانوها به هم نزدیک شده و فضای بین مچ پاها افزایش یابد. پای پرانتزی و زانوی ضربدری هر دو نوعی بدشکلی زانو به حساب می آیند.
اغلب نوزادان به دلیل نحوه قرارگیری آنها در رحم، با زانوهای پرانتزی شکل بدنیا می‌آیند. این وضعیت در حقیقت تا سن 18 ماهگی افزایش می‌یابد و سپس با رشد کودک، زانوها صاف می‌شوند.
علاوه بر آن، زانوی پرانتزی ممکن است به دلیل راشیتیسم، بیماری بلانت، ضربه، شکستگی که به طورکامل بهبود نیافته، و ناهنجاری‌های ژنتیکی در رشد استخوان، ایجاد شود. اگر زانوی پرانتزی بخشی از رشد طبیعی و نرمال یا در اثر آسیب نباشد، علامت یک بیماری بوده یا به خودی خود یک بیماری محسوب می‌شود.
عارضه زانوی ضربدری که به آن ژنووالگوم می گویند؛ از سن 3تا4سالگی کودک آغاز شده و در آن زاویه زانو کاملا به سمت داخل خم می باشد؛ این شکل از زانوی ضربدری، تا سن 6سالگی ،بدون در نظر گرفتن اندک زاویه داشتن زانو در بزرگسالی، بهبود می‌یابد.
روش های پیشگیری و درمان پای پرانتزی
هنگامی که در شرایط عادی می ایستیم و قوزک های پای خود را کنار یکدیگر قرار می دهیم فاصله زیادی بین زانوهایمان نباید وجود داشته باشد و اگر بنا به دلایلی این فاصله غیر طبیعی میان زانوهایتان وجود دارد به شما توصیه می کنیم به فکر درمان و پیشگیری باشید.
کمانی شدن پاها را پای پرانتزی می گویند و بهترین روش درمان آن ورزش کردن است. در ادامه مقاله روش های درمان و پیشگیری از به وجود آمدن پای پرانتزی را بیان می کنیم. هنگامی که قوزک پاها را کنار یکدیگر قرار می دهید عدم موازی بودن پاهای خود را مشاهده می کنید.
توجه داشته باشید که وجود 5 تا 7 درجه انحراف کاملا طبیعی به حساب می آید و بیش از این مقدار به معنی وجود ژنوواروم یا پای پرانتزی است. به دلیل اینکه زانوی پرانتزی به چگونگی ساختار اسکلتی پا و زانوی فرد بستگی دارد و با بالا رفتن سن ترمیم آن دشوارتر می شود و ممکن است نیاز به جراحی های پر هزینه داشته باشد، بنابراین ضروری است که با تشخیص زود هنگام و شروع درمان از پیشرفت آن جلوگیری به عمل آورد.
صحبت های دکتر علیرضا امین جواهری در مورد پای پرانتزی یا پای ایکسی
عوامل ایجاد کننده پای پرانتزی
- اضافه وزن و چاقی
- راه رفتن زود رس کودک
- استفاده طولانی مدت از پوشک در کودکان
- نشستن نامناسب دبلیو شکل در کودکان
- عدم توازن درصفحات رشد
- کوتاه بودن عضلات نیم وتری و نیم غشایی
- ضعیف بودن عضلات دو سر رانی
- نرم بودن استخوان و ابتلا به راشیتیسم
- مشکلات آرتروز زانو
- پاره شدن رباط های زانو
- شکستگی های موجود در انتهای استخوان ران و بد جوش خوردن آن
- شکستگی و بد جوش خوردن استخوان درشت نی
- بیماری پاژه که یک بیماری استخوانی است و به تدریج پیشرفت می کند باعث شکنندگی استخوان می شود.
- آرتریت روماتوئید
- وراثت
پای پرانتزی در ورزشکاران
عوارض پای پرانتزی
از جمله شایع ترین عوارض پای پرانتزی می توان به:
- راه رفتن به صورت غیرطبیعی
- ابتلا به آتروز زود هنگام در زانوها
- افزایش حساسیت و آسیب پذیری مفصل
- کوتاه شدن قد
- انحراف ستون فقرات
توضیحات دکتر علیرضا امین جواهری در مورد پای پرانتزی و راه های درمان آن
راه های اصلاح و درمان پای پرانتزی
آشنایی با شیوه های درمان اصلاح پای پرانتزی در سنین نوجوانی و بزرگسالی امری بسیار لازم و ضروری می باشد. زیرا علاوه بر بد فرمی و پرانتزی بودن پاها مشکلات جدی تری برای فرد بوجود می آید که لازم است در جهت رفع آنها درمان صورت پذیرد.
در غیر این صورت در آینده وجود این اختلال باعث بروز بیماری هایی نظیر آرتروز زانو در این افراد می شود. تشخیص و روش درمان پای پرانتزی به علت به وجود آمدن آن بستگی دارد. بنابراین لازم است که توصیه های درمانی با مشورت پزشک و زیرنظر او صورت گیرد. برخی از روش های اصلاحی به شرح زیر است :
- انجام ورزش های تقویت کننده عضلات خارجی ران و ساق پا
- انجام حرکات کششی برای کپسول داخل زانو
- اصلاح راه رفتن به گونه ای که پنجه مستقیم قرار بگیرد.
- تعویض یا اصلاح کفش هایی که ساییدگی بیش از حد دارند.
- اجتناب از نشستن به صورت چهار زانو
- استفاده از زانوبندهای مخصوص
- ماساژ درمانی
- استفاده از کفی و کفش طبی زیر نظر پزشک متخصص
- جراحی
حرکت اصلاحی برای درمان پای پرانتزی
علائم پای پرانتزی
از علائم شایع پای پرانتزی در بچه ها و افراد بزرگسال، به داخل بودن پا یا انحراف پاها می باشد. همچنین عدم هماهنگی در راه رفتن و راه رفتن بصورت غیر عادی نیز از نشانه های پای پرانتزی می باشد.
معمولا فردی که پای پرانتزی دارد احساس درد نمی کند اما طولانی شدن این حالت در نوجوانی باعث بروز مشکلاتی در ناحیه ران یا بروز درد در زانو و مچ پا می شود.علاوه بر آن اکثر بیمارانی که مبتلا به پای پرانتزی هستند هنگام راه رفتن ممکن است تعادل خود را از دست داده و دچار لغزش شوند.
روش تشخیص پای پرانتزی توسط دکتر متخصص
جهت تشخیص پرانتزی بودن پاها دکتر با دقت وضعیت پاهای بیمار را بررسی میکند تا ببیند وقتی که بیمار کاملا صاف و به صورت طاقباز خوابیده است فاصله ای که بین زانوهای او ایجاد شده چه اندازه است.
ممکن است پزشک از شما بخواهد راه بروید تا طرز قرار گرفتن پاهایتان را بررسی کند. همچنین پزشک برای تشخیص دلایل پرانتزی شدن پاها و بررسی بیماری های زمینه ای در فرد یکسری آزمایشات ضروری برای بیمار تجویز میکند و ممکن است از تصاویر رادیو گرافی نیز استفاده کند تا بتواند تمام ناهنجاری های استخوانی موجود در پاها و زانوهای بیمار را مشاهده کند.
راههای تشخیص پای پرانتزی در کودکان
مناسب ترین سن جهت اقدام به درمان پای پرانتزی چند سالگی است؟
اگر وضعیت پای پرانتزی کودک شما در حال بیشتر شدن است. در صورتی که یک پا بیشتر از پای دیگر در حال کمانی شدن است. هنگامی که پنجه پای کودک شما در حال راه رفتن به سمت داخل چرخش دارد. اگر قد کودک شما با توجه به سنی که دارد کوتاه است یا اینکه به خوبی نمی تواند راه برود و صاف بایستد. وجود زاویه در زانوها یا پاهای کودکان موجب درد پا و بروز مشکلاتی در راه رفتن آنها می شود. بنابراین در صورتی که نوع راه رفتن کودکتان شما را نگران می کند بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کنید.
کاملا بدیهی است که اگر در سن پایین اقدام به درمان این اختلال کنید نتیجه بهتر و سریعتری کسب خواهید کرد تا زمانی که بخواهید در بزرگسالی درمان را آغاز کنید.
در بیشتر موارد وضعیت کودک شما کاملا نرمال است و شکل پرانتزی پاهای او به تدریج و در مدتی کوتاه رفع می شود. اما اگر این مشکل باعث نگرانی شما است می توانید با مراجعه به پزشک نگرانی خود را کاهش دهید.
پزشک با بررسی دقیق پاهای کودک به شما این اطمینان را خواهد داد که جایی برای نگرانی وجود ندارد و اگر تا سه سالگی این اختلال رفع نشود ضروری است که مجدد جهت معاینه و بررسی به دکتر مراجعه کنید. در بزرگسالان نیز ممکن است به تدریج این مشکل یک سمت پای آنها را تحت تاثیر قرار بدهد یا با گذشت زمان شدت بیشتری یابد.
بنابراین وقت آن رسیده که معاینات پزشکی جهت رفع این مشکل صورت پذیرد. معمولا اکثر خانواده ها این باور غلط را دارند که پای پرانتزی کودک به مرور زمان اصلاح خواهد شد. چنانچه پس از سه سالگی کودک هنوز این عارضه در پاهای او وجود دارد انجام تمرینات جهت اصلاح آن ضروری می باشد. توجه داشته باشید که این تغییر بلافاصله پس از انجام تمرینات حاصل شود. بلکه کاری زمان بر است و نیاز به سختکوشی و تکرار مداوم دارد.از جمله روش های درمان غیرجراحی پای پرانتزی می توان به:
بریس های ارتوپدی
نوع خاصی از بریس های ارتوپدی ( زانو بندهای مخصوص ) نیز در بازار جهت اصلاح زانوی پرانتزی وجود دارد. ولی معمولا استفاده از این بریس ها برای سنین پایین مناسب هستند.
زیرا در افراد بزرگسال رشد استخوانی تکامل یافته است و استفاده از بریس تاثیر چندانی نخواهد داشت. این نوع بریس ها اغلب برای کودکان تجویز می شود. به دلیل آنکه استخوانهای کودکان همچنان در حال رشد است و استفاده از زانوبندها می تواند در اصلاح شکل پاهای آنها موثر واقع شود. استفاده از کفی ها و کفش های طبی نیز روشی دیگر برای درمان پای پرانتزی به شمار می رود که باعث می شود پاهای فرد در وضعیتی صحیح قرار گیرد.
همچنین باعث می شود فشار وارد شده به زانو به صورت صحیح توزیع شود و فشار مضاعفی که به دلیل پرانتزی بودن پا به زانو وارد می شود رفع شده و فرد احساس راحتی بیشتری هنگام ایستادن و راه رفتن داشته باشد.
انجام تمرینات ورزشی همچون یوگا و پیلاتس
انجام برخی تمرینات و ورزش ها مانند پیلاتس و یوگا در تغییر و اصلاح پای پرانتزی بسیار موثر هستند و از شدت آن می کاهند. افرادی که سعی دارند با استفاده از روش های غیر تهاجمی این عارضه را بهبود بخشند قطعا در اولین قدم به سراغ جراحی نمی روند.
اما با این وجود در برخی موارد میزان بد شکلی پاهای فرد به قدری شدید است که تنها با عمل جراحی رفع می شود. حتی می توان اینگونه بیان کرد که تنها راه رفع این اختلال در بزرگسالان جراحی است که به نوبه خود ممکن است عوارضی نیز درپی داشته باشد. بنابراین بهتر است که به عمل جراحی به عنوان اولین و تنهاترین راه حل نگاه نکنید.
درمان پای پرانتزی با بریس های مخصوص
جراحی پای پرانتزی چگونه انجام می شود؟
امروزه اکثر افراد در سنین 18 تا 40 سالگی به دلیل نگرانی ناشی از پرانتزی بودن پای خود به عمل جراحی روی آورده و به دنبال کسب اطلاعات لازم در این زمینه هستند.
باید گفت درافرادی که اقدام به جراحی استئوتومی جهت اصلاح پای پرانتزی خود می کنند ابتلا به آرتروز زانو در آنها در صورتی که زمینه ارثی داشته باشند 10 تا 15 سال به تاخیر می افتد و در غیر اینصورت جای نگرانی نیست.
از دیگر دلایل روی آوردن به این عمل بروز درد در قسمت داخلی زانو است که با هیچ روشی قابل درمان نیست و ممکن است فرد با کمترین فعالیتی که انجام می دهد دچار خستگی و درد شود.
عوارض احتمالی عمل جراحی پای پرانتزی
- بروز آسیب عصبی
- ایجاد عفونت استخوان
- ایجاد زخم های ناجور
- امکان استفاده کردن از گیره ها و قلاب های فلزی شکل درون پا
- شکستگی و صاف شدن یا حذف بخش هایی از استخوان های خاص هنگام عمل
جراحی استئتومی زانو برای درمان پای پرانتزی در بزرگسالان
روش های جراحی پای پرانتزی
به عمل جراحی اصلاحی زانو استئوتومی گفته می شود و بسته به محل و روش برش استخوان تکنیک های متفاوتی برای انجام آن وجود دارد که پزشک جراح با توجه به وضعیت بیمار روش مناسب را اتخاذ می کند.
به معمول ترین نوع جراحی جهت اصلاح پای پرانتزی استئوتومی بالای درشت نی می گویند. به این صورت که دکتر جراح پس از برش پوست، استخوان را توسط وسایلی شبیه اسکنه در بخش های بالای آن به صورت کنترل شده می شکند و دو قسمت بالا و پایین را در امتداد مناسب قرار می دهد.
به صورتی که استخوان های ران و ساق در یک امتداد قرار گیرند و مدتی باید در همین وضعیت ثابت مانده تا جوش بخورند. به همین خاطر ممکن است دکتر جراح کل اندام تحتانی بیمار را از کف پا تا بالای ران گچ بگیرد.
در این حالت چون زانو مدتی بی حرکت بوده دچار محدودیت حرکتی می شود و پس از خارج کردن گچ زیر نظر فیزیوتراپ و انجام نرمش های خاص دامنه حرکتی زانو را به حالت اولیه برگردانده و باعث تقویت عضلات ران نیز بشود.
اما روشی دیگر برای انجام جراحی پای پرانتزی وجود دارد که امروزه بیشترمورد استفاده قرار دارد و به این صورت است که قطعات استخوان به وسیله پیچ و پلاک به هم متصل می شوند تا به راحتی جوش بخورند و پس از جراحی نیازی به گچ گیری نیز نیست و فقط ممکن است پس از گذشت چند سال لازم باشد که پیچ و پلاک ها خارج شوند.
مراقبت های ضروری بعد از جراحی پای پرانتزی
با توجه به متفاوت بودن روش های جراحی و تکنیک خاص هر پزشک در این رابطه مسلما مراقبت های پس از عمل نیز متفاوت است. در ادامه مطلب به نکاتی کلی در این مورد اشاره می کنیم. مدت بستری پس از جراحی معمولا یک روز است و آن هم به دلیل رفع علائم بیهوشی و مصرف آنتی بیوتیک های تزریقی می باشد. با این وجود گاهی جراح ترجیح می دهد که بیمار را تا راه افتادن کامل در بیمارستان نگه دارد.
- بعد از از بین رفتن بی حسی اندامها مچ پای خود را حرکت دهید و عضلات ران خود را منقبض کنید.
- سعی کنید زانوی خود را در وضعیت مستقیم نگه دارید و برای کاهش درد و خونریزی پای خود را کمی بالاتر از سطح قلب قرار دهید و روی محل جراحی کیسه یخ بگذارید.
- اگر پزشک جراح از فیکس بودن محل جراحی اطمینان داشته باشد نیازی نیست مدت زمانی طولانی در تخت ثابت بمانید.بلکه می توانید به آرامی بچرخید و حتی به طرف پای جراحی شده خود نیز بخوابید.
- می توانید عصر روز بعد از عمل کنار تخت خود بنشینید و پاهای خود را آویزان کنید و اگر ضعف نداشتید با کمک پرستار یا همراه خود و به وسیله دو عدد عصای زیر بغل راه بروید.اما مراقب باشید وزن خود را روی عضو جراحی شده نیندازید.
- روز پس از ترخیص از بیمارستان پانسمان خود را برداشته و در صورت نداشتن خون و ترشح با گاز خشک مجدد پانسمان کنید.در صورت وجود ترشح محل جراحی را با سرم بشویید و پس از خشک کردن با گاز پانسمان کنید.این عمل را تا خشک شدن کامل زخم به مدت 5 تا 6 روز ادامه دهید.
- در صورت اجازه و دستور پزشک شما می توانید زانوی خود را کاملا خم و راست کنید و به حمام نیز بروید.
- به دلیل استفاده از داروی ضد انعقاد خون کبودی و خون مردگی در ساق پا طبیعی است و به وسیله کمپرس سرد می توان آن را کاهش داد.
- تا زمانی که پزشک اجازه دهد با استفاده از عصا راه بروید و می توانید یک هفته پس از جراحی فیزیوتراپی را آغاز کنید.
- به مدت یک ماه رانندگی نکنید.
- پس از کاهش درد و حدود یک هفته بعد از عمل می توانید رابطه زناشویی داشته باشید.
- انجام فعالیت های ورزشی سبک مثل دویدن بعد از سه ماه امکان پذیر است.اما انجام ورزش های حرفه ای را باید شش تا نه ماه به تعویق بیندازید.
- خارج کردن وسیله جراحی حدودا 18 ماه بعد از عمل انجام می شود.
ارسال دیدگاه
فیلدهای ضروری با علامت